د "اېلېکټرون" د بڼو تر مېنځ توپير
Content deleted Content added
۸۲ کرښه:
=== ۳. ګاما يا ګــَــمه وړانګشون يا تشعشع Gamma or γ radiation ===
۳. ګاما يا ګــَــمه يا «جيم» وړانګشون يا تشعشع gamma or γ radiation چې د رَڼا يا د نــُــوْر يا د روښنايي په ډَول يو ډَول اِلــِــکترومــَــقناطيسي (يا برېښووُسپــَــنکــَــښيځ يا انګارليومادنيساتيږليځ) يا electromagnetic وړانګشون يا تشعشع دئ چې کــُــتله يا منځسټ يا دروندتهیا
اَو په فيزیک (پنځپوهن) کښې فرمایل شوي دي چې اِلــِــکترومــَــقناطيسي (يا برېښووُسپــَــنکــَــښيځ يا انګارليومادنيساتيږليځ) يا electromagnetic وړانګشونان يا تشعشع ګان يا موجونه يا څپې ډېر ډَولونه لري ، چې ټيټ تر فرېکوېنسيان (
۱. د راډيو اَو د تېلېڤيزيون (يا د تــِــلــِــويزیون يا د ټېلېڤيژِن) موجونه يا څپې radio and television waves ۲. ميکروڅپې يا ميکروموجونه (يا ۳. اِينــِــناپــِــرلاندېدِسور (يا اِيلاندېدِسور يا مادون دِ سور) وړانګشون يا تشعشع infrared radiation (چې د لــِــرېواک يا د رېموټ کنټرول remote control ۴. اَو بــِــل هم ليدووَړ (يا د ليدوں وَړ يا ۵. آلــِــرېتــَــردِبــِــنــَــفش وړانګشون (يا ماوَراء دِ بنفش تشعشع) ultraviolet radiation . <br>
۶. اِيکــْــس وړانګ يا اِيکــْــسرې X ray يا دِ رېْوْنتګېن تشعشع Röntgen radiation يا د اِيکــْــس وړانګشون X radiation .<br>
۷. اَو هم د ګــَــمــَّــه يا د «جيم» وړانګشون يا د ګاما تشعشع يا gamma or γ radiation .
<br>
<br>
=== بــَــرقي جــَــرَيان (برېښي بــَــهير يا اَنګارليځ کړلځغاستاند يا کــَــهرَبائي ځغــَــلــَــند) Electric current ===
دا څو موضوع ګان (يا سکالوګان) د «اَتوم (يا نامات) atom» او د «هسته (يا خستکې يا زڼي يا زِړي يا نــِــناکېلون يا نوکټــِــکلۍ) nucleus» او د «وړانګشونوں (يا د تشعشوں يا د اَشــِــعــّــوں) radiations» په باره کښې دلته ډېرتر نه يادَوو ، اَو مهمتر (آندراوړانتر) د الکترون (اَنګارلیون يا انګارلۍ يا برېښک) ذرة يا برخــَــکلۍ يا برخه لۍ يا برخګکه يا بــَــڅــِــرکــَــی يا particle دئ چې اُوس فيزیکپوهان (يا پنځپوهان) دِسې اَنګېري چې د برقي سيموں (برېښي مــِــزیوں) electric wires د لارې د ترڅ څخه برقي جــَــرَیان (برېښي بــَــهير يا برېښي ځغــَــلــَــند يا اَنګارليځ کړلځغاستاند) electric current چې د ترَڅ څخه ئې تېريږي ، آں برقی جریان (برېښي بهیر يا اَنګارليځ ځغــَــلــَــند يا برقي کړلځغاستاند) د الکترونوں (انګارلیونوں يا د انګارلۍ ګانوں يا د برېښکيوں) جریان (يا بهير يا ځغــَــلــَــند يا کړلځغاستاند) دئ . او همداراز که چېرې يو فلزي (مادېتــَــلناليځ) سیم (مــِــزَی يا پــِــړَی يا رَسۍ) metallic wire لــِــکه د اوسپنې يا د مس یا د طلا څخه چې که جوړ شــِــوَی وي او که ډېر نــَــرَی يا ډېر مــَــيين جوړ شوَی وي او که د ترڅ څخه (يا څې) ئې شدید (اينــِــناترينګليځ) intensive برقي (برېښي يا اَنګارليځ) جریان (بهیر يا ځغــَــلــَــند يا کړلځغاستاند) که روان يا تلاند که وي ، آں نری يا ميين فلزي (مادېتلناليځ) سیم (يا مزی يا پــِــړَی) ډېر تود (يا ډېر ګــَــرم) کېدَی شي چې شي ، او چې که ډېر ګرم (يا که ډېر تود) شو کېدی چې سور رنګ يا روڼ رنګ ئې شي او تود (يا ګرم) سیم (يا مزی يا پــِــړَی) خپل شاوخوا ته هم الکترونان (اَنګارلیونان يا انګارلۍ ګان يا برېښکان) electrons خوشې کوِلــَــی (يا اِېله کــَــوِلــَــی) اَو آزاد کوِلــَــی شي ، ځکه چې که اِلــِــکترون (انګارلیون يا برېښک) چې دِ منفي (نغوښتدي) بــَــرقي چاړج (برېښي بار يا اَنګارليځ پېټی يا کــَــهربائي شــُــحنة يا شارژ) لــَــرِندوي په ډَول مــَــنــِــل شــِــوَی دئ که يو اِلــِــکترون (انګارلیون يا برېښک) که کافي يا بسيا اِنــِــرژي (يا اِنــِــرجي يا اِينــِــناګاري اِينــِــناګــَــرِښت يا شيمه) energy که ولري ، ځان د خپل اتوم (نامات) atom د مــُــثبــَــت (پــُــځيدي) positive د آپــِــضــِــد (يا د آپــِــځېلي) opposite کښــِــلګــَــر بــَــرقي چاړج (برېښي بار يا اَنګارليځ پېټی يا کــَــهربائي شــُــحنة يا شارژ) لــَــرِندويې هــَــستې (خــَــستــَــکې يا نــِــناکېلون يا نوکټــِــکلۍ) nucleus څخه خپل ځان خوشې (يا اِېله) يا آزاد کــَــوِلــَــی شي .
| |||