جیکوب زوما
جیکوب ګیډلیهلیکیسا زوما (د ۱۹۴۲ز کال د اپرېل په ۱۲مه زېږېدلی دی) د سویلي افریقا سیاستوال او له ۲۰۰۹ز کال نه تر ۲۰۱۸ز کال پورې د سویلي افریقا څلورم ولسمشر و. هغه د خپل نوم په لومړیو تورو JZ او د کورني نوم Msholozi په نامه هم پېژندل کېږي. زوما د اپارټایډ ضد پخوانی فعال و او ویل کېږي، چې د امخونتو وي سیزو غړی دی. هغه د ۲۰۰۷ز کال او ۲۰۱۷ز کال ترمنځ د افریقا د ملي کانګرس (ANC) مشر و.[۷][۸][۹]
.jpg)
| زېږونځای | |
|---|---|
| ښاروندتوب | |
| زېږون نېټه | |
| ژبې | |
| ګوند | |
| دنده |
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| غړی د | |
| دین |
| مهمې پېښې |
|
|---|
| جایزې |
|---|
زوما د نکندلا په کلیوالي سیمه کې زېږېدلی، چې اوس د کوازولو ناتال ولایت دی او لا هم د زوما د ملاتړ مرکز دی. هغه په ځوانۍ کې په ۱۹۵۹ز کال کې له ANC سره یوځای شو او لس کاله یې په روبین ټاپو کې د سیاسي زنداني په توګه تېر کړل. هغه په ۱۹۷۵ز کال کې جلاوطن شو او په پایله کې د ANC د استخباراتو مشر شو. وروسته له هغه چې په ۱۹۹۰ز کال کې ANC لغوه شو، نو په چټکۍ سره د ګوند د ملي مشرتابه له لارې راڅرګند شو. په ۱۹۹۱ز کال کې د عمومي منشي مرستیال، په ۱۹۹۴ز کال کې د ملي رئیس او په ۱۹۹۷ز کال کې د ولسمشر مرستیال شو. زوما له ۱۹۹۹ز کال نه تر ۲۰۰۵ز کال پورې د نیلسن منډیلا د ځایناستي تابو امبېکي د ولسمشرۍ پرمهال د سویلي افریقا مرستیال ولسمشر و. امبېکي د ۲۰۰۵ز کال د جون په ۱۴مه هغه وخت له دندې ګوښه شو، چې د هغه مالي سلاکار شبیر شیخ د وسلو د معاملې په تړاو هغه ته د فاسدو پیسو په ورکولو تورن شو. زوما په فساد تورن شوی و او په ۲۰۰۶ز کال کې د جنسي تېري له تورونو هم ورته برائت ورکړل شو، خو بیا یې هم د ANC دننه د کیڼ اړخي ائتلاف ملاتړ ساتلی و او له هغه سره یې مرسته وکړه، چې د ۲۰۰۷ز کال په ډسمبر کې د ANC پولکوین ټاکنیز کنفرانس کې امبېکي د ANC له ولسمشرۍ نه ګوښه کړي.
زوما د ۲۰۰۹ز کال په ټولټاکنو کې د سویلي افریقا ولسمشر شو او د ۲۰۰۹ز کال په می کې یې خپله دنده پیل کړه. د هغه پر وړاندې جنایي تورونه په رسمي ډول په همغې اونۍ کې بېرته واخیستل شول. زوما د خپلې ولسمشرۍ پرمهال د R4- ټریلیون ملي زېربنا پلان پیل کړ او له روسیې سره یې د اټومي انرژۍ یو تړون لاسلیک کړ، چې په ۲۰۱۷ز کال کې د لوېدیځ کېپ سترې محکمې له خوا بند شو. زوما، چې د سویلي افریقا د پخواني کمونیست ګوند غړی و، په ډېره کچه یې پر پاپولیستي ویناوو تکیه وکړه او د ۲۰۱۷ز کال په وینا کې یې د «راډیکال اقتصادي بدلون» په اړه نوې تګلاره اعلان کړه. د ولسمشرۍ تر پای ته رسېدو مخکې یې ډېرې لږ نوښتي تګلارې پلې شوې، چې په دوی کې وړیا لوړې زده کړې، په کلیدي سکټورونو کې د جوړښتي اصلاحاتو یو لړ هڅې، د بهرني مالکیت محدودیتونه او د تورپوستو د اقتصادي پیاوړتیا اړینې اړتیاوې په کې شاملې وې. زوما په نړیوال ډګر کې د سویل- سویل پیوستون او پر اقتصادي ډیپلوماسۍ ټینګار وکړ. BRICS ګروپ ته د سویلي افریقا ننوتل د زوما لپاره ستره بریا وه او هغه د ایچ ای وي او ایدز تګلارې له امله هم ستایل شوی دی.
