پوتاشيوم

الحمدالله رب المعاليمن والصلاة واسلام علي سيدنا محمد وعلي اله واصحابه اجمعين : څرنګه چې معلومه ده دټولو عصري علومو بنياد يو شمير اوصول او قوانين تشکيلوي .او دهغي په اساس خپله تګ لاره ټاکي چې په دي پروسه کې زيات شمير نوښتونه منځ ته راځي چې ماته هم دننګرهار پوهنتون دښوونى او روزنى پوهنځي دکيميا او بيولوژي ديپارتمنت له خوا څخه دپوتاشيم او د هغه مرکبات ترسرليک لاندي موضوع راکړشوي ده چې ماهم دنوموړي موضوع ترتيب او ليکنه کې ډير زيات کوشش کړي او دامي په واضح کړي چې پوتاشيم څه شي دي د کومو حواصو لرونکي دي څرنګه لاس ته راځي مرکبات يي کوم دي بيولوژيکي رول او اهميت يي څه شي دي نوموړي موضوع مي داخلي او خارجي کتابونو څخه ترتيب کړي ترڅو دلوستونکو دپام وړ وګرځي .نوموړي موضوع په ترتيب کې ماسره محترم استاد پوهنيار معصوم خان ((قيومي )) ډيره زياته مرسته کړي ده دزړه له کومي ورنه مننه کوم او خداي تعالى دى نوموړي استاد په دنيا او اخرت کې کامياب ولرى .

Potassium,  ₁₉K

Potassium pearls (in paraffin oil, ~5 mm each)
Spectral lines of potassium
عمومي خواص
Pronunciation	/poʊ-ˈtæsiəm/ po-TAS-ee-əm
Appearance	silvery gray
Potassium په دوراني جدول کې
Na ↑ K ↓ Rb argon ← potassium → calcium ‍
اټومي شمیره (Z)	19
گروپ, پیریود	group 1 (alkali metals), period 4
بلاک	s-block
Element category	alkali metal
معياري اټومي وزن (Ar)	کينډۍ:Val
Electron configuration	[Ar] 4s1
Electrons per shell	2, 8, 8, 1
فزیکي خواص
حالت (at STP)	جامد
دويلې کيدو ټکى	336.7 K ​(63.5 °C, ​146.3 °F)
يشنا ټکی	1032 K ​(759 °C, ​1398 °F)
Density near r.t.	0.862 g/cm3
when liquid, at m.p.	0.828 g/cm3
Critical point	2223 K, 16 MPa
Heat of fusion	2.33 kJ/mol
Heat of vaporization	76.9 kJ/mol
Molar heat capacity	29.6 J/(mol·K)
اټومي خواص
Oxidation states	+1, −1 ​(a strongly basic oxide)
Electronegativity	Pauling scale: 0.82
Ionization energies	1st: 418.8 kJ/mol 2nd: 3052 kJ/mol 3rd: 4420 kJ/mol (more)
Atomic radius	empirical: 227 pm
Covalent radius	203±12 pm
Van der Waals radius	275 pm
Miscellanea
Crystal structure	​body-centered cubic (bcc)
Speed of sound thin rod	2000 m/s (at 20 °C)
Thermal expansion	83.3 µm/(m·K) (at 25 °C)
د تودوخې تېرېدنه	102.5 W/(m·K)
Electrical resistivity	72 nΩ·m (at 20 °C)
Magnetic ordering	paramagnetic
Magnetic susceptibility (χmol)	+20.8·10−6 cm3/mol (298 K)
Young's modulus	3.53 GPa
Shear modulus	1.3 GPa
Bulk modulus	3.1 GPa
Mohs hardness	0.4
Brinell hardness	0.363 MPa
CAS Number	7440-09-7
History
Discovery and first isolation	Humphry Davy (1807)
Main isotopes of potassium
آيسو­ټوپ Abun­dance نیم ژوند (t1/2) Decay mode Pro­duct 39K 93.258% stable کينډۍ:Infobox element/isotopes decay3 41K 6.730% stable

احمدالله (همرازعربزى)

دپوتاشيم عنصر پيژندنه پوتاشيم د S عناصرو دجملى څخه دي چې دلا تيني کليمي (Kalium) څخه اخيستل شوي چې القلي ته ويل کيږي .پوتاشيم په اول اصلي ګروپ او دريم پريود کې واقع دي .

