توني بلیر

انتوني چارلس لینتن بلیر (د ۱۹۵۳ز کال د مې په  ۶ مه نېټه زېږېدلی) یو بریتانوی سیاستوال دی، چې له ۱۹۹۷ ز کال نه  تر ۲۰۰۷  ز کال پورې یې د بریتانیا د لومړي وزیر او له ۱۹۹۴ ز کال نه تر ۲۰۰۷ ز کال پورې یې د کارګر ګوند د مشر په توګه دنده ترسره کړه. له دندې نه تر استعفا وروسته، نوموړی د منځني ختیځ لپاره د څلوراړخیزې ډلې ځانګړی استازی و، چې یو دیپلوماتیک پست و، وټاکل شو او تر ۲۰۱۵ز کال پورې په کې پاتې شو. ه ۲۰۱۶ کال نه را په دې خوا، نوموړي د نړیوال بدلون د توني بلیر د بنسټ اجرایوي رئیس په توګه دنده تر سره کوي. د لومړي وزیر په توګه، د نوموړي ډېرو سیاستونو د "درېمې لارې" میانه روه سیاسي فلسفه  وړاندې کوله. تر اوسه هغه د کارګر ګوند یوازینی ژوندی پخوانی مشر دی چې ګارګر ګوند ته یې په عمومي ټاکنو کې بریا ور په برخه کړه او د تاریخ په اوږدو کې یې له دوو مشرانو نه یو بلیر او بل هارولد ویلسن دي چې د درېو اکثریت حکومتونه په جوړولو بریالي شوي دي.  

توني بلیر
توني بلیر
واک
د برېتانیې لومړی وزیر (73  )
د واکمنۍ دوران ۲ مې ۱۹۹۷  – ۲۷ جون ۲۰۰۷
جان مېجر   ګوردون براون
د شخص مالومات
پيدايښت
تابعیت	برېتانيا
قد	1.83 متر
عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکې ژبه
جايزې
فلاډلفیا لبرټی میډل
ويبپاڼه
ويبپاڼه	د تاييدولو سرچينه،  د تاييدولو سرچينه
	مخ پر IMDB باندې

بلیر په ادینبورګ کې وزېږېد او پلاریې لیو، یو مدافع وکیل او اکادمیسین و. د فیتس کالج په خصوصي ښوونځی کې له زدکړو وروسته، نوموړی د آکسفورد په سنت جان کالج کې د حقوقو په برخه کې زده کړې وکړې او مدافع وکیل شو. نوموړی د کارګر ګوند په سیاست کې ښکېل شو او په ۱۹۸۳ ز کال کې د سیجفیلد په استازیتوب پارلمان ته لاره وموندله.  هغه د بریتانیې د سیاست منځ ته د ګوند له تګ سره مرسته وکړه ، په دې هڅه چې، له ګوند سره د واک ګټلو کې مرسته وکړي (ګوند له ۱۹۷۹ ز کال راهیسې، په حکومت کې واک نه درلود). په ۱۹۸۸ ز کال کې نوموړی په پارلمان کې د ګوند مخ چوکي (اصلي چوکۍ) ته بریالی شو او په ۱۹۹۲ کال کې د سیوري په کابینه کې د کورنیو چارو د وزیر ونډه په غاړه درلوده. د ګوند د پخواني مشر جان سمیت له ناڅاپي مړینې وروسته، نوموړی په ۱۹۹۴ ز کال کې د کارګر ګوند د مشر په ټاکل کېدو سره د اپوزیسیون مشر شو. 

ګوند د بلیر تر مشرۍ لاندې د "نوي کارګر ګوند" اصطلاح کاروله او لامل یې دا و چې د کارګر له پخواني سیاست او د سوسیالیزم له دودیزې لیدلوري نه ځان لرې کړي. د کارګر د کیڼ اړخ په مخالفت سربېره، نوموړي څلورم بند لغو کړ، چې ګوند په رسمي توکه د اقتصاد ملي کولو ته ژمن و. په پایله کې یې په ګوند کې د سوداګرۍ د اتحادیې اغېز کمزوری کړ او آزاد بازار او اروپایی اتحادیې ته ژمن شو. د کارګر ګوند په خپل تاریخ کې په ۱۹۹۷ ز کال کې د عمومي ټاکنو تر ټولو لویه بریا ترلاسه کړه. بلیر د ۱۸۱۲ز کال نه را په دې خوا، د هېواد ترټولو ځوان مشر په توګه ګڼل کېږي او د ګوند په ریاست کې ترټولو اوږد مهاله مشر پاتې شوی دی. د نوموړي تر مشرۍ لاندې کارګر ګوند، دوې نورې عمومي ټاکنې وګټلې چې یوه په ۲۰۰۱ ز کال کې وه او بله  یې یوه بله لویه بریا وه (که څه هم د ۱۹۱۸ ز کال راهیسې تر ټولو په ټیټه کچه رایه وکارول شوه) او بله یې په ۲۰۰۵ ز کال کې وه، چې  یې په ډېر کم اکثریت وګټله.  هغه د لومړي وزیراو د کارګر ګوند د مشری له دندې نه په ۲۰۰۷ ز کال کې استعفا ورکړه او ګوردن براون، چې له ۱۹۹۷ ز کال نه د خزانې وزیر و، د هغه ځای ناستی شو. د بلیر او براون تر منځ پرېشانه اړیکې، د ۱۹۹۴ز کال راهیسې د ډېرې لانجې او اندېښنې موضوع وه.      

