پوليمير

سريزه اوس مهال لاستيک په يوه مهمه اقتصادي ماده باندې بدل شوی دی دامريکا په متحده ايالاتوکې دلاستيک مصرف دسړي په سر(8,6%)اوپه هندوستان کې (0,22%) دي. دحمل اونقل وسايل، کېمياوي وسايل،دبرق،الکترونيکي يې دمصرف کونکوڅخه شمېرلکېږي (کرستف کلمب) داکشف کړه چه امريکايانو دلاستيک په توپونوبازۍکوليطبعي رابړعموما دماليزا، اندنيزيا ، اولېبريا، په کشت ځايونوکې پيداکيږي دالاستوميرونوڅخه په عمومي ډول دپوښ کولو د موادو په ډول کار اخستل کېږي مصنوعي ربړ تيوکيول کېمياوي ماده چه پاتريک دهغه ريس ؤ( A ) تيوکيول يې په کا ل (۱۹۲۹ م ) کې بازار ته وړاندي کړ مصنوعي ربړ په دوه ډوله دي يوتغير ورکوونکي اوبل تغير نه ورکوونکي ډيرزيات مصرف کونکي مصنوعي ربړ (SBR )دي دربړ صنعت يوملي صنعت دی چه په کې ورسته دتغيرورکولو دربړ دکشف څخه د( چارليز گودينر ) په واسطه په کال (۱۲۳۹)د يوه اقتصادي صنعت په عنوان منځ ته راغی ددی لپاره چه لاستيک دعمل له لحاظه کټور واقع شي بايد چه پوخ شي اکثره وخت دلاستيک مخلوط په مخلوط کولوکې تنها تر اول اودوهم سرعت پوري په کاروړ ل کېږي دود يوه ډيره مهمه ماده ده چه دلاستيک په صنعت کې تري استفاده کېږي. د لاستيک اکثره مخلوطونه فقط تور رنگ لري په دودکې توررنگ دانتيجه ورکوي چه اصلي ډکونکي اوتوان ورکونکي دلاستيک په صنعت کې وجودلري په پخوا وختوکې دربړ په گټه څوک نه پوهيدل اودصنعت څخه هم لرې ووامريکايانو به دلاستيک په ماده دتوپ بازۍ کولې ټکنالوژي هم وجود نه درلود مگر نن ورځ دربړاهميت ډيرزيات دی صنعت زيات پرمختگ کړي دی لنډه داچه چيرته انسان اوسي هلته دربړ ضرورت شته دی. ربړ يو ه ډيره مهمه صنعتي ماده ده او دژوند زيات ضروريات يې رفع کړي دي که وگورو دطبيعت په مختلفو برخوکې ورڅخه په زياته اندازه کار اخستل کېږي نو ما ته هم داموضوع ډيره مهمه ښکاري او غوښتل مې چې ددې مهمې مادې په يوه برخه څه نا څه معلومات راټول کړم اوديو علمي اثر په شکل يې ترتيب او تهيه کړم . بل داچې پولميري کېميا يوپراخ علم دی د هغه څخه يوازي دربړموضوع ما انتخاب کړي چه علمي ليکنه پريو کړم چې نن ورځ زيات د استعمال ځايونه لري . داچې دکندها رپوهنتون کې په تېرو دريو کلونو کې کومه علمي ليکنه نه ده ورباندې شوې نو ماغوښتل چې يو اثر وربانې وليکم چې ربړ په ورځني ژوند کې داستعمال ډير ځايونه لري او يوه مهمه اقتصا دي ماده ده

