ابدال ( تصوفي درجه)

د ابدال اصطلاح په تصوف کې د اولیاوو پنځمه درجه ده.

البته دلته د ابدال کلمې څخه مراد د پښتنو قوم نه دی چې لوی احمدشاه بابا کورنۍ ورته منسوبه ده.

د نومونې لامل

د امام راغب اصفهاني په وینا دوی ته ابدال ځکه ویل کیږي چې بد عملونه یې په نېکیو بدل شوي دي، د اولیاء الله له لسو طبقو څخه څلوېښت (او د ځینو په وینا، اویا یا اوه)، د اولیاوو یوه ډله چې د اووه اقلیمو څارنه ورته منسوب کړې ده،په دې اړه ویل کیږي چې دوی په خپله خوښه خپل شکل بدلوي او یو کس په خپل شکل کې پرېږدي چې هر ځای ته سفر وکړي.

باورونه(عقايد)

ابدال الله هغه بنده ګان دي چې د ولایت مقام ته رسېدلي دي چې د دوی په دعا سره الله تعالی باران اوروي، د کفارو او دوښمنانو په مقابل کې د مسلمانانو مرسته کوي او د دوی د دعا په برکت عذابونه او حادثې له منځه ځي. امام ابن عساکر له عبدالله بن عباس څخه روایت کړی دی چې الله تعالی په هر زمانه کې درې سوه شپږ شپېته ابدال پیدا کوي چې درې سوه یې د حضرت آدم علیه السلام په صفت کې دي. او څلوېښت یې د حضرت موسی علیه السلام په صفت کې دي. او اوه د حضرت ابراهیم علیه السلام په صفت او پنځه د حضرت جبرائیل امین په صفت او درې د حضرت میکائیل په صفت او یو د حضرت اسرافیل علیه السلام په صفت دی. الله جل جلاله دلته د ابدال په اړه دا نظام جوړ کړی دی چې کله د اسرافیل په صفت ابدال مړ شي نو د میکائیل په صفت له دریو څخه یو یې په هماغه ځای کې راولي او بیا یې د جبرائیل له پنځو صفتونو څخه یو ځای نیسي. او پنځه بشپړوي او د حضرت ابراهیم علیه السلام له اوو صفتونو څخه یو ځای نیسي او پنځه یې بشپړوي او بیا د حضرت موسی علیه السلام له څلویښتو صفاتو څخه یو اضافه کوي او په بدلولو سره یې اوه بشپړوي او بیا د حضرت ادم علیه السلام له دریو سوو صفتونو څخه یو ځای نیسي. په سلسله کي پوره کوي او د عامو مسلمانانو څخه يو يې بدلوي، درې سوه پوره کوي، په همدې ډول که له منځني څخه يو مړ شي، مثلاً له څلوېښتو او اوو تنو څخه يو مړ شي، نو په بدل کې يې بدليږي. په هر هېواد او ولایت کې یو ځانګړی شمېر لږ یا کم ژوند کوي چې د دوی په برکت الله تعالی له خلکو څخه د آفتونه او عذابونه لېرې کوي.

په حدیث کې د ابدال په اړه داسې راغلي دي: ځینو کسانو له علي (رضی الله تعالی عنه) څخه وغوښتل چې د شام په خلکو لعنت ووایي، نو علي وویل چې دا کار نه شي کېدای، ځکه ما په خپل له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه اورېدلي دي چې په سوريه كې څلوېښت ابداليان دي، كله چې يو يې مړ شي، بل يې پر ځاى مقررېږي او د دوى په دعا سره الله باران اوروي. او د کفارو او دوښمنانو په مقابل کې د شام له خلکو سره مرسته کوي او په خپل برکت سره د شام له خلکو څخه عذاب لېرې کوي.

د اولیاوو درجې

• لومړۍ درجه د غوث
• دوهمه درجه د قطب (تصوف) .
• دریمه درجه اوتاد دی
• څلورمه درجه د ابدال ده
• پنځمه درجه د نجباء ده
• شپږمه درجه د نقباء ده

سرچينې

مشکوة شريف 583