سمبول: اتومي کتله: اتومي نمبر: حالت: اکسديشن الکتروني ويش : 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6 4S1 دي . پوتاشيم 19 الکترونونه چې د Ar د پايدار حالت څخه يو الکترون زيات لري .

دپوتاشيم کشف پوتاشيم دلومړي ځل دپاره دبرتانوي کيميا ګر کې کې دواخاني سر مشر (Humphry) ديوې پوسيله په (1807) م کال کې کشف شو او دپوتاشيم نوم ورباندي کيښودل شو .نوموړي دپوتاشيم هايدرواکسايد دخالص الکتروليز څخه پوتاشيم لاسته راوړ .

دپوتاشيم طبيعي حالت پوتاشيم دځمکي په مخ دډيرښت په اساس سره اووم (٧) عنصر دي پوتاشيم په طبيعت کې په ازاد حالت نه پيداکيږي ځکه چې کيمياوي فعاليت يي زيات دي او يوازي دنورو عناصرو سره په تړلي حالت پيداکيږي . پوتاشيم دځمکي دقشر %2,6 وزن جوړوي او د سوديم سره چې دځمکي د قشر %1,8 وزن جوړوي مشابه دي . دپوتاشيم ايونونه په يو ليتر بحري اوبو کې 0,391gr په اندازه پيداکيږي په داسي حال کې چې دسوديم ايونونه په يو ليتر بحري اوبوکې 0,8gr په اندازه پيداکيږي . پوتاشيم په طبيعت کې دسپکو اتومونو دهستوي ترکيب په اساس جوړيږي همدارنګه دګرانيت ډبره هم %5 پوتاشيم لري . دپوتاشيم مهمي مالګي دپوتاشيم مهمي مالګي عبارت دي له : پوتاشيم کلورايد Kcl کارناليت Kcl . mgcl2 . 6H2O کاينيت Kcl .mgSO4 .3H2O پوتاشيم المونيم سليکيت K Al Si3 O8 سيلونيټ Nacl .Kcl پوتاشيم سلفيت K2 SO4 پوتاشيم کاربونيټ K2 CO3

دپوتاشيم استحصال ١ – پوتاشيم هايدرواکسايد ته لومړي تودوخه ورکول کيږي او کله چې ويلي شي نو بيايي الکتروليز کوي او پوتاشيم ورڅخه لاسته راوړي . ٢ – پوتاشيم فلورايد او کلسيم کاربايد ته تودوخه ورکوي او پوتاشيم ورڅخه لاسته راوړي . 2 KF + Ca C2 2k + 2C + CaF2 ٣- پوتاشيم دپوتاشيم کلورايد او پوتاشيم فلورايد دالکتروليز څخه هم لاسته راوړي . ٤ – پوتاشيم دخپلو مرکباتو څخه Al او Si پوسيله استحصالوي . 2 Al + Ca O + 6KCl 2CaCl2 + CaO.Al2 O3+6K

Si + 4CaO+ 4KCl                                 Ca Cl2 + 2CaO.SiO2 + 4K      

دپوتاشيم خواص خالص پوتاشيم يو ډير سپک او نرم فلز دي چې دچاقو پوسيله پري کيدي شي تازه پري شوي پوتاشيم سپين نقريي رنګ لري .مګر په تازه هوا کې ډير زر پيکه کيږي او خپل ځلا د لاسه ورکوي او خاکستري رنګ اختياروي خالص پوتاشيم معمولاً دنفت يا پارافينو لاندي ساتل کيږي . دسوديم څخه يي دتړون کولو ميل زيات دي چې داوبو او اکسيجن سره په ډير شدت تعامل کوي او پوتاشيم پراکسايد او پوتاشيم هايدرواکسايد جوړوي . 2K + O2 K2 O2 2K + 2H2O 2KOH + H2 دپوتاشيم تعامل داوبو سره خطرناک دي ځکه چې نوموړي تعامل يو اګزوترميک تعامل دي اوهم په نوموړي تعامل کې د H2 غاز جوړيږي چې هغه اور اخلي . دپوتاشيم دويلي کيدو درجه ټيټه ده (63,5C0 يا 14S F0 ) پوتاشيم په 776C0 يا 1400F0 کې په جوش راځي .کثافت يي 86 gr/cm3 0, ده . دي پوتاشيم او دهغه مرکبات په بنفش رنګه لمبه سوځي .لکه په لاندي شکل کي

