ويکيپېډيا

جان کي

جان فیلیپ کي (زوکړه: د ۱۹۶۱ زکال د اګست ۹ مه) تقاعد شوی نیوزلنډي سیاستوال دی چې له ۲۰۰۸ زکال څخه یې تر ۲۰۱۶ زکال پورې د نیوزلنډ د ۳۸ لومړي وزیر او همدارنګه یې له ۲۰۰۶ زکال څخه تر ۲۰۱۶ کال پورې د نیوزلنډ د نېشنل ګوند د مشر په توګه خدمت کړی. د ۲۰۱۶ زکال په ډسمبر میاشت کې له دغو دواړو څوکیو څخه په استعفا کولو او د سیاست په خوشي کولو سره کي د نیوزلنډ د شرکتونو د مدیره پلاوي مشر وټاکل شو. [۴]

جان کي
جان کي
د شخص مالومات
پيدايښت ۹ اگسټ ۱۹۶۱[۱][۲]
اوکلنډ [۳]  ويکيډاټا کې (P19) ځانګړنې بدلې کړئ
تابعیت نيوزيلينډ   ويکيډاټا کې (P27) ځانګړنې بدلې کړئ
عملي ژوند
تعلیم هروارد پوهنتون   ويکيډاټا کې (P69) ځانګړنې بدلې کړئ
کار/مسلک
مورنۍ ژبه انګرېزي ژبه   ويکيډاټا کې (P103) ځانګړنې بدلې کړئ
کاروونکي ژبه انګرېزي ژبه   ويکيډاټا کې (P1412) ځانګړنې بدلې کړئ
د کړنې څانګه سياست   ويکيډاټا کې (P101) ځانګړنې بدلې کړئ
لاسليک
جان کي
وېبپاڼه
وېبپاڼه د تاييدولو سرچينه  ويکيډاټا کې (P856) ځانګړنې بدلې کړئ
سمول کينډۍ لاسوند وګورئ

کي په اوکلنډ کې وزېږېد او په ماشومتوب کې یې کرېسټ چرچ ته کډه وکړه؛ نوموړي په کانټربري پوهنتون کې زده کړې وکړې او په ۱۹۸۱ زکال کې یې له دغه پوهنتون څخه د سوداګرۍ په څانګه کې د لیسانس سند ترلاسه کړ. هغه په مریل لینچ کې د کارکولو په موخه له هېواد څخه له وتو وړاندې د نیوزلنډ د بهرنیو اسعارو په بازار کې کار وموند او په ۱۹۹۵ زکال کې د نړیوالو بهرنیو اسعارو د مارکېټ مشر شو، هغه ځایګی چې نوموړي په کې شپږ کاله کار وکړ. په ۱۹۹۹ زکال کې نوموړی د نیویارک په فدرال ریزرف بانک کې د بهرنیو اسعارو د تبادلې د کمېتې د غړي په توګه وټاکل شو چې تر ۲۰۰۱ زکال پورې یې دلته کار وکړ.

کي د اوکلنډ د هلینزوېل ټاکنیزې حوزې څخه په استازولۍ د نېشنل ګوند له هغه محدود شمېر استازو څخه و چې د ۲۰۰۲ زکال په ټاکنو کې د نېشنل ګوند له پام وړ ماتې سربېره یې د نیوزلنډ پارلمان ته لار ومونده. په ۲۰۰۴ زکال کې نوموړی د نېشنل ګوند د مالي مسئول په توګه وټاکل شو او بالاخره په ۲۰۰۶ زکال کې د دان براش د ځای ناستي په توګه د نېشنل ګوند مشرۍ ته ورسېد. د اپوزیسیون له دوه کلنې رهبرۍ وروسته کي وکولای شول د ۲۰۰۸ زکال د نومبر میاشتې په عمومي ټاکنو کې خپل ګوند بریا ته ورسوي. هغه د ۲۰۰۸ زکال د نومبر په ۱۹ مه د لومړي وزیر په توګه لوړه وکړه. نېشنل ګوند د هغه تر مشرۍ لاندې په دوه راتلونکو نورو عمومي ټاکنو کې (د ۲۰۱۱ زکال په نومبر او د ۲۰۱۴ زکال په سپټمبر میاشت کې) هم بریا خپله کړه. تمه کېدله چې کي به د ۲۰۱۷ زکال په عمومي ټاکنو کې بیا سیالۍ ته ودرېږي، خو نوموړي د ۲۰۱۶ زکال د ډسمبر په ۵ مه د لومړي وزارت له څوکۍ او د نېشنل ګوند له مشرۍ څخه استعفا ورکړه. د هغه ځای د ۲۰۱۶ زکال د ډسمبر په دولسمه بېل انګلېش ونیو. [۵]

