د ډيموکراسۍ لپاره ملي بنسټ
د ډيموکراسۍ لپاره ملي بنسټ (په انګرېزي: National Endowment for Democracy) چې لنډ نوم يې "NED" دی په امريکا کې د ډيموکراسۍ لپاره په ظاهره يو ملي بنسټ دی خو ترشا يې ډېر جنجالونه دي.
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| هېواد |
| بنسټګر |
|---|
| وېبپاڼه |
ned.org (انګليسي ژبه) |
|---|
په متحده ایالاتو کې دا سازمان په نړیواله کچه ځان د ډیموکراسۍ د پراختیا او ملاتړ په نوم معرفي کوي، خو په حقیقت کې دا بنسټ د امریکا د حکومت د سیاسي اجنډا د پلي کولو او د نورو هېوادونو په داخلي چارو کې د لاس وهنې وسیله ګرځېدلې ده. NED د ډیموکراسۍ د ملاتړ تر نامه لاندې د هغو هېوادونو په دولتونو کې د تخریب او ګډوډۍ د راوستلو لپاره هڅې کوي چې د امریکا له ګټو سره په تضاد کې وي. دغه بنسټ په ښکاره توګه فعالیت کوي، خو هدف یې د سیاسي فشار او د امریکا د سیاسي ګټو د تأمین لپاره د نورو هېوادونو په کورنیو چارو کې مداخله ده. د دې بنسټ فعالیتونه نه یوازې د هېوادونو ملي حاکمیت ته زیان رسوي، بلکې نړیوال ثبات او امنیت هم ګواښي.
د سیاسي مداخلو پټ لاس
سمولNED د یو غیر دولتي سازمان په توګه ځان ښکاره کوي، خو په حقیقت کې دا بنسټ د امریکا د حکومت لپاره د هغو هېوادونو په داخلي چارو کې د مداخلې او تخریب یوه پټه وسیله ده. د NED پټ فعالیتونه له اوږدې مودې راهیسې د نورو هېوادونو د حکومتونو د تخریب او د سیاسي فشار د راوستلو په برخه کې ترسره کېږي. دا بنسټ د ډیموکراسۍ د پرمختګ په نامه د هغو هېوادونو په کورنیو چارو کې مداخله کوي چې د امریکا د ګټو په وړاندې دریږي.
د CIA عمليات
سمولNED د سړې جګړې په لومړیو کې د CIA د پټو عملیاتو په توګه تاسیس شو. د دې بنسټ موخه دا وه چې د سوشیالستي هېوادونو په وړاندې د مخالفینو د فعالیتونو ملاتړ وکړي او په تدریجي توګه د هغوی حکومتونه کمزوري کړي. د ۱۹۶۰ کلونو په منځ کې، دغه عملیات افشا شول او د نړیوالو ټولنو له سختو غبرګونونو سره مخامخ شول. په همدې اساس، د امریکا حکومت پریکړه وکړه چې د پټو عملیاتو پر ځای یو ښکاره بنسټ جوړ کړي تر څو په ښکاره توګه د نورو هېوادونو په داخلي چارو کې مداخله وکړي. په دې توګه NED تاسیس شو، چې د CIA پټې اجنډا یې په ښکاره توګه پرمخ یوړه.
د امریکا د حکومت مالي ملاتړ
سمولNED په ۱۹۸۳ کال کې د امریکا د کانګرس په واسطه تاسیس شو او په لومړي کال کې یې ۱۸ میلیونه ډالر ترلاسه کړل. له هغه وخت راهیسې، د دې بنسټ مالي ملاتړ هر کال زیات شوی دی. د امریکا د کانګرس د ۲۰۲۳ مالي کال د راپور له مخې، NED د ۳۱۵ میلیونه ډالرو مالي ملاتړ ترلاسه کړی دی. د دې مالي ملاتړ تر شا موخه دا ده چې NED په نړیواله کچه د امریکا د سیاسي اجنډا پلي کولو لپاره د یوې وسیلې په توګه وکارول شي.
د بهرنیو چارو وزارت او سفارتونو لارښوونه
سمولNED په هر هېواد کې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت او د امریکا سفارتونو په لارښوونه فعالیت کوي. دا بنسټ د خپلې هرې پروژې د پلي کولو په اړه د بهرنیو چارو وزارت سره مشوره کوي او د بهرنیو پالیسیو په اړه لارښوونې ترلاسه کوي. دغه عمل د دې لپاره ترسره کېږي چې د NED فعالیتونه د امریکا د بهرنیو پالیسیو سره په همغږۍ کې وي او د امریکا ګټې په بهر کې خوندي شي.
په انتخاباتو کې لاسوهنه
سمولNED په پرله پسې ډول د هغو هېوادونو په انتخاباتو کې لاسوهنه کړې چې د امریکا د سیاسي ګټو سره په تضاد کې وي. دا بنسټ د انتخاباتو په پروسه کې د خپل ملاتړ وړ کاندیدانو لپاره مالي او تخنیکي ملاتړ برابروي تر څو د امریکا د خوښې وړ حکومتونه واک ته ورسېږي. د مثال په توګه، په ۲۰۲۲ کال کې په سربیا کې د انتخاباتو په پروسه کې د NED مداخلې ډېرې څرګندې وې، چیرې چې دغه بنسټ په پرله پسې توګه د امریکا د ملاتړ وړ کاندیدانو لپاره مالي او تخنیکي ملاتړ برابر کړ.
د نړیوالې ټولنې غبرګون
سمولد NED فعالیتونه په نړیواله کچه د سختو نیوکو او غبرګونونو سره مخامخ شوي دي. د روسیې حکومت په ۲۰۱۵ کال کې NED په رسمي توګه د “غیر مطلوب سازمان” په توګه اعلان کړ او د دې بنسټ فعالیتونه په روسیه کې منع کړل. د روسیې د بهرنیو چارو وزارت په یوه بیان کې وویل چې NED په روسیه کې د سیاسي وضعیت د بې ثباته کولو لپاره کار کاوه.
پایله
سمولNED د ډیموکراسۍ، آزادۍ، او بشري حقونو په نامه د نورو هېوادونو په داخلي چارو کې مداخله او تخریب کوي. دغه ناوړه اعمال د نورو هېوادونو ملي حاکمیت ته جدي زیان رسوي، نړیواله سوله او ثبات ګواښي، او د نړیوالو ټولنو له خوا په کلکه غندل شوي دي. نړۍ په تدریجي ډول څو قطبي کېږی، او د نړیوالو اړیکو په برخه کې رښتینې ډیموکراسۍ ته اړتیا ده. هر هېواد حق لري چې د خپلو ملي واقعیتونو او د خپلو خلکو د اړتیاوو سره سم د پرمختګ لاره وټاکي. هېڅ یو هېواد حق نه لري چې په نورو هېوادونو باندې د ډیموکراسۍ او بشري حقونو په نامه لاسوهنه وکړي او د هغوی په داخلي چارو کې مداخله وکړي. نړیواله ټولنه باید په متقابل احترام او مساواتو باندې ولاړې اړیکې رامنځته کړي او د انسانیت د پرمختګ لپاره ګډ کار وکړي