لکه څرنګه چې دپوتاشيم اتوم دالکترون ورکولو ميلان زيات دي نسبت اخستلو ته نو خپل الکترون په اساني سره دلاسه ورکوي اوهغه اکسدايز کوي په 1+ اکسديشن نمبر باندي (K+) دپوتاشيم ايون په اوبو کې بي رنګه وي او ډير په سختي سره رسوب کوي ددي دپاره چې رسوب کول يي اسانه شي نو بايد چې د Hexa chloro platonic acid , sodium cobaltinitrite او sodium Tetra phehyl borate سره تعامل ورکړل شي . پوتاشيم په تيزي سره دنورو فلزاتو څخه اکسدايز کيږي . او دنورو القليو په شان داکسيجن سره اکسايدونه جوړوي .اکسيجن سره دري ډوله اکسايدونه جوړوي . اکسايدونه پراکسايدونه سوپراکسايدونه KO2 K2O2 K2O پراکسايدونه او سوپراکسايدونه ډيرقوي اکسدانت دي او د اوبو يا رقيقو تيزابو سره په اساني تجزيه کيږي . 2KO2 + H2 SO4 H2SO4 + K2SO4 + O2 سوپر اکسايدونه يوازي دالکتروپازتيف فلزاتو سره دتعامل په اساس منځ ته راځي .

دپوتاشيم سوپر اکسايد جوړښت پوتاشيم داکسديشن عادي حالت +1 دي کله چې پوتاشيم اکسدايز شي نو ډير پايداردي او بيرته په ډير مشکل سره په فلزي حالت باندي بد ليږي پوتاشيم په اساني سره 2 + ولانسه مرکبات نه جوړوي . همدارنګه پوتاشيم دډيرو هايدروکاربنو سره تعامل نه کوي لکه کيروسين (خارورتيل) پوتاشيم په اساني سره په مايع امونيا کې حليږي چې په OC0 کې 480gr پوتاشيم په 1000gr امونيا کې حليږي . پوتاشيم اکثره داحياګر مادي په حيث دخالصو فلزاتو دلاسته راوړلو دپاره دهغوي دمالګو څخه استعماليږي لکه . MgCl2 + 2K Mg + 2KCl داوږدي مودي دپاره پوتاشيم زياتره دشيشي جوړولو ،بليج او صابون جوړولوکې استعماليده .دپوتاشيم صابونونه اکثره دحيواني وازدو او سبزيو دتيلو څخه جوړيده او نوموړي صابون ډير باارزښته او قيمتي ؤ. ارزښت يي داؤ چې دغه صابون په اوبو کې ښه حليده او ډير نرم ؤ. پوتاشيم اصلي کانونه په کانډا ،روسيه ،بلاروس ،المان ،اسرائيل متحده ايالاتو او اردن کې دي . دپوتاشيم ايزوتوپونه دپوتاشيم 24 ايزوتوپونه پيژندل شويدي .چې دهغي دجملي څخه دري ايزوتوپونه يي طبيعي دي .چې هغه عبارت دي له (93,3%) K39 ، 0,0117%) ( 40K او (6,7%) 41K څخه . د 40K نيم عمر عبارت دي له 1,250 X109 څخه . دپوتاشيم مرکبات عموماً دپوتاشيم مرکبات په اوبو کې ښه حليږي او معمولاً دلوړي سويي ايونيک دي . بغير د څو مالګو څخه چې هغه ډير لږ حليږي لکه .Tetraphenyl borate اوداسي نور .

