ويکيپېډيا

برتا ون ستنر

برتا سوفی فليسيټيس فرایفرا ون ستنر (۹ جون ۱۸۴۳ – ۲۱ جون ۱۹۱۴ز کال) یوه طريشۍ-بوهميايي سوله خوښې ناول ليکونکې وه. په ۱۹۰۵ز کال کې هغه دويمه ښځه وه چې د نوبل جايزه يې تر لاسه کړې وه (په ۱۹۰۳ ز کال کې له ماري کوري وروسته)، هغه لومړۍ ښځه وه چې د نوبل سولې جايزه ورکړل شوې وه او لومړۍ اطريشۍ ښځه وه چې دا جايزه تر لاسه کوي.[۲۵][۲۶][۲۷]

برتا ون ستنر
(الماني: Bertha von Suttner)  د (P1559) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
برتا ون ستنر
برتا ون ستنر
د شخص معلومات
زیږون نوم (الماني: Berta Gräfin Kinsky von Wchinitz und Tettau)  د (P1477) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
پيدايښت ۹ جون ۱۸۴۳[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]
پراګ [۱۸][۱۹][۲۰][۷][۱۲][۲۱][۱۷]  د (P19) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
مړینه 21 جون 1914 (71 کاله)[۲۲][۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۶][۱۷]  د (P570) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
وين [۱۹][۷][۱۲][۲۱]  د (P20) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
د مړینې لامل د معدی سرطان   د (P509) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
عملي ژوند
کار/مسلک ليکوال [۱۷][۲۳]
خبريال   د (P106) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
مورنۍ ژبه آلماني ژبه   د (P103) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
کاروونکي ژبه(ي) آلماني ژبه [۲۴]  د (P1412) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
لاسليک
برتا ون ستنر
برتا ون ستنر
  د (P935) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
سمول کينډۍ لاسوند وګورئ

د ژوند لومړي کلونه سمول

برتا کينسکي د ۱۸۴۳ز کال د جون مياشتې په نهمه نېټه  د پراګ د «اوبيکني ديور» ولسوالۍ په «کينسکي ماڼۍ» کې زېږېدلې وه. د هغې پلار اطريشي ډګرجنرال (المانی: فيلډمارشال بريدمن) « Franz Michael de Paula Josef Graf Kinsky von Wchinitz und Tettau » (۱۷۶۹-۱۸۴۳ز کلونه) نومېده چې د هغې د زېږېدو څخه لږه موده مخکې مړ شوی و، مور يې « Sophie Wilhelmine von Körner » (۱۸۱۵-۱۸۸۴ز کلونه) نومېده، مور يې له پلار څخه شا او خوا پنځوس کاله کشره وه.[۲۸][۲۹][۳۰]

د هغې پلار د «کاونټ وليم کينسکي» (۱۵۷۴-۱۶۳۴ز کلونه) له لارې د نوميالۍ کينسکي کورنۍ غړی و. د «برتا» مور د داسې يوې کورنۍ غړې وه چې ښکته حيثيت يې درلود او د کوم لقب لرونکې نه وه، د خپل مېړه د ملګري «جوزف ون کارنر» (په شاهي پوځ کې د سپرو ځواکونو قوماندان) لور وه، څوک چې د شاعر «تيودور کورنر» لرې خپلوان و. «برتا» د خپلې مور د نسب له لارې هم د «تيودور کورنر ادلر ون سيګرينګن» خپلوانه وه چې د دې شاعر همنومی او د ورور له لمسيانو څخه يې و، چا چې وروسته د اطريش د څلورم ولسمشر په توګه کار وکړ، د فلم جوړوونکي، ليکوال او مصنف «جيسن ايل. کويرنر» (په ۱۹۷۲ کې زېږېدلی) سره يې هم خپلوي درلوده.[۳۱]

«برتا» د ټول ژوند لپاره د اطريش د لوړ درناوي له دايرې څخه له دې امله ايستل شوې وه چې هغې مخلوط نسب درلود، د بېلګې په ډول: يواځې هغه خلک په شاهي دربار کې د حاضرېدو وړ بلل کېدل، چې له سکه غورو نيکونو څخه يې سوچه اشرافي نسب درلود. سربېره پر دې له هغې څخه دا امتياز ځکه هم اخستل شوی و چې د خپلو والدينو د درېيم زوی په توګه د هغې پلار ډېره شتمني او مالي سرچينې هم نه درلودې، چې هغې ته يې په وصیت سره په میراث پرېږدي. «برتا» ته د پراګ په (Church of Our Lady of the Snows) کليسا کې مذهبي غسل ورکړل شوی و، نه د اشرافو لپاره  غوره شوی دوديز تعميدي غسل.[۳۲]