د بلیر د واکمنۍ پر مهال د اساسي قانون اصلاحات وضع شول، د اعیانو مجلس نه یې ډېر مېراثي غړي  لرې کړل، په همدې وخت کې یې د انګلستان ستره محکمه هم را منځ ته کړه او د قاضي القضات په واک کې یې سمونونه راوړل (چې د قضايي قوې واکونه له مقننه او اجرائیوي قواوو نه جلا کړل). د هغه حکومت داسې ټول پوښتنې په لاره واچولې، چې په کې سکاتلندي او ویلزي رایه ورکونکو د لېږدولو شوې واکمنې ادارې په ګټه رایه ورکړه او د سکاتلند پارلمان او ویلز مجلس رامنځته کېدو ته یې په ۱۹۹۹ز کال کې لاره هواره کړه. نوموړي د غوره ټولیز(جمعې) تړون په هوکړه کې هم ونډه درلوده. د نوموړي د ریاست موده د پر له پسې اقتصادي ودې په دوره کې ترسره شوه، خو دا وده د لوی پور په کچه پورې تړلې وه.  

د نوموړي حکومت، د انګلستان بانک ته په ۱۹۹۷ ز کال کې واک ورکړ، چې د سود بیه په خپلواکه توګه وټاکي او وروسته یې په ځانګړې توګه د روغتیا پاملرنې او د زده کړې په برخه کې د عامه لګښتونو په ډېر زیاتوالي څارنه وکړه. نوموړي د دود له تنوع نه  ملاتړ وکړ،چې له امله یې د ۱۹۹۷ او ۲۰۰۷ ز کلونو ترمنځ په کډوالۍ کې د پام وړ زیاتوالی را منځ ته شو، په ځانګړې توګه وروسته له هغه چې حکومت یې په ۲۰۰۴ز کال کې د اروپايي اتحادیې د نوو غړو هېوادونو نه د کډوالۍ هرکلی وکړ. دې کار ارزانه او د انعطاف وړ کارګر ځواک عرضه کړ، خو د اروپایې ټولنې په اړه يې بدلید، په ځانګړې توګه د هغه د ګوند د ځینو اصلي رایه ورکوونکو ترمنځ پیاوړی کړ. د نوموړي نور ټولنیز سیاستونه ډېری پرمختګ غوښتونکي وو. نوموړي د ۱۹۹۸ ز کال د لږترلږه ملي مزد قانون، د ۱۹۹۸ز کال د بشري حقونو قانون او د ۲۰۰۰ ز کال د معلوماتو د آزادۍ قانون وړاندې کړل او په ۲۰۰۴ ز کال کې یې د همجنسبازانو جوړو ته اجازه ورکړه چې، په مدني ګډون کې ونډه واخلي، خو "د جرم په وړاندې، د جرم د لاملونو په وړاندې" نوموړي ځان سخت درېځه وښود او د جرمونو په کچه کې د بدلون په اړه په متضادو شواهدو سربېره، د بند د زیاتوالي کچه او د ټولنې د ضد چلند له نوي قانون نه څارنه وکړه.  

بلیر په کوسوو (۱۹۹۹ ز) او سیرا لیون (۲۰۰۰) کې د بریتانیا له لاس وهنې نه څارنه کوله چې دې لاس وهنو بریالۍ پایلې درلودې. هغه د ترهگرۍ پر وړاندې د جگړې په اوږدو کې د جورج ډبلیو بوش د ادارې د بهرني سیاست ملاتړ وکړ او ډاډ یې ورکړ چې، د بریتانیا وسله والو ځواکونه به د ۲۰۰۱ ز کال د افغانستان په جگړه او د ۲۰۰۳ ز کال د عراق په ډېر لانجمن یرغل کې برخه اخلي. بلیر استدلال وکړ چې، د صدام حسین رژیم د ډله ییزې ویجاړۍ وسلو (WMD)  فعاله پروګرام درلود، خو په عراق کې هېڅکله د WMD ‌زېرم او د WMD فعال پروګرامونه ونه موندل شول.