په هر حال د هغه د ولسمشرۍ او په ځانګړې توګه دویمه دوره یې له جنجالونو او مخالفتونو سره مخامخ وه. په ۲۰۱۴ز کال کې د عمومي محافظ دې ته پام شو، چې زوما په ناسم ډول له دولتي لګښتونو نه په نیکنډلا کې د خپل کور د جوړولو لپاره کار اخلي. په ۲۰۱۶ز کال کې د اساسي قانون محکمې حکم وکړ، چې زوما د اساسي قانون په ساتلو کې پاتې راغلی، چې د هغه د استعفا غوښتنه یې وکړه او په ملي شورا کې یې د استیضاح ناکامه هڅه وکړه. د ۲۰۱۶ز کال په لومړیو کې ډېرې لویې ادعاوې وشوې، چې د ۲۰۱۸ز او ۲۰۲۱ز کلونو ترمنځ د زوندو کمیسیون له خوا وڅېړل شوې، دا له دې امله، چې ګوپتا کورنۍ د زوما په اداره کې ډېر پراخ او فاسد نفوذ ترلاسه کړی و، چې د دولت د نیولو احتمال یې درلود. څو اونۍ وروسته له هغه چې مرستیال ولسمشر سیریل رامافوسا د ۲۰۱۷ز کال په ډسمبر کې د ANC ولسمشر په توګه د زوما ځایناستی وټاکل شو، خو د ANC ملي اجرایوي کمېټې د زوما بیا ټاکل یاد کړل. زوما په پارلمان کې د عدم اعتماد له پینځمې رایې سره مخامخ شو، چې د ۲۰۱۸ز کال د فبرورۍ په ۱۴مه یې استعفا ورکړه او بله ورځ یې رامافوسا پر ځای وټاکل شو.
د هغه له استعفا لږ وروسته د ۲۰۱۸ز کال د مارچ په ۱۶مه ملي څارنوالۍ اعلان وکړ، چې زوما به یو ځل بیا د ۱۹۹۹ز کال د وسلو د معاملې په تور محاکمه شي. هغه د ۲۰۲۱ز کال د می په ۲۶مه وویل چې دی بې ګناه دی او د ۲۰۲۲ز کال د اپرېل په ۱۱مه به یو ځل بیا محکمه پیل شي. زوما په یوې جلا حقوقي مسئله کې د ۲۰۲۱ز کال په جولای کې محکمې ته د سپکاوي په تور د کوازولو ناتال په ایسټکورت کې زنداني شو. زوما د ۲۰۲۱ز کال د جون په ۲۹مه د اساسي قانون د محکمې له خوا پر پنځلسو میاشتو بند محکوم شو. هغه د جولای په ۷مه ونیول شو او دوه میاشتې وروسته د سپټمبر په ۵مه د مشروطې طبي آزادۍ له امله خوشې شو. سترې محکمې د ډسمبر په ۱۵مه د هغه آزادي رد کړه، خو اجازه یې ورکړه، چې د استیناف په محکمه کې دې د نیولو د بیاکتنې غوښتنه وکړي.
د ژوند په لومړیو کې
سمولزوما د ناتال ولایت په نکنډلا (اوس د کوازولو ناتال ولایت یوه برخه ده) کې زېږېدلی و او په ماشومتوب کې زیاتره وخت ناتال او د ډوربن سیمو شاوخوا ته کوچېدلی دی. پلار یې نوبهکیسیسا یو پولیس و، چې د زوما د پینځه کلنۍ پرمهال مړ شو او مور یې ګینامازوی د کور کارګره وه. د هغه منځنی نوم ګیډلیهلیکیسا په زولو کې په دې معنا دی، «هغه څوک چې موسکا کوي، خو په اصل کې تاسې ته زیان رسوي». هغه په هېڅ رسمي ښوونځي کې زده کړې نه دي کړې.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]
هغه د مایکل (په ۲۰۲۱ز کال کې مړ)، جوزف او خانیا په نامه درې وروڼه لري او د ولفي (په ۲۰۱۹ز کال کې مړه) په نامه یوه خور لري. مایکل زوما په یوه ساختماني شرکتKhumbula Property) (Services کې وګومارل شو. مایکل په ۲۰۱۱ز کال کې اعتراف وکړ، چې د خپل مشر ورور جیکوب له سیاسي درېځه په استفادې سره یې په نکنډلا کې د کور په بدل کې د شرکت لپاره یو دولتي قرارداد تضمین کړی دی.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]
د سویلي افریقا ولسمشر (۲۰۰۹ز- ۲۰۱۸ز کال)
سمولد ۲۰۰۹ز کال د اپرېل په ۲۲مه په ملي ټاکنو کې ANC ۶۵.۹۰ سلنه لږ اکثریت وګاټه او زوما د «دوام او بدلون» تر سرلیک لاندې کمپاین وکړ. د هغه تقرر د می په ۶مه د پارلمان له خوا رسمي شو او د ۲۰۰۹ز کال د می په ۹مه یې د سویلي افریقا د ولسمشر په توګه لوړه وکړه.[۲۳][۲۴][۲۵]