پوتاشيم اکسايد: کيمياوي فرمول يي K2O دي سپين رنګ لري او دسوديم اکسايد (Na2O) په شان ډير فعال کيمياوي مرکب دي د اوبو سره په ډيرشدت سره تعامل کوي او پوتاشيم هايدرواکسايد جوړوي . K2O + H2O KOH پوتاشيم نايتريت کيمياوي فرمول يي KNO3 دي .دپوتاشيم ښوره هم ورته ويل کيږي . لاسته راوستل يي : دپوتاشيم هايدرواکسايد اويا دپوتاشيم کاربونيت او دښوري تيزاب ديو ځاي کيدو څخه لاسته راځي . KOH + HNO3 KNO3 + H2O K2CO3 + HNO3 KNO3 +KHCO3 دسوديم نايتريت مشبوع او تود محلول دپوتاشيم کلورايد سره يو ځاي کوي کله چې محلول سوړشي نو هغه وخت سوديم کلورايد رسوب کوي او د محلول تل ته ځي او بيا يي دمحلول څخه جلا کوي . Na NO3 + KCl NaCl + KNO3 خويونه يي : بي رنګه او تريخ خوند لرونکي کرستلونه دي .اوبه نه جذبوي ،په تودوخه کې په اساني سره او سړوخه کې په سختي سره اوبو کې حليږي .په 337C0 حرارت کې ويلي کيږي . په زياته تودوخه کې په نايترايت او اکسيجن تجزيه کيږي . 2KNO3 2KNO2 + O2 همدارنګه دفلورين سره تعامل کوي پوتاشيم فلورايد او NO3 F جوړوي . KNO3 + F2 = NO3 F +KF استعمال يي : دپخوا زماني راهيسي دټوپک په باروتو کې کارول کيږي .همدارنګه دمصنوعي سري په جوړولو ،ګيلاس جوړولو ،اونمايشي توغنديو په جوړولو کې ورڅخه کاراخيستل کيږي . پوتاشيم هايدرواکسايد کيمياوي فرمول يي KOH دي سپين رنګ لري اوبه جذبوونکي او پوسټ شړونکي کرستلي حالت لري . دهوا دکاربن داي اکسايد سره تعامل کوي دپوتاشيم هايدراکسايد محلول کمزوري القلي دهغوي دمالګو څخه لري کوي او ځاي خپله نيسي . پوتاشيم هايدرواکسايد دګوګړو تيزابو سره تعامل کوي پوتاشيم سلفيت او اوبه جوړوي . لکه 2KOH +H2SO4 2KOH +2H2O کله چې پوتاشيم داوبو سره تعامل وکړي پوتاشيم هايدرواکسايد او د هايدروجن غاز لاسته راځي . 2K + 2H2O 2KOH + H2 لکه څرنګه چې پوتاشيم هايدرواکسايد يو قوي القلي ده ځينو امفوتريک فلزونو لکه Al يا Zn سره دتعامل په نتيجه کې مالګه جوړوي H2 غاز ازادوي . 6H2O + 2AL + 2KOH 2K AL (OH)4 + 3H2 استعمال يي : دپوتاشيم دمالګو دلاسته راوړلو دپاره کارو ورڅخه اخيستل کيږي دصابون په جوړولو ، رنګ جوړولو کې استعماليږي . اوهمدارنګه دنيکل او کادميم په اکومولاتورونو کې دالکتروليت په حيث کارول کيږي .په طبابت او په صنعت کې دقوي او کمزوري تيزاب دخنثي کولو دپاره استعماليږي . پوتاشيم سيانايد : فرمول يي KCN دي .يوه کيمياوي زهرجن سپين رنګه کرستلي مالګه ده .چې په اوبو کې ښه حليږي نوموړي مالګه په ازاده هوا کې دکاربن داي اکسايد په اثر تجزيه کيږي. 2KCN + H2O + CO2 = K2CO3 + 2HCN دهرضعيف تيزاب دمالګي پشان پوتاشيم سيانايد په اوبو کې تر سخت او تيز هايدروليز لاندي واقع کيږي . CN + H2O OH + HCN نو لدي کبله دهغه محلول القلي دي او دهايدروسيانيک تيزابو بوي لري . سوديم سيانيک هم دوي په شان مشابه خواص لري پوتاشيم سيانايد دګوګړو دتيزابوسره تعامل کوي پوتاشيم سلفيت او هايدروجن سيانايد جوړوي لکه . 2KCN + H2SO4 = K2SO4 + 2HCN پوتاشيم سيانايد په Plating Electro ( سروزرو او سپينو زرو په راويستلو) کې کار اخلي ځکه چې پوتاشيم سيانايد دهوا داکسيجن په موجوديت کې سره زر او سپين زر په ځان کې حلوي نو ددي فلزاتو داستخراج دپاره ورڅخه کاراخلي برسيره پر هغه دا مالګي د عضوي موادو په ترکيب کولو دسره اوسپين زرو په ګلواني کولو عمل کې اوهمدارنګه عکس اخيستلو او داسي نورو چارو کې استعماليږي . پوتاشيم کلورايد

يو بي رنګه کرستلي مالګه ده .کيمياوي فرمول يي KCL دي چې دپوتاشيم دډيرو مهمو مالګو څخه حسابيږي .په لابراتوار کې په مستقيم ډول دمالګي دتيزابو اوبلن محلول او پوتاشيم هايدرواکسايد د اوبلن محلول څخه لاسته راوړي .