د لومړي وزیر په توګه کي د نیوزلنډ پنځم ملي حکومت اداره کړ چې د ۲۰۰۰مې لسیزې په وروستیو یعنې په ۲۰۰۸ زکال کې یې د اقتصادي رکود په پیل سره حکومت کول پیل کړل. نوموړي د خپلې واکمنۍ په لومړۍ دوره کې په توکو او خدماتو باندې مالیات لوړ کړل او شخصي مالیات یې راکم کړل، په داسې حال کې چې د اقتصادي بسیاینې له ګڼو نورو لارو چارو یې هم کار واخیست. د نوموړي دولت د TVNZ 6، TVNZ 7، Kidzone او Heartland په ګډون د څو تلویزیوني چینلونو د جوازونو له تمدید څخه ډډه وکړه او ورته مهال یې د نیوزلنډ راډیو بودیجه هم راکمه کړه. د ۲۰۱۱ زکال په فبروري میاشت کې د دغه هېواد په دویم لوی ښار کریسټ چرچ کې پیاوړې ځمک ښووېدنې په پام وړ توګه په ملي اقتصاد اغېز وکړ او دولت د کانټربري د ځمک ښووئیدنې د ژغورنې اداره رامنځته کړه. د لومړي وزارت په دویمه دوره کې د کي ادارې د پنځو دولتي شرکتونو د جزیي خصوصي سازۍ پالیسي مخته یووړه، په داسې حال کې چې د وګړو څخه په دې اړوند ټول پوښتنه د ۲ پر ۱ پایلې سره له دغه سیاست سره مخالفت څرګند کړ. نوموړی همدارنګه د استوګن ځایونو له شدید کړکېچ په ځانګړې توګه په اوکلنډ کې مخ شو چې له وړاندې د نه نیول شوو تدابیرو له امله ورباندې کلکې نیوکې ترسره شوې. د خارجي سیاست په برخه کې، کي د افغانستان په جګړه کې ښکېل د نیوزلنډ دفاعي ځواکونه له افغانستان څخه وویستل، له متحده ایالاتو سره یې ویلنګټون اعلامیه لاسلیک کړه او په ټرانس پاسیفیک مشارکت کې یې د نورو هېوادونو د ګډون په موخه فشار راوړ. [۶][۷][۸]

لومړی وزارت (۲۰۰۸- ۲۰۱۶ زکال)

سمول

لومړۍ دوره (۲۰۰۸- ۲۰۱۱ زکال)

سمول

کي د ۲۰۰۸ زکال د نومبر د اتمې نېټې په عمومي ټاکنو کې له بریا وروسته لومړی وزیر شو چې په دې سره یې د کلارک تر رهبرۍ لاندې د کارګر ګوند ۹ کلنې حکومتولۍ ته پای ټکی کېښود. نېشنل ګوند ۴۵ سلنه ګوندي رایې او همدارنګه د پارلمان له ۱۲۲ څوکیو څخه ۵۹ څوکۍ خپلې کړې چې د برحاله کارګر ګوند د موجود اکثریت څخه یې ځان مخته کړ. [۹][۱۰]