د «برتا» له زېږېدو ډېر ژر وروسته، د هغې مور د «برتا» د پالونکي «لينډګراف فردرش مايکل زو فورستنبرګ-ټايکويتز» (۱۷۹۳-۱۸۶۶ز کلونه) سره نژدې په برنو کې د استوګنې لپاره ولاړه. د هغې مشر ورور « Count Arthur Franz Kinsky von Wchinitz und Tettau » (۱۸۲۷-۱۸۶۶) په شپږ کلنۍ کې پوځي ښوونځي ته استول شوی و او له کورنۍ سره يې ډېره کمه اړيکه کېده. په ۱۸۵۵ز کال کې د هغې مورنۍ ترور « Charlotte (Lotte) Büschel, née von Körner » (چې کونډه هم وه) او د هغې لور «الويرا» له دوی سره په دې کور کې یو ځای شوې. د الويرا پلار يو شخصي پوهاند او د هغې د پلار « Count Johann Carl August von Huyn» له مړينې وروسته د هغې رسمي پالونکی هم وګرځېد، هغه او برتا نژدې همزولې وې او د فکري پوهې په تر لاسه کولو کې يې لېوالتيا درلوده، هغې خپله ترله له ادب او فلسفې سره اشنا کړه. له خپلې زده کړې ورهاخوا «برتا» په ځوانۍ کې د يو شمېر خصوصي ښوونکو تر څارنې لاندې په فرانسوي، ايټالوي او انګليسي کې هم پوهه تر لاسه کړه، هغه يوه شوقي پيانو غږوو نکې او سندرغاړې هم وه.[۳۳][۳۴][۳۵]

د برتا مور او ترور چې ځانونه يې روښانفکره بلل، د ۱۸۵۶ز کال په دوبي کې «وايزبيډن» ته په دې هيله د قمار لپاره ولاړې، چې له شتمنۍ سره به راستنې شي. د دوی تاوان دومره دروند ثابت شو چې دوی «ويانا» ته تګ لپاره اړ شوې. د دې سفر پر مهال له «برتا» څخه شهزاده «Philipp zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg» (۱۸۳۶-۱۸۵۸) څخه د واده غوښتنه وکړه، هغه د شهزاده « August Ludwig zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg» (د ناسو دوک د دولت وزير) او « ranziska Allesina genannt von Schweitzer» (۱۸۰۲-۱۸۷۸) درېيم زوی و، خو د واده داغوښتنه د «برتا» د کم عمرۍ له امله رد شوه. دا کورنۍ په ۱۸۵۹ز کال کې «وايزبيډن» ته راستنه شوه، دويم سفر يې هم په ورته توګه بريالی شو او دوی په «کلوسټرنيوبرګ» کې په يو کوچني ملکيت کې ميشت شول. له دې لږ وروسته برتا د « novella Erdenträume im Monde» په نوم خپل لومړی خپور شوی اثر وليکه چې په « Die Deutsche Frau » خپور شو. د کمزورو مالي شرايطو له امله «برتا» د شتمن « Gustav, Baron Heine von Geldern» سره د لنډې مودې لپاره کوژده وکړه چې له هغې څخه يو دېرش کاله مشر او د بانکدارې «هين» کورنۍ غړی و، دا کوژه د هغې لپاره د خوښې وړ نه وه او رد يې کړه، د هغې په يادښتونو کې ثابته شوې چې هغې له دې کرکه کوله چې يو زوړ سړی د هغې د ښکلولو هڅه وکړي.[۳۶]