HCL (aq) + KOH (aq) KCL (aq) + H2O

             پوتاشيم کلورايد دسمندرونو په تروو اوبو کې 4,85% او په جامد ډول دسلوينايت (Nacl . KCl) دکاني ډبرو په څير په طبيعت کې وجود لري دپوتاشيم کلورايد مالګه دزړه دتقلصاتو په تنظيم (دزړه تقويه ) کې ډير مهم رول لري .

دپوتاشيم کلورايد مالګه تقريباً 90% دکيمياوي سره په ډول استعماليږي که چيري ته 2KClO3 ته تودوخه ورکړل شي نو پوتاشيم کلورايد او ورسره اکسيجن لاسته راځي . 2KClO3 2KCL + 3O2 پوتاشيم کلورايد په متحده ايالاتوکې په اعدام باندي محکومو کسانو دوژلو دپاره کارول کيږي . پوتاشيم کاربونيت کيمياوي فرمول يي K2 CO3 دي په پخوا وختونو کې به خلکو دلرګوايره په اوبو کې ويلي کوله او بيا به يي اوبه دتودوخي په مرسته ځيني لري کولي او په ديګ کې به K2 CO3 پاتي کيده . پوتاشيم کاربونيت دپوتاشيم هايدرواکسايد او کاربن داي اکسايد د تعامل څخه په لاس راوړي KOH + CO2 = KH CO3 KHCO3 + KOH = K2CO3 + H2O خويونه يي : پوتاشيم کاربونيټ سپين رنګه اوبه جذبوونکي او په ډير اساني سره په اوبو کې حليدونکي پوډر دي . دپوتاشيم کاربونيټ محلول دهايدروليز په اساس سره القلي خوي لري تيزابوسره چې يوځاي شي نو هغه وخت دکاربن داي اکسايد غاز او د پوتاشيم مالګه لاسته راځي . استعمال يي : په ښيښه او ګلاس جوړولو کې استعماليږي .په صابون جوړولو کيمياوي سري جوړولو کې کارول کيږي. همدارنګه فوتوګرافي ،اتشبازي ،پرنټنګ ،کاغذ جوړولو ،بليچ پاوډر او چاوديدونکو موادو په جوړولو کې استعماليږي .په رنګه تلويزونونو ،رنګه راډيو ګانو ،ګراپونو او رخت په رنګولو کې هم استعماليږي . پوتاشيم ايودايد : پوتاشيم ايودايد يو غير عضوي مرکب دي چې کيمياوي فرمول يي KI دي دغه سپينه مالګه دتجارت په لحاظ ډيره مهمه ده کوم چې 37000 tons ټنه په 1985 کال کې توليد شوي وه .

پوتاشيم ايودايد دسوديم ايودايد په نسبت کم اوبه جذبوونکي مرکب دي دپوتاشيم ايوډايد زړه او غير خالص نموني يي زيړ رنګ لري په طبيعي بيړني حالت کې دپوتاشيم ايودايد 130mgr ټابليټ استعماليږي . پوتاشيم ايودايد دکوټي په تودوخه کې په 1mli اوبو کې 1,4 – 148gr پوري خليږي .که څوک وغواړي دپوتاشيم ايودايد دضرورت دپاره استعمال کړي نو بايد دروځي 15 – 150mm ده پوري استعمال شي او که تر دي زيات استعمال شي نو بيا بدن ته ضرر رسوي کله چې پوتاشيم هايدرواکسايد دايودين سره يو ځاي په صنعتي ډول KI توليدوي . ځانګړني KI ماليکولي فرمول 166,0028g/mol ماليکولي کتله

             سپين رنګه جامد کرستل دي 	                                   شکل 

3,123 gr/cm3 کثافت 681 ,C0 , 1258 F0 ويلي کيدو نقطه 1330 C0 , 2426 F0 جوش نقطه 128 g/100mli(o c0) په اوبو کې حليدل