کي د ۲۰۰۸ زکال د نومبر په ۱۹ مه د لومړي وزیر او د تورېزم د وزیر په توګه لوړه وکړه او په دې سره هغه د خپلې وړاندیز شوې کابینې سره د اجرایوي شورا غړیتوب ترلاسه کړ. نوموړي بېل انګلېش د خپل مرستیال او د مالیې د وزیر په توګه وټاکه. د هغه د لومړي وزارت په لومړۍ دوره کې نېشنل ګوند په نظر پوښتنو کې تر ټولو مخکښ و چې یو مبصر له کي څخه ملاتړ د «ستراتوسفیر» په توګه توصیف کړ. په ۲۰۱۱ زکال کې نوموړی په مخکښو رسنیو کې د «تلفون جان» (تلفون یوه خالصه کیمیاوي ماده ده چې په ډېرو مهمو چارو کې ترې ګټنه کېږي» په مستعار نوم یادېده ځکه هېڅ خراب کوونکې چاره په هغه پورې نه وه نښتې، یا یې هم هېڅ خرابي نه لرله. [۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

د کي دولت د نړیوال اقتصادي رکود په غبرګون کې چې د هغه د واکمنۍ له پیلېدو ډېر ژر وروسته پیل شو، څو پیاوړي اقتصادي سیاستونه معرفي کړل. دولت پر وګړو او په ټولو هر ډول عوایدو باندې د مالیاتو د کمښت طرحه وړاندې کړه. د شخصي مالیاتو لوړه کچه له ۳۹٪ څخه ۳۸٪ او بیا ۳۳٪ ته راښکته کړای شوه. هغه په خپله لومړۍ بودیجه کې په توکو او خدماتو باندې د دولتي مالیاتو کچه له ۱۲.۵٪ څخه ۱۵٪ ته لوړه کړه، په داسې حال کې چې کي وړاندې اعلان کړی و چې دغه ډول زیاتوالی به د نېشنل ګوند په دولت کې رامنځته نه شي. د کي دولت همدارنګه د اقتصادي بساینې ګڼ شمېر طرحې تصویب کړې. . د نوموړي دولت د TVNZ 6، TVNZ 7، Kidzone او Heartland په ګډون د څو تلویزیوني چینلونو د جوازونو له تمدید څخه ډډه وکړه او ورته مهال یې د نیوزلنډ راډیو بودیجه په واقعي توګه راکمه کړه.[۱۶][۱۷][۱۸]

دویمه دوره: ۲۰۱۴ – ۲۰۱۷ زکال

سمول

د ۲۰۱۱ زکال د نومبر د ۲۶ مې نېټې عمومي ټاکنې د نېشنل ګوند د رایو او څوکیو د ګټلو د زیاتوالي شاهدې وې، په داسې حال کې چې کارګر ګوند په زیاته کچه شاته پاتې شو. کي د دغو ټاکنو شپه د خپل ګوند لپاره د «ډېره ښاده شپه» او «پیاوړې بریا» وبلله. [۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

په ۲۰۱۲ زکال کې، کي د کیم ډاټکام په نیولو او همدارنګه د وروستیو افشاګریو په بنسټ هغه له ډاټکام څخه په غیرقانوني توګه د دولتي ارتباطاتو د امنیت ادارې (GCSB) له خوا په جاسوسي کولو کې لاس درلود. د لومړي وزیر په توګه کي په مستقیم ډول د (GCSB) مسئولیت پر غاړه درلود، هغه اداره چې د نیوزلنډي وګړو اړوند د جاسوسۍ اجازه نه لري – ډاټکام دایمي اقامت ترلاسه کړی و. درې ورځې وروسته کي د ناقانونه جاسوسۍ له امله بخښنه وغوښته. «زه له ښاغلي ډاټکام څخه بخښنه غواړم. زه له نیوزلنډیانو بخښنه غواړم ځکه هر نیوزلنډي وګړی... د GCSB پر وړاندې دا حق لري چې د قانون له مخې خوندي واوسي او ما ونشو کولای د هغه لپاره مناسب ملاتړ برابر کړم». وروسته څرګنده شوه چې هغه مهال چې کي له هېواده بهر و GCSB له واکیال لومړي وزیر بېل انګلېش څخه غوښتي و چې په دې اړوند «وزارتي اجازه» لاسلیک کړي او په دغه دوسیه کې د دغه دفتر د دخالت اړوند د جزیاتو پلټنه ودروي – دا یوازنۍ دغه ډول چاره وه چې په تېرو لسو کلونو کې ترسره شوې وه.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶]