دطبعی اومصنوعی لاستيکونو تاريخچه طبعي ربړدايزوپرين دمونوميرونودماليکولونودتعامل څخه لاسته راځی . دغه الاستوميرياپوليمير دلاستيک(Hevea)دونوله شيري څخه لاسته راځي(85%) ددنيا طبعی ربړ له همدغه ځای څخه لاسته راځي مخکي له ( 1930 م) کال څخه طبعی رابړتنها د تجارتي مصرف منبع وه دطبعي ربړماليکولی فارمول C5 H8خونن ورځ ټول مصرف شوي ربړ(۱/۳) له طبعي ربړ څخه جوړېږي.چه(۲/۳) دهغه دټايرونوپه توليدکې پکاريږی. اوس محال لاستيک په يوه مهمه اقتصادي ماده باندې بدل شويدیدامريکاپه متحده ايالاتوکې دلاستيک مصرف دسړيپه سر(8,6%)اوپه هندوستان کې (o,22%) دی. دحمل اونقل وسايل،کېمياوي وسايل،دبرق،الکترونيکي دمصرف کونکوڅخه شمېرل کېږي څه وخت چه دطبعي الاستيک(کاچوک)دژاپن دهجوم په دليل دالاستيک توليد ونکي منطقې مصنوعيشوې چه وروسته يېبياپه ډيرسرعت سره انکشاف ورکړو څرنگه چې په اوس وخت کې(۸۸)په سلوکې مصرف دلاستيک مصنوعي دی(جوړېږي)دلاستيک په صنعت کې لاندي موادشاملدي دلاستيک دتوليداولني مواد، دالاستيک ډولونه،دطبعي الاستيک واريدول په اول نړيوال جنگ کې څه وخت چې کاچوک دطبعيالاستيک اختراکونکی د ژاپن دهجوم په دليل د دالاستيک دتوليد په منظقه کې پاتې شو دامريکا متحده ايالاتودالاستيک دتوليد وسايلو په جوړولواقدام وکړاوس(۸۸٪)مصرف د الاستيک په امريکا کې شته دینوپه دې اساسالاستيک عموماًپه دووډولونوبانديېويشل شوی. نن ورځ الاستيک په مختلفوډولونوويشل کېږي، کرستف کلمب داکشفکړه چه امريکايانو دلاستيک په توپونوبازی کولي همدارنگهالاستيکي شيان چه په يوکاتاکې په دقيق ډول په لاس راځي لاستيک تر هغه ځايه چهپو هېږي دامريکا محصول دی اودهغه انتقال دمشرق طرف ته پراختيا پيداکړه ده (Rubber ) چې هغه پستلي کاشف اکسيژن پهدغه نامه ونوماوه اودغه اولين کس ووچه دلاستيک دپاکولواثرات يې په نوروموادوکې وليدل اوهغهيې کشف کړل دلاستيک موادپه کښښ دساتنې دموادوآفتونو،بوتاډاين،اوايزوپرين ووچه دتخريبي تقطير څخه طبعيالاستيک په لاس راغلی دیپه دياساس دمصنوعيالاستيک توليد زيات اوپراخه دیپه اول نړيوال جنگ کې دلاستيک ناقبول شوي ډولونه ددایمتابوتاډاين په المان اوروسيه کې توليد شول(سلفر) دلاستيک پخوالي داورلگيت په ذريعه په (۱۸۳۹م)کال شهرت پيدا کړ دغه کشف دطبعيلاستيک دچسپا نده گی شکل حل کړ بهترين تغيرات دطبعې لاستيک په واريدولوکې په امريکا کېدژابن تهاجم په اثرپه کال(۱۹۴۱م)کې منځ ته راغلل چه دلاستيک د جوړولواودهغه دډولونو دمنځ ته راتگسبب شو. دالاستيکډولونه ۱ـ طبعي الاستيک: 2ـ مصنوعي الاستيک: طبعي ربړ:زياتېگياوې دهغه له جملې

څخه کاسټيک،گلروبينه،اوامريکايې توت دربړ دمهمو منابعو څخه شميرل کېږي.