په ۱۸۶۴ز کال کې، دې کورنۍ دوبی په «بيډ هومبرګ» کې تېر کړ، کوم چې د هغه مهال د اشرافو تر منځ د قمار يو په زړه پوری ځای و. «برتا» د جورجيا له شريفزاده د «مينګريلا» د شهرادګۍ «ايکاترين ډاډياني» سره ملګرتيا پیدا کړه او له «دويم سکندر تزار» سره يې وليدل. هغې چې د پيسو پیدا کولو لپاره د اوپرا (اوپرا د موسيقۍ ننداره وړاندې کول) د سندرغاړې د دندې پيدا کولو په لټه کې وه، هغې د زده کړو يوه ژوره دوره پيل کړه چې په يوه ورځ کې به يې له څلور ساعته زيات په خپل اواز کار کاوه. سربېره پر دې چې په ۱۸۶۷ز کال کې يې په پاريس کې د نوميالي «ګلبرټ ډوپريز» او په ۱۸۶۸ز کال کې په «بيډن بيډن» کې له «پولين ويارډوټ» څخه زده کړې کولې، هېڅکله يې يو مسلکي مصروفيت ونه موند. هغه په دريځ باندې د وېرې له احساس سره مخ وه او نه يې شول کولای چې ښه تمثیل وکړي. د ۱۸۷۲ز کال په دوبي کې، د شهزاده « Adolf zu Sayn-Wittgenstein-Hohenstein» (۱۸۳۹-۱۸۷۲ ز کلونه) سره د هغې کوژدنه وشوه، څوک چې د شهزاده «Alexander zu Sayn-Wittgenstein-Hohenstein» (۱۸۰۱-۱۸۷۴ ز کلونه) او « Countess Amalie Luise von Bentheim-Tecklenburg-Rheda» (۱۸۰۲-۱۸۸۷ ز کلونه) زوی و. د همدې کال د اکتوبر په مياشت کې شهزاده اډولف په سمندر کې هغه مهال مړ شو، کله چې هغه هڅه کوله، له خپلو پورونو څخه امریکا ته وتښتي.[۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱]

د سټنر په کور کې روزنه، په جورجيا کې ژوند سمول

د «برتا» پالونکی (سرپرست) (لينډ ګريو فريډرک زو فرسټن برګ) او د هغې ترله الويرا دواړه په ۱۸۶۶ز کال کې مړه شول او هغې (چې اوس يې د واده عمر تېر شوی و) خپل ځان د خپلې مور د نااشنا طبيعيت او د کورنۍ د ناوړه مالي حالت له امله زيات تړلی وموند. په ۱۸۷۳ز کال کې، هغې د «کارل، فراير ون سوتنز» د څلورو لوڼو د ښوونکې او ملګرې دنده تر لاسه کړه چې د هغوی عمرونه د پنځلسو او شلو کلونو تر منځ وو. د «ستنر» کورنۍ د کار په درې موسمونو کې د ويانا په « Innere Stadt» کې ژوند کاوه او د دوبي موسم يې د ښکته اطريش په « Harmannsdorf» کلا کې تېراوه. هغې له خپلو څلورو ځوانو زده کوونکو سره له مينې ډکه اړیکه درلوده، چا چې هغې ته د «بولوټ Boulotte» (چاغه) لقب له دې امله ورکړی و چې هغه ډېره غټه وه، دا هغه نوم و چې هغې وروسته د خپل ادبي مستعار نوم په توګه غوره کړ او په دې ډول به يې لیکو « B. Oulot».[۴۲][۴۳][۴۴]

هغه ډېره ژر د دې نجونو په مشر ورور « Baron Arthur Gundaccar von Suttner» ميئنه شوه، څوک چې له هغې اووه کاله کشر و. دوی کوژده وکړه، خو د هلک د پلار او مور د مخالفت له امله يې واده ونه کړ. په ۱۸۷۶ز کال کې د هغې استخدامونکو په هڅونه، هغې د یوې ورځپاڼې اعلان ته ځواب ورکړ او د لنډې مودې لپاره په پاريس کې د «الفريد نوبل» منشۍ او د کور ساتونکې شوه. د خپل کار په څو اونيو کې، د هغې او «نوبل» تر منځ ملګرتيا پيدا شوه او شونې ده چې «نوبل» د مينې وړانديزونه ورته کړی وي، خو هغه «ارتور» ته وفاداره پاتې شوه او ډېر ژر ويانا ته ستنه شوه،  تر څو «ګمپينډورف» په «ايجيډ» کليسا کې له هغه سره په پټه واده وکړي.[۴۵][۴۶][۴۷]