کله چې پوتاشيم ايودايد اکسديشن شي نو عنصري اويودين توليدوي . 4KI + 2CO2 + O2 2K2CO3 + 2I2 پوتاشيم ايودايد دسلور ايودايد سره په عکس اخستلو په صنعت کي استعماليږي همدارنګه دويښتانو دعلاج دپاره استعماليږي . بايو ميډيکل کې دحيواناتو دپاره دغذايي مادي په حيث استعماليږي او دانسانانو دپاره ددوا (انتي بيوتيک ) په ډول ورکول کيږي . که چيري پوتاشيم ايودايد اکسديشن شي نو خپل خواص دلاسه ورکوي پوتاشيم ايوډايد په مالګو کې استعماليږي اوهغه ددي په خاطر چې د ايودين دکموالي مخنوي وشي . دپوتاشيم ايودايد کرستل په ساده ډول اوبو کې اچول کيږي مطلب دا که يو سه مقدار پوتاشيم ايودايد په اوبو کې واچو ترڅو چې هغه حل شوي نه وي نو بايد چې نور وروانه چول شي ځکه چې هغه رسوب کوي . پوتاشيم ايودايد په اوبو کې ښه حليږي (OCo حرارت او په 1000gr اوبو کې 140 – 148gr) حليږي . تاريخي ليدلوري : په 1986 کال کې په پولينډ کې د1,5 ميليونه ماشومانو او 7 ميليونه بالغانو دپاره پوتاشيم ايودايد ترزيق شو . په شوروي اتحات کې 30km متره ساحه کې دجاغور دمرض دمخنوي لپاره خلکو ته پوتاشيم ايودايد د دوا په ډول ورکړل شو .او اکثر خلک رسره ښه ښول . لدي څخه وروسته پوتاشيم ايودايد دزيات اهميت وړوګرځيد .په پولينډ کې د Chernobyl نه په 300 ميلي کې 18 ميليونه دوزونه دهغه مرض مخنوي په خاطر توزيع شول . کله چې بيا سروي وشه نوهغه چا چې نوموړي دوزونه استعمال کړي و نو دجاغور په سرطان نه و اخته شوي دوخت په تيريدو سره په هغه ځاي کې پوتاشيم ايودايد نه پيداکيدل نو دهغه ځاي خلک په اوبايي ډول په دهغه مرض اخته شول دغه راپور دمتحده ايالاتو دF D A اداري له خوا ورکړل شوي وو. دلسو کالو په تيريدو سره خلک په دي باوري شول چې دجاغور دسرطان دمخنوي ښه علاج همدا پوتاشيم ايودايد دي . په 1996کال څخه راپه دي خوا دپوتاشيم ايودايد د دوا په استعمال سره دچاغور سرطان بيخي له منځه تللي دي 2011 م کال دمارچ په 16 نيټه د جاپان په فوکوشيما کې کله چې زلزله وشوه او اتومي بټي خرابه شوه نو کوم امريکايي فوځيان چې ددغه صحني دکنترول لپاره ګمارل شوي و ددي لپاره چې هغوي د بد بوي او لوګي دضرر څخه په امن وي نو هغوي ته هم پوتاشيم ايودايد ورکړل شوي وز دپوتاشيم ايودايد ضررونه ١ – که چيرته پوتاشيم ايودايد دخپل حد نه زيات استعمال شي نو د هايپو تايرو ديزم (Hyperthyroidism) حالت