طبعي ربړعموماً دماليزيا،اندنوزيا،اولېبريا، په کشت څايونوکې پيداکېږي دغه ربړهغه مشکلات نه درلودل کو م چي دامريکا ربړدهغه سره مخامخ وو. 1- شکل په دغه شکل کېدربړونې دي چه دهيواپه نوم ياديږي اودميوي ورکولو په وخت کې دي حشرات ووچه دغه کشت به يې نه پريښودلوددغوونودربړلپاره(۷)کاله وخت شته کوم چې دهغې نه ميوه ياربړلاسته راشي اوپس دهغه څخه ځوکاله بارکوي.اوپه دو هم نړيوال جنگ کې ددغوونوشميرزيات شواوپه حاضروخت کې دکشف شوونوڅخه په يوکال کې ديوهکتارڅخه(3000 kg)لاستيک په لاس راځي. دطبعي ربړجوړښت طبعي ربړ ياکاجوک ايزوپرين دی (C5H8(اوماليکولونه يې دهغه په اثر جازبه(بلوري)کيږي دطبعي اودمصنوعي ربړماليکولونه با يد اوږده وي دکش والي په اثردځنځيرپه ډول په لاس راځيلکه يوفلزچې وروسته دتني دخلاصون څخه خپل اصلي شکل ته اوړي دطبعي ربړ(۶)تر(۸)فيصده مواد غيرې پلاستيکي دي اودگرمي په مقابل کې زيات مقاومت لري. دطبعي ربړ دجوړولوطريقه دشيري دلاسته راوړلولپاره دونيپوست داسې غوڅووچه دهغودننه مايع سره جمع شي دهغه دشيري لپاره بايد کاسي په ترتيب کيښودل شي ترڅودشيري څخهدهغه ساتنه وکړي نوې طريقه دا ده چه دتيغوپه واسطه يې غوڅويدله منځه وړلومخنيوي بايدوشي اووروسته دصافوالي څخه دامنياک ور سره اضافه کوي اوداشيره وروسته په دانه تبديل کېږي دانې وروسته دڅوساعتونوڅخه وچيږي دغه عمل مخکې چېهواياددود دوچېدولپارهاستعمال کېدو څو ورځې طول به يې کش کولو خو اوس يې دماشين په وسيله په ضرب د څو ساعتونو کې وچوي پههر صورت د وچې شوې دانې څخه)33 kg)کيلوگرامه ماډلونه جوړويزيات طبعي ربړ د شيرې په قسم بازارته وړاندي کېږي . ربړونه او الاستمروته دربړونوڅخه په عمومي ډول دپوښ کولو د موادو پهډول ور څخه کار اخستل کېږي لکه دټانگونوپوښ،لولې، اوداسي نور کېميا وي مقاومت يې دهغه په نوعه اوترکيب پورياړه لري په دي اخرووختونوکې مصنوعي ربړونه بازارته راووتل چه دغه ربړونه يوهم دطبعي ربړخواص نلري مگرپه يو ياڅوموادوکې چه په هغه باندي برتري لري د ربړونواولاستمرونو تفاوت په خاص استعمال کې مشخص کېږي . الف:طبعي ربړ(NR): چې د (HevaBrasilensis )دونې شيره دبخارسره ترکيب شي نوپه نتيجه کې طبعي ربړمنځته راځيطبعي ربړ ته کولای شو چه هرنگه رنگ ورکړو مثلا قرمزي ،داوسپني اکسايد (Fe2O3 ) ، توررنگ تورکاربن ،سپين رنگ،دجستواکسايد (Ze2o3 )، سره په لاس راځي طبعي ربړ دي الکتروليک(خواصولرونکې ) دي ارتجاعي قابليت يې لوړاوهمدارنگه دارتعاش دجذب قابليت يې هم ډير دماتيدلو مقامت يې مناسب دی . په عمومي ډول دطبعي ربړ مقاومت دمدني تيزابواودمالگودقلوياتوپه مقابل کې زيات دي په اسانۍ سره داکسايد کوونکوکېمياوي موادولکه داتمو سفيراکسجن،غوړي، اوبنزينوترحملې لاندي راځيپه دي ډول دنفتواودهغه مشتقاتو په مقابل کې يې مقاومت کم دیبرعلاوه ددې نهد (UV)دوړانگوپه مقابل کې مثلاًعدد دنورپه مقابل کې ډيرحساس دی په مجموع کې ددغه مادېکارول په هغه ځايونوکې چې دسو زلولومقامت الکتروليکي اودجذب ياارتعاش مقامت ته ضرورت لري ډيرمناسب دی همدارنگهډيرمصنوعي ربړونه دولکانيزاسيون په واسطه دنورومواد و په زياتولوسرهپه سختواوقوي مصولاتو تبديلېږي دولکانيزاسيون جريان طبعي اويامصنوعي خام ربړ(۲۵)فيصده دسلفرسره چې دحرارت درجه(150℃ )کېمخلوط کوي چې لاسته راغلي ربړيې دهغه دمخلوط( کاربنونو ) په څنگ کې يې لري دهغوي ځنځيري رابطې دعکس العمل په واسطه داوليدلچې دموادوڅخه ډير غټ اوقوي لاستيک په لاس راځي پدې اساس دهغه ولکانيز اسيون جريان د طبعي ربړ داستعمال مواد عبارت دي له. د پيپ داخلي پوښ ،شيرونه،لولي،اودماشين کاري نوري برخي.