د یوې سروې له مخې: د ۲۰۰۹ز کال په جون کې د سویلي افریقا تر نیمایي زیات خلک په دې باور وو، چې زوما د ولسمشر په توګه ښه دنده ترسره کوي. شاوخوا ۵۷ سلنه خلکو په نظر پوښتنه کې وویل، چې د دوی په اند، زوما یو وړ مشر دی او له لوړې مخکې یې په ۲۰۰۹ز کال کې یې رایې له ۵۴سلنه ډېرې شوې وې.[۲۶]
کورنۍ تګلاره
سمولزوما په سویلي افریقا کې د ۲۰۰۸ز کال د نړیوال مالي ناورین په لوړ اغېز کې راڅرګند شو او دا د سویلي افریقا لومړی ناورین و، چې د اپارټایډ د پای ته رسېدو پرمهال رامنځته شو. هغه د کار له پیلېدا وروسته د ټرور ماویل په مشرۍ د ملي پلان جوړونې کمیسیون جوړ کړ. دغه کمیسیون د ملي پراختیا اوږدمهاله کړنلاره په دې موخه جوړه کړه، چې د دولت تګلارې همغږې کړي، ترڅو مرکزي اقتصادي او ټولنیزې موخې تر ۲۰۳۰ز کال پورې تدوین کړي. دغه پلان په ۲۰۱۱ز کال کې خپور شو او په ۲۰۱۲ز کال کې د زوما د کابینې له خوا تصویب شو، خو د هغه مخالفین وایي، چې دغه پلان د زوما د ولسمشرۍ پرمهال په بریالیتوب سره نه و پلی شوی. [۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]
شخصي ژوند
سمولزوما د زولو له دودیز کلتور سره سم، څو مېرمنې لرلې، چې شپږ ودونه یې کړي وو. په ۲۰۱۲ز کال کې ټیلیګراف ورځپاڼې ولیکل، چې هغه ۲۰ ماشومان لرل، خو په ۲۰۱۵ز کال کې ګاردین راپور ورکړ، چې ۲۱ ماشومان لري، ځینې یې پرته له واده کولو زېږېدلي دي. نوموړی په یوه مرکه کې وایي: ډېری سیاستوال پټوي، چې مېرمنې او ماشومان لري، خو زه ترجیح ورکوم او غواړم ریښتینی اوسم. زه مې له مېرمنو سره مینه لرم او په خپلو بچیانو ویاړم.[۳۳][۳۴]
سرچينې
سمول- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "LIBRIS". National Library of Sweden. ۱۲ مارچ ۲۰۱۸. بياځلي په ۲۴ اگسټ ۲۰۱۸.
{{cite web}}: سياس۱ تېروتنې: نېټې (link) - ↑ ويل شوي په: انټرنیټ فلم ډیټابیس. انټرنېټ موويز ډېټابېس آئ ډي: nm2663369. بياځلي سمون: ۱۷ اکتوبر ۲۰۱۵. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.
- ↑ ويل شوي په: Encyclopædia Britannica Online. د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: biography/Jacob-Zuma. Subject named as: Jacob Zuma. بياځلي سمون: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.
- ↑ ويل شوي په: Brockhaus Enzyklopädie. Brockhaus Enzyklopädie online ID: zuma-jacob-gedleyihlekisa. Subject named as: Jacob Gedleyihlekisa Zuma. اثر ژبه: جرمني ژبه.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ سرچينې تړی: https://www.workwithdata.com/person/jacob-zuma-1942. بياځلي سمون: ۲ اکتوبر ۲۰۲۴.
- ↑ ويل شوي په: د دوتنې ادغام واک. بياځلي سمون: ۲۴ جون ۲۰۱۵. اثر ژبه: جرمني ژبه. ليکوال: جرمن ملي کتابتون.
- ↑ Kaiser, Hein (30 June 2021). "Zuma is going to jail, but what will prison life be like for Msholozi?". The Citizen. بياځلي په 10 September 2021.
- ↑ Lander, Alice (19 December 2007). "Durban basks in Zuma's ANC victory". BBC News. خوندي شوی له اصلي څخه په 24 December 2007. بياځلي په 14 September 2008.