دریمه دوره: ۲۰۱۴- ۲۰۱۶

سمول

د ۲۰۱۴ زکال د سپټمبر میاشتې د ۲۰ مې نېټې ټاکنو د نېشنل ګوند بیاځلي بریا تضمین کړه. نېشنل ګوند د ګوندي ۴۷ سلنه رایو او د ۱۲۱ څوکیو څخه د ۶۰ څوکیو په ترلاسه کولو سره بیا اکثریت ترلاسه کړ. د ټاکنو د رایو د شمېرنې په شپه داسې ښکارېده چې دغه ګوند له ۱۹۹۴ زکال وروسته لومړنی تر ټولو زیات اکثریت د ۶۱ څوکیو په ترلاسه کولو خپل کړی خو د رسمي شمېرنو (د ځانګړو رایو د شمېرنې په ګډون) دغه ګوند یوه څوکۍ (د مورین پېګ) د شنه ګوند په ګټه له لاسه ورکړه. [۲۷][۲۸][۲۹][۳۰]

کي له ډېر مهال راهیسې د نیوزلنډ د بیرغ د بدلون څخه ملاتړ کاوه او د ۲۰۱۴ زکال د عمومي ټاکنو په ټاکنیزو سیالیو کې یې د دغې موضوع اړوند د ټول پوښتنې ترسره کولو ژمنه وکړه. په ټاکنو کې له بریا وروسته د نیوزلنډ د بیرغ د بدلون اړوند دوه ټول پوښتنې د ۲۰۱۵ زکال په نومبر/ډسمبر او د ۲۰۱۶ زکال په مارچ کې ترسره شوې. دویمه ټول پوښتنه د موجود بیرغ د ساتنې لامل وګرځېده. د هغه متنقدینو (ملي او نړیوالو) دغه ټول پوښتنې غیرضروري، لګښتمنې او «بېهوده پروژې» وبللې. [۳۱][۳۲][۳۳][۳۴]