پدي اساس چه د دغه ربړ کېمياوي مقاومت کم دیاوهمدارنگه دلمر دنورپه مقابل کې حساسيت لري نوپه صنعت کې دغه يونامطلوبخاصيت دیچې دغه ربړ يې لري نن ورځ ددغه مادي (۹۰) نوعې الاستومرونه دهغه په ځای پر ځای کېږي . ب :ترانس پلي ايزوپرن ربړ(PIR) د ا يو مصنوعي ربړ دی چه خواص يې دطبعي ربړ سره مشابهت لري دغه ماده دلومړي ځل لپاره په دوهم نړيوال جنگ کې دطبعي ربړ دمشکلاتودتامين په واسطه په صنعتي ډول وپيژندل شوه دغهماده نسبتطبعي ربړته ډيره کمه ناخالصه ده اودجوړولوطريقه يې ډيرهساده ده خو قيمت يې ډيرلوړدی په همدي اساس ډيره استفادهنه ورڅخه کېږي مکانيکې خواص اوکېمياوي مقاومت يې دطبعي ربړ سره مشابهت لريدنوروربړونوپهڅير ددغه مادي مکانيکې خواص هم دولگانيزاسيون په واسطه منځ ته راځي: ج:دستارين بوتاډاين ربړ(SBR) دغه ربړدستارينبو تا ډاين يو کو پوليمير دی تجارتي نوم يې عبارتدي له )Bunas )څخه کېمياوي مقامت يې هم داصلي ربړ سره مشابهت لري دهايدرو کاربن اومعدني غوړيوپه مقابل کې يې مقامت ډيرکم دی په دي اساس په کېمياکې دنوروربړونو په نسبت کومه خاصه درجه نلري ددغه ربړ څخه دماشينو نوپه ټايرونو،اولولو کې ورڅخه استفاده کېږي. د:دنايتريلربړNR دغه ربړ دا گريلو نايتريل اوبوتاډاين يوکو پوليميرد ی دغه ماده په مختلفونسبتونوکې) ۲۵,۷)نه تر (۲۵,۷۵)پوري جوړيږي تجارتي نوم يې عبارت دی( BunaN)څخه دغوړيواومحلولونوپه مقابل کېيې مقاو متزيات دیکه څه هم چه دغه ماده دقوي اکسديدايز کوونکو په مقابل کې لکه نايتريک اسيد زيات مقاومت نلري مگر د( UN)دشعا په مقابل کې ښه مقاومت لري ددغه ربړڅخه دتيلو په پلاستيکي لولو ، شيرونواوهمدارنگه سوريوکې ورڅخه استفاده کېږي. هـ :دبوتيلربړ دغه ربړ دايزوبو تيلين او ايزوپرين يوکوپوليمير دی کېمياوي مقاومت يې دمدني تيزابو، مالگو ، اوقلوياتو، په مقابل کې زيات دی که څه هم چه دکېمياوي اکسيدايزکونکوموادو لکه غوړي، بنزين ، تر حملي لاندي راځي همدا رنگه دنفتواودهغو دمشتقاتو په مقابل کې يې هم کېمياوي مقاومت کم دی د (UV ) وړانگېدنورپه مقابل کې ډيرېحساسې دي دنوروربړونوپه ډول ددغه ربړ ميکا نيکې خو اص هم دولکانيزاسيون په واسطه جوړېږي په صنعت کې دطبعي ربړ په ډول په کاروړل کېږي ددغه ربړڅخه دټاير په اصلي تيوبونو، اوخرطومي لولوکې ور څخه استفاده کېږي. مصنوعي ربړ دوه مصنو عي ربړونه يعني نيوپرين اونيوکول چې دواړه تصادفا توليد شويدي کېميا پوهانو ربړونو ته حرا رت ورکړ اودهغوي دتجربوڅخه پهلاس راځي چه مطالب يې دربړ دماليکولي جوړښت په باره کې زده کړي دييودهغو څخه ه وو چې دهغه ترکيب پنځه کاربنه او دوه گوني رابطې وېپه کال (۱۹۲۰)استاد دينگر يوه مقاله نوشته کړهچې په هغه کې طبعي مواد لکه ربړ ، سلولوز، .پروتينونه ، اوهمدارنگه نور مواد چې زيات مشابه خصوصيات لري په دي مقاله کې وړاندې کړي دي ددوی په نظردغه موادچې ظاهراساده ترکيب لري اودپوليميرونوسره يېډيرکم فرقدرلود اودغه کليمه ددوويو ناني کليموڅخه جوړه شويدهچېپولي‎ معني دڅواوهمدارنگه دبرخېپه معني راغلې ده پوليميرونه دزياتوماليکولونوڅخه جوړشوي دي ډير کوشش وشوترڅودمصنوعي ربړ يوشکل چې دماليکولونودجوړښت اودربړارتجاعي خاصيت چېدوني په په شان انجامشول نن ورځ دمصنوعي ربړ څخه دټايرپه جوړونه کې په زياته اندازه کاراخستل کېږي او د مصنوعي ربړ نورتوليدوونکي نفت دي چه د مصنوعي ربړاوليه ماده ده نيوليد کيشش کاتوليک دنوتردام ريس اوکېمياپوه دهغه دڅيړنو څخه معلوميږي چې استلين هايدروکاربن(C2 H2) دغه فارمول لري دبعضوشرايطوپه اساس يويادوهځله دخپل ځان سره يوځاي کېږي اووينايل اسېتلين چه دوينايل اسېتلين فارمول په لاندي ډول قرار لري منځ ته راځي (C4H)او(C6H6 ) دکلکاقپه عقيده دايميرونه اوترايميرونه چې دمصنوعي ربړ جوړونکې اويا دايزوپرين سرهشباهت لري چه کولايشو ددغه څخه دمصنوعي ربړپه جوړونه کې استفاده وکړو کادودزد يوعالم وو چه دده دلاس لاندي کېمياپوهانوله کالنيز څخه يې وغوښتل ترڅويوخام مخلوط چه دنيولدپه طريقه دهغه څخه اسيتلين لاس ته راځي گډوډکړي کالينودي کارته ادامه ورکړه دکارپه نتيجه کې ده ته يوه ناچيزه مايعماده په لاس ورغله چي نه وينايل اسيتلين وو اونه داي وينا يل اسيتلين اوداپخپله نيولند هم توضيح نشوای کړی وروسته ددوو هفتو څخه چې بياخپلې کاري ساحې ته راغي متوجه شوده څه وختيې چې هغه وکتله ويې ليدل چه هغه دربړ خصوصيات غوره کړيديداماده به يې چې ددميزپه سراچوله نوبيرته به پورته کيدله چه دادربړيوخاصيت وو.