منځ ته راوړي . ٢ – هغه خلک چې د ايودين سره حساسيت لري نو هغه هم بايد پوتاشيم ايودايد استعمال نه کړي . ٣ – داسي راپورونه هم شته کوم خلکو چې پوتاشيم ايودايد زيات استعمال کړي دي نو د ( Parotid ) دغدي د خرابيدو او دلاړو د وچيدو سبب ګرځيدلي دي . څوک چې بالغ وي او پوتاشيم ايودايد ته ضرورت ولري نو بايد دورځي 150mgr استعمال کړي . که پوتاشيم ايودايد زيات استعمال شي نو لاندي اعراض منځته راوړي .بي اشتهايي ،دمعدي خرابوالي ،دمعدي دردونه ،په مخ باندي داني ،تبه ،کمزوري ،غيرارادي ستړيا ،دسټ او ستوني پړسوب ،دخولي تريخوالي ،دزړه غيرنورمال ضربان (درزيدل ) منځ ته راوړي .کله چې څوک دپوتاشيم ايودايد سره کار کوي نو بايد چې دستکشي استعمال کړي. پوتاشيم فيروسيانايد (P . Ferrocyanide) کيمياوي فرمول يي 6 (CN)K4Fe دي يو زيړ رنګه کرستلي مرکب دي چې په طبابت او چاوديدونکو موادو په جوړولو کې استعماليږي . پوتاشيم المونيم سلفيت : فرمول يي 2 (SO4) KAL دي بي رنګه ډير ښه کرستل جوړونکي ډبله (دوه ګوني) مالګه ده چې دويني دبهيدو دمحنيوي دپاره ورڅخه کاراخيستل کيږي . پوتاشيم باي تارتريت (P . bitartrate) : کيمياوي فرمول يي KHC4H2O6 دي سپين رنګه کرستلي مرکب دي چې په دواجوړولو او خوراکي موادو په تهيه کولو کې استعماليږي . پوتاشيم سلفيت : فرمول يي K2SO4 دي يو سپين رنګه کرستلي ډيره مهمه پوتاشيم سره ده او هغه فصلونو دپاره استعماليږي چې سلفر ته اړتيا ولري . که چيري پوتاشيم هايدرواکسايد دګوګړو دتيزابو سره تعامل وکړي نو پوتاشيم سلفيت او اوبه جوړوي لکه . 2KOH + H2SO4 K2SO4 + 2H2O پوتاشيم برومائيد : کيمياوي فرمول يي KBr دي پو سپين رنګه کرستلي مرکب دي چې په کيمياوي فوتوګرافي دواجوړولو فوتوګرافي او صابون جوړولو کې استعماليږي. پوتاشيم کلوريت : کيمياوي فرمول يي KClO3 دي سپين رنګه مالګه ده چې په اتشبازي پرنټنک،بليج جوړولو اورلګيدجوړولو ،کاغذ جوړلو او چاوديدونکو موادو جوړولو په کارخانو کې استعماليږي. پوتاشيم ډاى کروميت: کيمياوي فرمول يي K2CR2O7 دي زيړرنګه سورزهرجن کرستلي مرکب دي چې په چاوديدونکو موادو جوړولو کې استعماليږي . پوتاشيم کروميت : کيمياوي فرمول يي K2CrO4 دي چې دقلم په نوکو جوړولو ،سيايي اوعام رنګونو ،اوروژلو ،اورلګيدجوړولو ،ضد عفوني مادي په ډول او انفجاري موادو جوړولو کې استعماليږي.

