Content deleted Content added
|
|
|
لمريز ليږديز لمريز( ل ل ) چې ورته هجري شمسي ( ه ش ) کال هم وايي. او ځينې خلک يې کاليز د جلالي پنوم يادوي. نوموړي کال ته ځکه لمريز کال وايې چې زمکه د لمر پر مدار څرخي او زمکې دغه يو مدار پاي ته رسول د لمريز کال څخه عبارت دي چې ددې کال پيل د حضرت محمد ص د هجرت څخه پيليږي نو ځکه ورته لمريز هجري ( ليږديز ) وايي. دا کال دا مهال د افغانستان او ايران رسمي او منل شوې کاليزه جوړوي.
لړ ليک
• د کال د پيل تاريخچه
• سرچينې او ياداښتونه
د کال د پيل تاريخچه
لمريز ليږديز کاللمريزکال لکه د سپوږميز ليږديز ( هجري قمري ) کال په څېر د اسلام د ستر پيغمبر حضرت محمد ص د مکې څخه مدينې ته د هجرت کولو څخه مروج شوي دي. حضرت محمد ص د مکې څخه مدينې ته په ۶۲۲ زکال کې د دسيپتمبر په ۱۳امه نيټه ( جوليان ) يا د ۶۲۲ ز کال د سپتمبر ۱۶ امه نېټه ( ګرګوري ) د خالي ( نۍ ) په ورځ هجرت وکړ چې د لمړي سپوږميز کال د ربيع الاول د لمړۍ نيټې او د وري د ۲۴ امې نېټې سره سمون خوري. د لمريز ليږديز کاللمريزکال د پيل لومړۍ ورځ د جمعې ( ادينې ) ورځ ده چې د ۶۲۲ ز کال د مارچ د ۱۹ امې نېټې ( جوليان ) يا د ۶۲۲ ز کال د مارچ د ۲۲ امې نېټې ( ګرګوري ) سره سمون خوري پيليږي.
فصلونه، مياشتې، ورځې
لمريز ليږديز کاللمريزکال د ۳۶۵ ورځو لرونکې دي چې دا ورځې په ۱۲ مياشتو ويشل شوي دي او ددغه کال پيل په لومړۍ ورځ په شمالي نيمه کره کې يو برابر پسرلی وي. د دغه کال لومړي طراح او رامينځته کونکې عمر خيام دی چې د ملکشاه سلجوقي په سپارښتنه يې دا کال رامينځته کړ.
هر کال لرونکې د څلورو فصلونو دي چې عبارت دې له سپرلی ( پسرلی )، اوړي، حزان ( پاڼه ريژ) او ژمي څخه. هر فصل لرونکې د دريو مياشتو دی. او هر مياشت د څلورو اونيو لرونکې ده او هره اونۍ اوه ورځې ده. چې د اونۍ د ورځو پښتو نومونه عبارت دې له نۍ ( خالي )، يو نۍ، دونۍ، درېنۍ، څلورنۍ ( څلنۍ )، پينځنۍ ( پنځنۍ) او جمعه ( ادينه ). او پارسي کې ورته شنبه، يکشنبه، دوشنبه، سه شنبه، چهارشنبه، پنجشنبه او جمعه وايي.
هر کال د وري په لومړۍ نيټه چې د پسرلي د پيل هم دي پيليږې او دغه ورځ په افغانستان د دهقان د ورځ په نوم ياديږې چې يو لوي جشن پکې نيول کيږې او همدا راز دې ورځې ته نورروز هم وايي چې ددې ورځې څخه د نوروز ميله هم پيل کيږي او پکې د سخي صيب د ژیارت بېرغ هم لوړيږي او خلک د هغه زيارت ته ورځي او د خپل مراد د پوره کېدو سوالونه کوي.
دلمريزد ليږديز ترلمريزتر ټولو لويه ورځ د چينګاښ لومړۍ ورځ ده. او تر ټولو اوږده شپه يې د څيلې شپه ده چې د ليندۍ د ۳۰ امې د لمرپرېواته څخه تر د مرغومې د لومړې نيټې د لمر خاته پورې اوږده چې په پارسي کې ورته د يلدا شپه وايي.
دا کال د مياشتې د ورځو په لرلو سره په بېلا بېلو ملکونو کې سره توپير لري خو په ايران او افغانستان کې سره کوم توپير نه تر سترګو کيږي. د مياشتو نومونه يې په لاندې ډول دي.
{| class="wikitable"
|-
|