ويلي شوچه داکارتصادفي نه بلکې دادهغه کار نتيجه وه چېکلکات (عالم)دهغه  په انتظاروو څه وخت چه ددې مادېجامد شکل تجزيه اوتحليل شووليد ل شول چه اسيتلين دهايدروکاربن دپو ليمير شکل نه د رلود بلکه په هغوکې کالر وجوددرلود چېپه کامل ډول غيرمتراد ف و ظاهراً په دغه کالرکې اسيد کلوريک(HCL)وجوددرلود چه دنيوليند په طريقه ددايميراوترايميرپه لاسته راوړلوکې دهغه څخه استفاده کېږي اوهغه کوم شی چه ددغه څخه محصولات په لاسراځي.

دمشابه واليپه دليل په ايزو‎پرين ، اوکلوروپرين، ونومول شولتنها فرق لري چې هغه دادی چې منوميرپه ماليکول کې دهغه په ځاي ديوه گروپ متيل چه ماليکولي واحد تشکيلشويديوه کاربن اود(۳)هايدروجن څخه يعني (cH3(قرار لري .

معلوم شول چه مصنوعي ربړ د طبيعي ربړ په مقابل کې مقاوم دی همدارنگه دنفتو اوبنزينو او اوزون څخه زيات مقاومت لري همدغه خصوصيت ددې علت شو چه دهغه ديوفرين چه نظر طبعي ربړ ته قيمته ؤ .

په کال (۱۹۳۰م)کې توليد او بازار ته وړاندي شو نيوفرين اوس هم فايده لرونکي او ارزښتناکه هغه زيات مقاومت او دوام لري دبرق په لينونو کې د زياتې قوي په انتقال کولو کې او داسې نورو شيانو کې کار ترې اخيستل کېږي او دهغه مقاومت يې معلوم کړي دی.

په (۱۹۲۴ م) کال کې پاتريک قصد وکړ چه دايتلين د ترکيب څخهاو کالر گاز څخه گټوره مادهجوړه کړي مخکېددې نه وپوهيدل چه ددواړو کلورواتلين لاس ته راځي پاتريک دغه کار ته دوام ورکړ او په دي اميد و چه ايتلين يوه گرمه مفيده  ماده ده په لاس راوړي .

وايې ددې مادې د داي کلورايد ايتلين سره چه باعث دگلايکولي مايع شول په لاس ورنه غلل بلکه يوه نيمه جامده او ربړي ماده په لاس ورغله وروسته دغي مادېدمصنوعي ربړ په توليدکې مهمه ونډه او برخه وا خيستله . مصنوعي ربړ: تيوکيول کېمياويماده ده چه پاتريک دهغه ريس ؤ(A )تيوکيول يې په کا ل(۱۹۲۹م )کې بازار ته وړاندې کړ او دهغه ماليکولي جوړښت د مصنوعي ربړ سره کاملاً فرق لري اما په همدي حالت کېيې ارتجاعي خاصيت درلود نظر طبعي ربړ ته يې بهتري درلوده هغه داچه دنيوپرين په مقابل کې دنفتي موادو مقاومت لرياما زيات وخت تير نه شو چه وروسته يې لوي عيب ښکاره شو هغه داچه بد بوييې در لود تيوکيون شرکت او نورو شرکتونو پولي سلفيټ ربړونه توليد کړ ل او دآلوتکو په وزرونو کېيې دهغه څخه استفاده واخيستله.

په (۱۹۸۲ م) کال کې د مورتون دمالگې  شرکت  دتيوکول شرکت واخيست او دا دواړه شرکتونه سره يو ځاي کړل مخکي ديو ځاي والي څخه دې شرکتونو بعضي کېمياوي تخصصي مواد توليد کړل او وروسته يې هم دې کارته ادامه ورکړه اما وروسته د مورتون تيوکول شرکت د بدنامي سره مخامخ شو .

مصنوعي ربړ په دوه ډوله دييوتغير خوړونکی اوبل تغير نا خوړونکی، ډيرزيات مصرف کونکي مصنوعي ربړ(SBR)دي اونورلکه پلي بيوتاډاين،پروپلين ربړ ،نيوپرين،نيترل ربړونه اوداسي نورشامل دي. دمصنوعي ربړونو د توليد اولي مواد اولي موادچه دربړپه توليد کې مهم نقش لري په لاندي ډول دي ۱ـبيوتاډاين:دجانبي محصول په عنوان کې دگرالينگ نفتوپه مو جوديت کې داتلين په توليد کې په لاس راځييوه بله طريقه هم لري چه هغه دکم تو ليدپه صورت کې په يوه مرحله يا دوومرحلوکې صورت نيسي دبوتاډابن کلني توليد 1,8)) ميليون ټنه دی. ۲ـاسترين داتيلين:بنزين دطريقې څخه په لاس راځي . ۳ـاگريلونايتريل:دسوهيور دطريقې څخه په لاس راځي. ۴- کلوروپرين:دا دنيوپرين دربړ څخه لاسته راځي اودغه ماده له اسيتلين اوهايدروجن کلورايد څخه په لاس راځيپه ابتداکې اسيتلين په مونووينيل استلين ديمير کېږي وروسته دهايدروجن کلورايد سره يوځای کېږي اوپه کلوروپرين باندي بدلېږي دايزوبوتيل ربړ په جوړلوکې ونډه لري اودنفتو دمشتقاتوڅخه په لاس راځې. ايزوپرين:ايزوپرن دپروپلين څخه هم لاسته راځي اوهمدارنگه له ايزوبوتيلين اوميتانول څخه هم په لاس راځي.اسيتلين اوپروپليندنفتي بورسونوڅخه په اسانۍسره په لاس راځي اودغه ترکيب کولای شو چه دگراکنيک پروپان اودسختو برسونوڅخه دبخارپه ذريعه په لاس راوړو.