سرچينې سمول

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12566900g — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6dz1j5f — subject named as: Bertha von Suttner — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Internet Speculative Fiction Database author ID: https://www.isfdb.org/cgi-bin/ea.cgi?253765 — subject named as: Bertha von Suttner — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: https://www.britannica.com/biography/Bertha-Freifrau-von-Suttner — subject named as: Bertha Freifrau von Suttner — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سرليک: Encyclopædia Britannica
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ subject named as: Bertha von Suttner — FemBio ID: https://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=26495 — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ https://brockhaus.de/ecs/julex/article/bertha-von-suttner — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Frauen in Bewegung 1848–1938 ID: https://fraueninbewegung.onb.ac.at/node/1271 — subject named as: Bertha von Suttner — سرليک: Frauen in Bewegung 1848–1938 — خپرونکی: د اتريش ملي کتابتون
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0064715.xml — subject named as: Bertha Kinsky von Suttner — سرليک: Gran Enciclopèdia Catalana — خپرونکی: Grup Enciclopèdia
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ GeneaStar person ID: https://www.geneastar.org/genealogie/?refcelebrite=kinskyvonwcb — subject named as: Bertha Von Suttner
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Roglo person ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=7929&url_prefix=https://roglo.eu/roglo?&id=p=bertha;n=kinsky+von+wchinitz+und+tettau — subject named as: Bertha Kinsky von Wchinitz und Tettau
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ Roglo person ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=7929&url_prefix=https://roglo.eu/roglo?&id=p=bertha;n=kinsky+von+wchinitz+und+tettau — subject named as: Bertha Kinsky von Wchinitz und Tettau — دوتنه: Susanne Blumesberger — سرليک: Handbuch der österreichischen Kinder- und Jugendbuchautorinnen — ورځپاڼه: 2 — پاڼه: 1124-1129 — ISBN 978-3-205-78552-1
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Encyclopedia of Brno History person ID: https://encyklopedie.brna.cz/home-mmb/?acc=profil_osobnosti&load=2311 — subject named as: Berta Felicie Sofie Suttner — سرليک: Encyklopedie dějin města Brna
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Babelio author ID: https://www.babelio.com/auteur/wd/152248 — subject named as: 1843-1914) Suttner Bertha von (i.e. Baroness Bertha Felicie Sophie von Suttner
  15. ↑ subject named as: Suttner Bertha — پاڼه: 54
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ د ټولټال کار کتنه په: https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/29399 — دوتنه: Marianne Baumgartner — موضوع: 133 — خپرونکی: Böhlau Verlag — ISBN 978-3-205-20168-7 او 978-3-205-79702-9 — https://dx.doi.org/10.7767/9783205201687
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ https://cs.isabart.org/person/78167 — د نشر نېټه: ۱ اپرېل ۲۰۲۱
  18. ↑ پیوستون : 118620126  — د نشر نېټه: ۱۰ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
  19. ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ پیوستون : 118620126  — د نشر نېټه: ۲۸ سپټمبر ۲۰۱۵ — سمونګر: Alexander Prokhorov — سرليک: Большая советская энциклопедия — نسخهدريم — موضوع: Зутнер Берта фон — خپرونکی: The Great Russian Encyclopedia
  20. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1905/suttner-bio.html
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ subject named as: Suttner, Bertha Freiin v. — دوتنه: Sigrid Schmid-Bortenschlager او Hanna Schnedl-Bubeniček — سرليک: Österreichische Schriftstellerinnen 1880–1938 — پاڼه: 177-179 — ISBN 978-3-88099-123-1
  22. ↑ پیوستون : 118620126  — د نشر نېټه: ۹ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
  23. ↑ د ټولټال کار کتنه په: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — سمونګر: Charles Dudley Warner — سرليک: Library of the World's Best Literature
  24. ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/54633827
  25. ↑ کينډۍ:German title Freifrau
  26. ↑ کينډۍ:Lang-de
  27. ↑ List of female recipients of the Nobel Prize
  28. ↑ Hamann, p. 1
  29. ↑ Hamann, p. 2
  30. ↑ Smith, Digby; Kudrna, Leopold (2008). "Biographical Dictionary of All Austrian Generals During the French Revolutionary and Napoleonic Wars, 1792–1815: Kinsky von Wchinitz und Tettau, Franz de Paula Joseph Graf". napoleon-series.org. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  31. ↑ Kempf, pp. 7–8.
  32. ↑ Hamann, p. 2
  33. ↑ Playne, p. 16
  34. ↑ Hamann p. 5
  35. ↑ Hamann pp. 9–10
  36. ↑ Hamann pp. 5–6
  37. ↑ Hamann p. 11
  38. ↑ Playne, p. 29
  39. ↑ Kemf, p. 9
  40. ↑ Hamann p. 13
  41. ↑ Hamann p. 15
  42. ↑ Playne, p. 28
  43. ↑ Hamann pp. 18–19
  44. ↑ Playne, p. 45
  45. ↑ Hamann, p. 24
  46. ↑ Hamann, p. 26
  47. ↑ Hamann, p. 27
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=برتا_ون_ستنر&oldid=278677" نه اخيستل شوی