پوتاشيم فيري سيانايد P .Ferricyanide  : کيمياوي فرمول يي 6(CN )K3Fe دي يو روښانه سور زهرجن کرستلي مرکب دي چې پرنټينک ،کاغذ،او سروچوړولو کې استعماليږي. دپوتاشيم بيولوژيکي رول : پوتاشيم اتم يا نهم عام ترين عنصر دي چې دانسان په جسم کې o,2% په اندازه وجود لري .هغه بالع شخص چې 60kg وزن ولري نو 120gr يي پوتاشيم تشکيلوي .پوتاشيم کتيوني مرکب ډير مهم دي دعصابو (مغز او عصبي رشتو) دوظايفو دتنظيم لپاره .

دپوتاشيم ننوتل حجري ته ديو پمپ په واسطه صورت نيسي چې سوديم پوتاشيم پمپ په نامه ياديږي .نوموړي پمپ يو Electrogenitic pump دي او وظيفه يي دسوديم پمپ کول دي دحجري داخل څخه دباندي او دپوتاشيم پمپ کول دي د حجري داخل ته .ديادوني وړ ده چې دابرقي جنتيک پمپ دري ايونه سوديم دحجري دباندي پمپ کوي او دوه ايونه پوتاشيم حجري ته ننباسي . کوم سوديم چې دحجري دباندي اوځي هم مثبت چارج لري او کوم پوتاشيم چې حجري ته ننوځي هم مثبت چارج لري مګر دسوديم په وتلو او پوتاشيم ننوتلو دحجري داخل کې منفي چارج نظر خارج حجري د زياتيږي علت يي دکلورين دايون چې منفي چارج لري ډيرښت دي په داخل دحجري کې او داوخت حجره آماده وي چې عصبي سياله يا سيګنال واخلي په دي وخت کې اتومات ډول بيرته سوديم داخل دحجري ته پمپ کيږي او پوتاشيم خارج دحجري ته .او داخل دحجري ته پمپ شوي سوديم دکلورين سره تعامل کوي او داخل دحجري منفي چارج په مثبت چارج بدليږي . او عصبي سياله يا اخذه ديو حجري نه بلي حجري ته ورکول کيږي او داټول عمل 0,03 ثانيو کې ترسره کيږي . دپوتاشيم پمپ کول حجري ته او بيا حجري څخه دباندي دانرژي په واسطه صورت نيسي چې عبارت له ATP (Adinozin tri phosphate) څخه ده . ATP يو ذخيروي انرژي ده چې دا انرژي په ADP (Adinozin di phosphate) يا فعاله انرژي بدل دپوتاشيم او سوديم پمپ ته دپمپ کولو توان ورکوي چې دغه عمل ته Active transport يا فعال انتقال وايي . پوتاشيم دانساني ژوند يو ضروري تغذيه او دکوچني منرالونو دجملي څخه دي دا يو لوي او مهم مثبت ايون لرونکي عنصردي چې دحجري په داخل کې ډير مهم دي دجسم په داخل کې داوبو او الکترولايتونو په بلانس ساتلو کې مهم رول لري پوتاشيم دحجروي مايعاتو تقريباً 150mmol/L جوړوي چې د 4,8gr سره معادل دي . پلازمادپښتورګو دګلوميرول ساختمانونو په واسطه فلتر کيږي . په متوسط ډول دورځي 180Let فلتريشن صورت نيسي .په همدي ډول هره ورځ 602gr سوديم او 33gr پوتاشيم دګلوميرول په واسطه فلتر کيږي .مګر 10 – 1gr سوديم او 4 – 1gr پوتاشيم دوباره دويني دوران ته جذبيږي .سوديم او پوتاشيم دورباره بايد ځکه جذب شي چي سوديم ازموتيک فشار متوازن ساتي او پوتاشيم دويني مايع برخي (سيروم ) غلظت په بند ډول ساتي . دپوتاشيم اخستل يا خوړل په کافي اندازه دحفاظت لپاره دمختلفو غذاګانو څخه اخستلي شو . هغه غذاګاني چې په کافي اندازه پوتاشيم لري عبارت دي له : وچ ذردالو (کښته ) وچي شيدي ،چاکليت ،بادام ،پسته ،کچالو ،کيله ،ناک،د اوړو بور همدار راز پوتاشيم په اکثره ميوه جاتو او سبزيجاتو کې وجود لري .په غوښه او ماهيانو کې هم وجودلري . ايتالوي محقيقينو په 2011 کال کې راپور ورکړي چې 1,64gr روزانه استعمال دپوتاشيم 21% دمغزي سکتي خطر کموي . کموالي : که پوتاشيم په جسم کې شديداً کم شي نو وژونکي تاثيرات لري . همدارنګه که دجسم په مايعاتو کې پوتاشيم په عادي ډول کم شې نو دکانګو ،اسهال ،ادرارو زياتوالي ،دعضلاتو ضعف ،بي ارادي ټکانونه يا جټکي ،دانعکاس دقوي ضعف او دقلبي افاتو سبب ګرځي . زياتوالي : دتنفسي عمل شديد فلج کيدل ،الکلوسس (دالقلي زيادت ) چې په وجود کې خطرناک دي .دزړه حرکاتو شديده بي نظمي او زيادت .همدرانګه هغه خلک جې دګردو يا (پښتورګو ) تکليف لري نو بايد پوتاشيم لرونکي غذاګاني استعمال نه کړي .ځکه چې پښتورګې پوتاشيم اطراح کولي نه شي او په وينه کې مقدار زياتيږي (Hyper Kalemia) منځ ته راوړي چې دقلبي ضربه دبي نظمۍ سبب ګرځي اوممکن وژنکې وي . دپوتاشيم فزيالوژي (دندي ) • دزړه دنورمال وظيفي په اجراکولو کې کومک کوي . • دزياتو انزايمونو لکه Glycolysis دپاره ضروري دي . • دعصبي فعاليت ښه اجراء دپاره ضروري ګڼل کيږي . • دسيد او قلوي توازن ساتلو کې برخه لري . • دازموتيک فشار په ساتلو کې مرسته کوي . • داخل الحجروي مايعاتو په تنظيم کې مهم رول لريز • دزړه په ريتم (حرکاتو) باندي تنظيمونکي رول لري. • دجسم حصوصاً (داخل الحجروي او خارج الحجروي ) مايعاتو موازنه ساتل دپوتاشيم په واسطه صورت نيسي . • دعضلاتوپه تقلص (انقباض او انبساط ياټوليدل او غزيدلو ) کې مهم رول لري . • دعصبي سيالو يا اخذو په انتقال کې دسوديم سره يو ځاي رول لري.