دمصنوعي ربړ دتوليد طريقي دامولسيون طريقه:په يوامولسيون کې د (۵)سانتي گراددرجي په اندازه د(۸)ساعتوڅخه تر( ۱۲)ساعتوپوري صورت نيسي . دغه عمل معمولاً په يوه دسگاه کې صورت نيسي او دهغهتغير( ۶۰ )څخه تر( ۷۵ ) پوري سر ته رسيږي او وروسته شيره په امولسيون کې په لاس لاس راځي دربړ دلاس ته راوړلو لپاره داشيره ديوي بلي مادې سره گډؤ په اول کې دا مخلوط ټينگ وي او وروسته د وچولو څخه يو ځل اوبه ورکول کېږي او په ربړ کې مخکې د تغير څخه غوړيور اضافه کوي او ورسته د نرم کولو څخه په ربړ کېيو په دوه اضافه والیراځي. دمصنوعي ربړ دتوليد مهمه نقطه يوواربيا لاسته راوړل دربړ کيفيت او عمل دواړه پرمختگ او اضافه والي کوي نو په همدي علت رواج دادی چه عکسل العملمخکي له تبديل څخه بايد کاملا ًودرول شي. مصنوعيربړ نيوپرين ربړ په( ۱۹۲۰م)کالکې يوالمانيعالمکالرزايگلرپهلومړيځلمصنوعيربړدپوليميرايزيشنپربنسټدپطروليملهبيوتا ډاينڅخهلاسته راوړلاسته راغليربړ (BU Na) وښودهدلته (Bu) دبيوتاډايناو(Na ) لهسوديمڅخهنمايندهگيکويچېپهدېتعاملکېدکتلستپهتوگهکارولشوي دي. CH2=CH-CH=CH2

     1-3butadiene 
                  -CH2-CH2-CH=CH-CH2-CH2-CH=CH-CH-  n

polybutadiene دبيوتاډاينپهلاستهراوړلوسرهدموټرونودجوړولوصنعتپرمختگوکړچېټايرونه اودموټرودننه اودباندنيو سامانونوپه جوړولوکې له همدي ربړ څخه کاراخستل کېږي د پولي سيتارين بيوتاډ اين(stywrene-butadiene) بل ډول مصنوعي ربړدی چې په (SBR) ښودل شو ی دی يو کوپوليميردی داربړ د دوو بيلابيلومونوميرونو څخه جوړ شوي دی C H2= CH +3NCH2=CH-CH=CH2

-CH2-CH=CH-CH2 -C H -CH2-CH=CH-CH2-CH2- CH=CH-CH2- n

بيوپر ين: دمصنوعي ربړ بل ډ ول دیچې دطبعي ربړ پر ځاي له هغه څخه گټه اخستل کېږي داربړ د دوو کلوروبيوتا ډاين (2Chlro butadiene)پوليميرايزيشن څخه لاسته راځي اومونوميريې ايز وپرين ته ورته خودايزوپرين دميتا يل پاتې شوني په کلوروپرين کې په کلورين تعويض شوي دي دهغو فورمولپه لاندي ډول دی. C-CH=CH2. CH2=C-CH==CH2 CL CL ISOPRENE 2-Chlrobutadiene پدې مونوميرکېد کلورين شتون دغوړيواو عضوي محلولونوپه مقابل کې دهغه غښتلواوليدلو دزياتيدولامل گرځيد لی دی ،هغه پوليميرازيشن په لا ندي ډول دی: nCH2=C-CH=CH2 -CH2=C-CH=CH2nCL CL

داچه ربړ هم يو پوليمير دی نو دلته هم لږ څه پوليمير تشريح کوو پوليمير ددوه يازيات شميرمونو ميرونوديوځاي کيدوڅخه په لاسراځي، پيچلي دنوروخواصولرونکيلوي ماليکول د پوليمير په نوم ياديږي.د پوليميرونو له ډلي څخه ربړ، پلاستيک،نشايسته،اوځينې درملونه ديادوني وړدي. مصنوعي ربړپه دې)(syntheticRubbeطريقه جوړيږي دمصنوعي ربړ غوره مثال دنيوپرين ربړدی چې په لاندې ډول يې ترکتنې لاندې نيسو. نيوپرين: (Neoprene)نيوپرين يوډول مصنوعي ربړ دی چې دکلورپرين دمنوميرونو ديوځاي کيدو څخه دپوليميرايزيشن دعملي‎ پواسطه لاسته راځي نوځکه لومړي دکلوروپرينجوړښت څيړواوبياد نيوپرين جوړښت ترکتني لاندينيسو.