- ↑ Mbuyazi, Nondumiso (13 September 2008). "JZ receives 'death threat'". The Star. p. 4. خوندي شوی له اصلي څخه په 18 May 2009. بياځلي په 14 September 2008.
- ↑ Gordin, J: Zuma, A Biography, page 1. Jonathan Ball, 2008.
- ↑ "Biography of Jacob ZUMA". African Success. خوندي شوی له the original on 10 July 2012. بياځلي په 18 October 2012.
- ↑ "The Trials of Jacob Zuma". BBC. 15 December 2017. خوندي شوی له اصلي څخه په 16 December 2017.
- ↑ Gordin, J. (2008). Zuma, A Biography. Jonathan Ball. p. 4. ISBN 9781868422630.
- ↑ Tromp, Beauregard (2018-02-16). "A comrade rises – before the fall". The Mail & Guardian (in انګليسي). بياځلي په 2021-12-24.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ "The disastrous legacy of South Africa's President Jacob Zuma". The Economist. 14 February 2018. خوندي شوی له اصلي څخه په 15 February 2018.
- ↑ "The Jacob Zuma Page". ANC. خوندي شوی له the original on 4 May 2013. بياځلي په 13 August 2011.
- ↑ Smith, David (20 April 2009). "Jacob Zuma the chameleon brings South Africans joy and fear". The Guardian. London, UK. خوندي شوی له اصلي څخه په 12 January 2017.
- ↑ Mavuso, Sihle (2021-08-12). "Jacob Zuma's brother describes last moments before former president surrendered to authorities, blames Zondo". IOL (in انګليسي). بياځلي په 2021-12-23.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Khoza, Amanda (2021-07-15). "Jacob Zuma's brother to be laid to rest next Thursday, says family elder". Sowetan (in انګليسي). بياځلي په 2021-12-23.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Cilliers, Charles (2019-05-29). "Jacob Zuma's sister Velephi passes away". The Citizen (in انګليسي). بياځلي په 2021-12-23.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Khoza, Amanda (2013-11-17). "'I sold my Zuma name for R10m house'". IOL (in انګليسي). بياځلي په 2021-12-23.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ "Michael Zuma adds finger to corruption pie". eNCA (in انګليسي). 2013-11-11. بياځلي په 2021-12-23.
{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link) - ↑ Landsberg, C. (2012). "Continuity and Change in the Foreign Policies of the Mbeki and Zuma Governments". Africa Insight (in انګليسي). 41 (4): 1–16. ISSN 1995-641X.
- ↑ Booysen, Susan (2011), "The ANC and its pillars of people's power", The African National Congress and the Regeneration of Political Power, Wits University Press, pp. 86–125, ISBN 978-1-86814-542-3, JSTOR 10.18772/12011115423.6, بياځلي په 2022-01-12
- ↑ "A timeline of Jacob Zuma's presidency". Independent Online. 15 February 2018. خوندي شوی له اصلي څخه په 13 February 2018.
- ↑ Wiener, Mandy (19 August 2009). "Zuma doing good job, new poll reveals". EWN. Ewn.co.za. خوندي شوی له the original on 25 November 2010. بياځلي په 15 September 2010.
- ↑ Shipalana, Palesa (2017-12-14). "The good, the bad and the ugly: an economic review of Zuma's presidency". Africa Portal. بياځلي په 2022-01-12.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ "Statement by President Jacob Zuma on the appointment of Commissioners to the National Planning Commission". The Presidency (in انګليسي). 2010-04-30. بياځلي په 2022-01-12.
{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link) - ↑ Morris, Eythan (2013-06-20). "The National Development Plan (NDP): the current state of play". Helen Suzman Foundation. بياځلي په 2022-01-13.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Mkentane, Luyolo (2020-12-02). "National Development Plan 'far from being implemented'". Business Day (in انګليسي). بياځلي په 2022-01-12.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ "Budget 2018 is Zuma's costly legacy". The Mail & Guardian (in انګليسي). 2018-02-23. بياځلي په 2022-01-12.
- ↑ Henderson, Roxanne (2018-02-18). "Counting the cost of the blunders, debt and graft of the Zuma-era". Sunday Times (in انګليسي). بياځلي په 2022-01-12.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Smith, David (29 July 2014). "Jacob Zuma accused of nepotism after giving daughter ministry position". The Guardian (in بريتانوی انګلیسي). ISSN 0261-3077. خوندي شوی له اصلي څخه په 17 July 2016. بياځلي په 29 April 2017.
- ↑ Laing, Aislinn (20 June 2012). "Jacob Zuma faces losing £1.2 million support for four wives". The Daily Telegraph. London. خوندي شوی له اصلي څخه په 21 June 2012. بياځلي په 20 June 2012.