د "د شنې خونې اغېزه" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
و Mahmud Alimi Wardag د د ګلخونې اغېز مخ د شنې خونې اغېز ته ولېږداوه
د سمون لنډیز نسته
۱ کرښه:
 
د ګلخونېشنې خونې اغېز چې څوک یې د ګلخانېګلخونې یا د شنې خونېګلخانې اغېز هم بولي، د لمر د وړانګو په مرسته د مځکې د تودونې بهیر دی. دغه چار کې [[د ګلخونېشنې خونې غاز|د ګلخونېشنې خونې غاز]] اړین رول لري. غاز روڼ دي او د لمر وړانګې په نېغه ترې تېرېږي او مځکې ته راځي. د وړانګو یوه برخه مځکه جذبوي او بله بېرته اوښتنه (انعکاس) کوي. دې بهیر کې مځکه تر منفي ۱۸ درجو تودوېږي. د اوښتونکو وړانګو یوه برخه د ګلخونې د غازونو په مرسته راګرځول کېږي چې دې سره د مځکې تودوخه تر مثبت ۱۵ درجو لوړېږي.
که چېرته د ګلخونېشنې خونې غاز ته د مځکې په ګرچاپېر کې د ښيښې او یا یوه پلاستیک په سترګه وکتل شي نو د تودونې بهیر به یې کټ مټ د ګلخونېشنې خونې چار ته ورته وي او له دې څخه یې نوم د ګلخونېشنې خونې د اغېز شوی دی.
 
== د ګلخونېشنې خونې د اغېز رامنځ ته کېدنه==
وروسته له اتلسمې او نولسمې پیړۍ، د رغاویز اوښتون د راډګر ته کېدو سره کارخونو د سکارو، نفتو او غازو د سوځول کارول ډېر کړل چې په پایله کې د ګلخونېشنې خونې په غازونو کې د کاربن دای اکسایډ کچه ډېره شوه چې د تودوخې ساتنې یې پیاوړتیا وموندله او د مځکې د تودوخې درجه مخ په لوړېدو شوه. دغه چار غټې اغېزې په پنځ درلودې چې غټ غټ بدلونونه یې راوستل د بېلګه په توګه د مځکې د تودوخې د لوړېدو سره د اوبو تاو هم ډېر شو چې د ګلخونېشنې خونې غاز یې لا تکړه کړ.
 
== د ګلخونېشنې خونې د اغېز موندنه==
په ۱۸۲۷ کې فرانسوي جوزف فوریر وویل چې تودوخه کیدای شي يوازې نه لیدونکې تودې وړانګې وي.
د زیږیدیز په ۱۸۶۱ کې د انګریزي جان تیندېل په ډاګه کړه چې د اوبو تاو او غازونه لکه کاربن دای اکسایډ تودوخه جذبوي او په دې اند شو چې دغه غازونه د پنځ او د اقلیم بدلون کولای شي روښانه کړي.