کلوروپرين:(Chloroprene) داسيتلين دوو ماليکولونو نه دامونيم کلورايد)(NH4CLياکاپر کلورايد)CUCL2 (په شتوالي کې سره تعا مل ورکوي داسيتلين داي مير وينايل اسيتلين جوړوي.مصنوعي ربړهم يوپوليميردی چې دمونوميرونوديوځاي کيدو څخه دپوليميرازيشن په واسطهلاس ته راځي. CH≡CH+CH≡CH→CH=CH-C≡CH وينايل استلينسرهاوس(HCL)تيزاب ورزياتوودتعا مل په پايله کې دکلوروپرين ماليکول(2Chlori Butadien-1-3) چې دمصنوعي ربړ مونوميردی جوړيږي. اوس په دې ډول دکلوروپرين مونومير دتعامل لپاره ځان چمتو کوي چه دماليکول ددواړو دوه گونو اړيکو يو يو الکترون دمنځنيو کاربونونو ترمنځ ځاي نيسي او په منځ کېيوه دوه گونې اړيکه جوړوي او دهرې دوه گونې اړيکي پاتييو يو الکترون دځنځير سرونو ته ځياو په دواړو اړخونو کې خلاصي اړيکې جوړوي چه دپوليميرايزيشنپهوختهمدااړيکهدبلمونوميردخلاصواړيکوسرهځاننيښلوي .اوسدغهدکلوروفرينموميرونهدپوليميرايزيشندعملوروستهپهلانديډول(neoprenee rubber)نيوفرينربړجوړوي. clcl CL -CH2-CH=C-CH2CH2-CH=C-CH2- n n CH2=CH-C=CH2 نيوپرين ربړ.

دربړ صنعت دربړ صنعت يوملي صنعت دی چه په کې وروسته دولگانيزکولو دربړدکشف څخه د چارليز گودينر په واسطه په کال (۱۲۳۹هـ.ش)ديوه اقتصادي صنعت په عنوان منځ ته راغی دغه صنعت دمخکېنيو کار اخستنو څخه دموټرسيکلوپه محصولا توکې په لاندي ډول تکامل پيداکړي دی . ۱-دکاسيون ټايرونه۲-دکشاورزۍ دماشين الاتورټايرونه۳- دوړلواو راوړلووسايلو ټايرونه ۴- شلنگ،تسمې، ربړي فرشونه،اوهمداسي نور دټانگ دداخلي فرش کولوربړي اسفنجونه. ډيره برخه دربړ دپخواڅخه ټايرونه تشکيلوي په حقيقت کي ټايرونه (70%) توليدي ربړ مصرف کوي اوزيات د (۱۲) ميليونه ډالروڅخه اخيستلپري مصرف کېږي يعني د(۱۲) ميليونو ډالرو څخه هم زياتې پيسې ورباندې مصرفيږي.برسيره پردې چه په سلگونهدصنعتيربړدتوليدځايونهپهامريکاکېوجودلريددغهصنعت لويهبرخهدټايردهچهد(۱۲)شرکتونه د ټاير جوړونې په برخه کې کار کوي چېڅلوراولنيلويېکمپني(83% )په شاوخواکې داخلي ټايرتوليدکوي،ددې دزياتوالي علتدادیچې دټايرپه برخه کې ډيره لوړه سرمايه اچوي نه ديوه مډرن واحد لپاره ترڅو وکولی شي داقتصاد له لحاظه رقابت وکړي . نن ورځ که ټايرجوړونه دومره بايد زياته شي چه وکولای شي په يوه ورځ کي لس زره (۱۰۰۰۰)ټايرونه توليدکړي اوهم په دې باندي قادرشي چې تر څودهغه قيمت ټيټ وساتي اوخپله خپل ځان درقابت په ميدان کې ودروي .دفابريکو دجوړولو لپاره ډيرزيات مصرف اونسبتاًکم عايدددې باعث شوی چه نو ي واحدونه منځ ته راوړي اوسرمايه دټاير په څانگه کې محدوده کړي.

اوس مهالدټا ير جوړونې آَته (۸)لويې اواول نمبر کمپني په لاندي ډول دي:

۱- جدول په لاندې جدول کې کمپنيو توليد (۱۹۸۵)کال کې ښودل شوي دي په کال(۱۹۸۵)کي دربړ تولید په ميليون باندي کمپني ۹۸۹۶ ميليون گودير ۳۸۳۶ ميليون فايرستون ۳۲۵۰ ميليون بيافگودريچ ۳۰۲۰ ميليون مجتمعجنرال ۲۱۱۵ ميليون يونېرويال ۹۰۵ ميليون دايکو ۷۶۸ ميليون اًرمسترانگ ۵۲۲ ميليون کوپرتاير