سرچينې

سمول
  1. ↑ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/key-john-philip — subject named as: John Philip Key
  2. ↑ subject named as: John Key — Munzinger person ID: https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000026873 — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  3. ↑ پیوستون : 1024303829  — د نشر نېټه: ۱۰ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
  4. ↑ "John Key celebrates birthday". NZ Herald (په انګليسي). 9 August 2010. نه اخيستل شوی 5 August 2020.
  5. ↑ "New Zealand Prime Minister John Key announces resignation". Stuff.co.nz. 5 December 2016. نه اخيستل شوی 5 December 2016.
  6. ↑ Politics, Tracy Watkins- (2012-05-23). "Kiwis are tolerating moderate austerity". Stuff (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2022-07-17.
  7. ↑ SMALL, VERNON (2012-07-08). "Austerity has outgrown its welcome". Stuff (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2022-07-17.
  8. ↑ Sachdeva, Sam (2016-05-24). "John Key says no Auckland housing crisis, but 76 per cent of voters want more action". Stuff (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2022-07-17.
  9. ↑ "Final Results for the 2008 New Zealand General Election". New Zealand Parliamentary Library. 24 December 2008. نه اخيستل شوی 8 July 2018.
  10. ↑ "History of coalition building under MMP". The New Zealand Herald (په انګليسي). 8 November 2008. نه اخيستل شوی 8 July 2018.
  11. ↑ "Appointment of Ministers" (21 November 2008) 179 New Zealand Gazette 4634.
  12. ↑ Fleming, Grant (16 November 2008). "John Key announces he has numbers to govern". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 17 November 2008.
  13. ↑ "Members of Executive Council Appointed" (21 November 2008) 179 New Zealand Gazette 4634.
  14. ↑ "Key could do with element of doubt". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 20 September 2014.
  15. ↑ Chapman, Paul (26 نومبر 2011). "John Key, the 'smiling assassin' on course to win New Zealand's election". The Telegraph. Archived from the original on 5 June 2014. نه اخيستل شوی 6 سپټمبر 2013.
  16. ↑ Trevett, Claire (19 March 2009). "Spend tax cut or give it to the needy: PM". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 25 January 2010.
  17. ↑ "PM defensive after video reveals GST flip-flop". The New Zealand Herald (په انګليسي). 10 February 2010. نه اخيستل شوی 8 July 2018.
  18. ↑ SMALL, VERNON (2012-07-08). "Austerity has outgrown its welcome". Stuff (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2022-07-17.
  19. ↑ "National defies the pundits". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 20 September 2014.
  20. ↑ "Key to hold confidence and supply talks". Stuff.co.nz (په انګليسي). 27 November 2011. نه اخيستل شوی 29 August 2016.
  21. ↑ "Key signs deals with United Future and ACT". Radio New Zealand. 5 December 2011. Archived from the original on 13 September 2016. نه اخيستل شوی 30 August 2016.
  22. ↑ "Nats and Maori Party sign". The New Zealand Herald. 11 December 2011. نه اخيستل شوی 30 August 2016.
  23. ↑ Vance, Andrea (29 August 2013). "GCSB acted illegally on Kim Dotcom". Stuff.co.nz (په انګليسي). نه اخيستل شوی 29 August 2016.
  24. ↑ "Dotcom: Illegal spying revealed". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 20 September 2014.
  25. ↑ "New Zealand Prime Minister John Key Apologizes To Kim Dotcom, Says Spying Was Illegal". 27 سپټمبر 2012. Archived from the original on 29 سپټمبر 2012. نه اخيستل شوی 27 سپټمبر 2012.
  26. ↑ Fisher, David (4 December 2012). "Spy agency's secrecy order one-in-10-year case". The New Zealand Herald (په انګليسي). ISSN 1170-0777. نه اخيستل شوی 18 June 2015.
  27. ↑ Rutherford, Hamish (4 October 2014). "National loses majority, Greens pick up one". Fairfax NZ News. نه اخيستل شوی 4 October 2014.
  28. ↑ Davison, Issac (29 September 2014). "Dunne deal: United Future signs agreement with National-led govt". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 29 September 2014.
  29. ↑ Bennett, Adam (5 October 2014). "National signs deal with Maori Party". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 5 October 2014.
  30. ↑ Davison, Issac (29 September 2014). "Act deal: No portfolio for David Seymour". The New Zealand Herald. نه اخيستل شوی 29 September 2014.
  31. ↑ "National Security and Intelligence role created". Scoop Media. New Zealand. 6 October 2014. Archived from the original on 7 October 2014. نه اخيستل شوی 7 October 2014.
  32. ↑ "Outline of security portfolio responsibilities" (PDF). Scoop Media. 6 اکتوبر 2014. Archived (PDF) from the original on 23 October 2014. نه اخيستل شوی 7 October 2014.
  33. ↑ "The Right Honourable John Key MP". International Democrat Union. Archived from the original on 1 September 2016. نه اخيستل شوی 29 August 2016.
  34. ↑ "Key elected chair of conservative union". Radio New Zealand. 21 November 2014. Archived from the original on 13 September 2016. نه اخيستل شوی 29 August 2016.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=جان_کي&oldid=285498" نه اخيستل شوی