د بریتانوی وګړو تر منځ د عراق جګړه، په پر له پسې توګه بې شهرته شوه او نوموړی د مخالفینو او په ۲۰۱۶ ز کال کې د عراق د جګړې د څېړونکې ډلې له خوا د غیر عادلانه او غیر ضروري یرغل په توګه تر نیوکې لاندې راغی. کله چې د ۲۰۰۵ ز د جولای په ۷ نېټه یا ۷/۷ چاودنې وشوې، هغه په خپل دفتر کې و چې د ترهګرۍ ضد یو لړ قوانین یې معرفي کړل. د افغانستان او عراق د جګړو له امله د هغه میراث په لویه کچه جنجالي پاتې شوی دی. د ټاکنیزو بریاوو او اصلاحاتو سربېره، نوموړی له رسنیو سره د اړیکو، د اجرائیوي واکونو د مرکزي کولو او د ټولنیزو او اقتصادي سیاستونو د بېلګو له امله هم تر نیوکو لاندې دی.    

لومړني کلونه

انتوني چارلس لینټن بلیر، د ۱۹۵۳ز کال د مې د میاشتې په ۶ نېټه د سکاتلند په ادنبورګ کې د ملکې ماري په زېږنتون کې نړۍ ته سترګې پرانستې. انتوني د لیو او هیزل (د زېږون نوم: کورسکادن) بلیر دویم زوی دی. لیو بلیر د دوو هنرمندانو نامشروع زوی و او د ګلاسګاو د بېړۍ جوړولو د کارخونې د یوه کارګر جیمز بلیر او د هغه مېرمن ماري له خوا د ماشوم په توګه ومنل شو. هیزل کورسکادن د جورج کورسکادن لور وه، جورج کورسکادن یو قصاب او پروتستانتو د بنسټ غړی و او په ۱۹۱۶ ز کال کې یې ګلاسګاو ته کډه وکړه. هغه په ۱۹۲۳ ز کال کې بېرته د کنتي دونیګال بالیشانون ته راستون شو (او وروسته هلته مړ شو). د کورسکاډن مېرمن، سارا مارګریت (د زېږون نوم: لیپسیت) په بالیشانون کې د کورنۍ د هټی پرسر د بلیر مور، هیزل وزېږوله.  

بلیر، د ښاغلي ویلیم بلیر په نوم یو مشر ورور لري چې د سترې محکمې قاضي دی او د صحرا په نامه یوه کوچنۍ خور لري. د بلیر لومړی کور له خپلې کورنۍ سره د ادنبورګ د ویلوبرا په سیمه په پیسلي تریس کې و. پلار یې په دې مهال د مالیاتو د یهو ټیټ رتبه مفتش په توګه کار کاوه ،چې په ورته وخت کې یې د ادنبورګ پوهنتون د حقوقو په څانګه کې زده کړې هم کولې.  

د بلیر لومړۍ کډه هغه وخت را منځ ته شوه، چې د نولس میاشتو عمر یې درلود. د بلیر مور او پلار او  دوه زامن یې د ۱۹۵۴ز کال په پای کې د پیسلي تریس نه د سویلي اسټرالیا آدلاید ته کډه وکړه. پلار یې د ادلاید پوهنتون د حقوقو په څانګه کې تدریس کاوه. دا په اسټرالیا کې هغه وخت و چې، د بلیر خور سارا نړۍ ته سترګې خلاصې کړې. د بلیر کورنۍ پوهنتون ته نږدې د دولویچ شاوخوا ژوند کاوه. کورنۍ یې د ۱۹۵۸ ز کال په دوبي کې، بېرته انګلستان ته راستنه شوه. 

دوی د یوه څه وخت لپاره د شمال ختیځ ګلاسګاو په څنډو کې په ستیپس کې د هیزل د مور او ناسکه پلار (ولیم مک کلی) سره په خپل کور کې ژوند وکړ. د بلیر پلار په درهم پوهنتون کې د استاد په توګه دنده ومنله، چې له امله یې کورنۍ د انګلستان درهم ښار ته کډه شوه. د پنځه کلنۍ په عمر، دې پېښې له د رهم پوهنتون سره، د بلیر یوه اوږده اړیکه پیل کړه.

توني بلیر له ماشومتوب راهیسې، د نیوکاسل یونایتد فوټبال کلب مینه وال و.