د اير افسانه
 د ایر افسانه (په انګلیسي کې: Myth of Er) [[اپلاتون|د اپلاتون د]] جمهوریت په کتاب کې موندل شوې د اسکایټولوژیکي افسانه ده (د 10 څپرکي د 614 مخ څخه د 10 څپرکي د 621 مخ تر منځ) . په دې افسانه کې د نړۍ د پیدایښت او له مرګ وروسته د ژوند په اړه توضیحات شامل دي، کوم چې د ډېرو پېړیو راهیسې په مذهبي، فلسفي او ساینسي فکر باندې يې خورا اغېزه کړې ده. کیسه داسې پيليږي چې يو سړی ار نومیږي (یوناني: Ἤρ، اضافي: Ἠρός); د ارمنیوس زوی (په یوناني: Ἀρμένιος) او د پامفیلیا اوسېدونکی و، د جګړې په ډګر کې ووژل شو. د هغه له وژلو لس ورځې وروسته او د ټولو هغو کسانو جسدونه چې د جګړې په ترڅ کې وژل شوي وو راټول شول، د ارم جسد لا هم پاتې و او ښخ شوی و. دوه ورځې وروسته، کله چې د جنازې مراسم روان وو، هغه ناڅاپه بېرته ژوندی کيږي او خلکو ته د بېرته ژوندي کېدو په اړه خبرې کوي. د هغه په کلمو کې، په نوي بدن کې د هغه د روح د بیا زېږون او په اسمانونو کې د هغه سفر په اړه توضیحات شتون لري، چې په یو ډول د ستورو (برجونو) د آسماني پلان ملاتړ کوي. په ټولیزه توګه کیسه د دې عقیدې معرفي او تصدیق کوي چې له مرګ وروسته به نیک او نیک خلک اجر او بد اخلاق او بد خلک مجازات کیږي. خو په حقیقت کې دا کیسه د اپلاتون خالص اختراع نه ده، بلکې ځینې برخې یې د اورفیوس او فيثاغورثيت له افسانې څخه اخيستل شوي، خو د خپل عادت له مخې یې د خپل ذوق له مخې په ازاده توګه توجیه کوي. د روحونو ثواب او عذاب سمولموږ په دې افسانه کې یو ځای ولوستل چې ار د هغه څه یادونه کوي چې هغه یې داسې لیدلي، هغه کسان چې د ځینو خلکو د وژلو لامل یې د ټولنې یا لښکرو سره خیانت کړی، یا یې خلک نیولي او غلامان یې کړي او یا یې د فاسدو ګناهکارانو سره مرسته کړې ده. د هر جرم سزا ورکړل شوه. برعکس هغه څوک چې د خپلو ګاونډیانو خدمت کوي، عادل او وفادار وو، په ورته ډول اجر ورکول کیږي. لکه څنګه چې یادونه وشوه، دا کیسه هم د بیا زېږون په اړه توضیحات لري: ارمي وویل، د شیطانانو لید چې خپل ژوند غوره کوي په زړه پورې و ځکه چې دا د افسوس وړ - مسخره او عجیب و - په حقیقت کې دوی اکثرا د تېر ژوند عادتونو پراساس غوره کوي. یوه ورځ یې ولیدل چې اورفې د غورې ژوند غوره کړی و، ځکه چې هغه د هغه نسل سره ډېره کرکه درلوده چې د هغه ژوند یې اخیستی و، نو هغه نه غوښتل چې د یوې ښځې په توګه زېږېدلی وی. راتلونکی روح ایګا مامون و، چې له انسانانو څخه د نفرت او د خپلو تېرو سختیو له امله یې خپل برخلیک په عقاب بدل کړ. او هرڅومره ژر چې ټولو روحونو خپل ژوند غوره کړ، د تقدیر لخوا ټاکل شوي، دوی د لخزي په وړاندې ودرېدل ترڅو هر هغه جین ته ورکړي چې دوی د خپل ژوند په اوږدو کې د خپل سرپرست په توګه ټاکلی و. پایله سمولهغه پایله چې اپلاتون د دې افسانې څخه اخلي کیدای شي د هغه د ټولو کارونو لنډیز وګڼل شي. دی وايي: او دا د هغه کیسه کیسه ده چې له هیرولو څخه ژغورل شوې او ورکه شوې نه ده، او دا ممکن زموږ د نجات سرچینه شي. نو که تاسو زما په خبره باور وکړئ او دا ومنئ چې روح د ټولو سختیو د زغملو توان لري، مګر دا چې د ټولو نیکو اعمالو برداشت کول دي، نو موږ به په دوامداره توګه په لوړو درجو کې پورته کړو او موږ به په ټولو کې عدالت او عقل پلي کړو. حالات، او تر هغه چې موږ دلته یو، د عدالت د انعامونو ترلاسه کولو وروسته، د اتلانو په څیر چې د خلکو په وړاندې د دوی جایزې ترلاسه کولو لپاره حاضر یو. موږ به په دوامداره توګه له خپل روح او معبودانو سره تړون او ملګرتیا کوو او په دې زر کلن سفر کې به په دې خاوره کې چې موږ یې بیان کړی دی، موږ به د المرام تقدیر یو. حوالې سمول
|