دغو کمپنيو په اول کې تنها ربړ توليد کولو ولې نن ورځ ډيرزيات بخشونه (څانگې) دربړ هم توليد کوي دمثال په توگه دربړ محصولات تنها (۳-۱ )دټولومجتمع جنرال توليدکوي . دصنعتي ربړ توليد اولاسته راوړل خام ربړ هغه که طبعي اوکه مصنوعي وي دحرارت په لوړه درجه په هغوشرايطو کېچه دفشارپه واسطه يوځای کېږي ديوه لاستيک سيال په شکل سره په لاسراځي برسيره په کېمياوي موادو نور ډولونه لکه رنگ ور کوونکي ماده اورنگدانې کولاي شو دربړ سره يوځاي کړواودخام محصول په نوم (دلاستيک گډونه)لاس ته راوړو اود گډونېعمليه معمولاً دڅو ډولونوڅخه دمخلوط کولو يا دداخلي مخلوط کوونکي دي چې ربړته وراضافه کېږي. دوه دژرندي پلونهدغه گډونه( پلونه) اوسپنيزه،اودرانده جوړشويدي چې دحرار ت ددرجې دکنترول په منظور داخلي ديوال دهغو په بخار اوپه يخواوبومجهز کېږي گډونه په يوه معينه فاصله چه دکارپه اول کې تنظيم کېږي په يواوبل طرف ته څرخېږي ترڅوربړ په زياته قوه سره ددوی په منځ کېتيريدنه وکړي او مخلوط گډوډکړي.ربړمعمولاًددغوپلونوپه يوطرف کې قرارنيسي اکثره وخت دقوې په اضافه کيدو سره دواړه څرخونه داسي تنظيم کېږي چې په مختلف سرعت سره يو اوبل طرف ته حرکت وکړي يا وڅرخېږي دادژرندې مخلوط کول يودپخوانيوطريقو څخه دی چې دربړ صنعت پورې ارتباط نيسي دژرندې مخلوط کول يودقديمي طريقودبړ ديوځاي کيدو څخه ده چه ربړ دصنعت تر اولو مرحلو پورې ارتباط پيداکوي دغه طريقه نسبتاً کراره وه اودپيمانواندازه يې کمه وه دکنونوداخلی مخلوط برسيره مسايل نه لري دسودي داخلي مخلوط داول ځل لپاره ف.ه. بن بوري په واسطه . په (۱۹۱۶ م) کال کې کشف شونن ورځ دغه مخلوط دبن بوری ساده دکنونومخلوط قابل داستفادې دی د دغه کنونو مخلوط دوې څرخ لرونکې چړ ې لري چه په يوه فلزي ځای کې ديو او بل په طرف سره څرخېږي .اول ديوه تيزټکان دلارې څخه ربړ اوکېمياوي مخلوط موادځانته دسيکل دمکمل کيدوڅخه دکوچني دروازي له لارې چه په ماشين کې قرار لري خارج کېږي دبن بوري مخلوط جوړول دچړودشکل اندازه، سرعت، اوحرکت، اودموټرياما شين دبخارطاقت تعين کېږي دوخت په تيريدو سره دچړودحرکت سرعت زيات شویاودپيمانواندازه زياته شويده نن ورځ يوبن بوره په (۲۷)شماره کولاي شي چې (۱۰۰۰)پونډ څخه زياته پيمانه ولري اودمخلوط ياگډولوپه وخت کې ددوو(۲)دقيقوڅخه په کم وخت کې په کامل ډول سره مخلوط کېږي. البته په دې خاطرسره چې کوم ربړ چېپه بن بوري کې موجوددی زياته انرژي جذب کوي اوهغه ځای مخکې دخالي کيدواويخ کيدوڅخه ( ۱۴۹ )درجي پوري گرم کېږي وروسته مخلوط کول دربړ مخلوط معمولاًهغه ژرنده کوي اوپه يوه تيږه چې استوانوي شکل لري يا په اکستروتجزيه کوي ربړنه وي يخ شوی .هغه دپوښ کولولپاره په کاروړل کېږي دری ياڅلور تېږې چې نوي شکل لري داستفادې وړگرځي که چيرې دخام ربړڅخه په ټايراوياپه لولوکې تريکاراخستل کېږي داکسترودي څخه استفاده کويدغه طريقې دشحموپه جوړولواودنوروشيا نوپه مخ کې قرار نيسي اوپه خاص ربړ چه اکسترودشوی وي پوښ کېږي . وروسته ددې چه ربړي محصول په ناپاخه شوي شکل سره قرارنيسي بايدپخ شي اودټاير محصول په ناپاخه شوي يوه بورس (BagoMatic)کې قرارنيسي دفشارلاندي يخوي اودټاير شکل ځانته غوره کوي اکثره ربړي محصولات همدارنگه ترفشارلاندې پخيږي دربړديخ کيدلودحرارت درجه (۱۰۰) تر(۲۰۴) درجېپورې ده

هرڅومره چه دحرارت درجه لوړيږي سيکل لنډپخوالي شايد و لري .

وروسته دهوارولو يا اکسجن دربړ ناپخې شوې ټوټېمعمولاًدځړولوپه مرحله کې يودبل سره ارتباط پيداکوي دمثال په ډول دناپاخه شوي ټايراجزاوېپه داسې ډول دنوروجوړونکواجزاوودداخلي لايه په يوه استوانه يې قالب کې اچوي . اميزه کاري (دربړ گډونه) څرنگه چې دربړپه مخلوط کولوکې تشريح ياواضح شو کېمياوي مواد اوډکوونکي مواد دربړالاستيک سره مخلوط کېږي برسيرهاضافه شويو موادوپه اساس کولای شي گډونه پخه کړي دهغه فزيکي خواص اضافه والی پيداکوي

۳ شکل دا شکل دربړ دجوړونې څخه بحث کوي اوقيمت يې راټيټوي فراورشپکې دپخوالي څخه آسانه کوي دزيات وخت لپاره دسوځيدوامکان يې زياتېږي اورنگ منځته راوړي اويانورنقشونه اوډولونه منځته راوړي هغه اصلي مواد چې په گډونه کې لاستيکي گډونه جوړوي عبارت دي له .۱-الاستمير۲-پاخه کوونکې۳- ډکوونکې مواد۴- نرم کوونکې مواد ۵- چسپيدونکې مواد ۶- انتني اکسيدونه۷- رنگ کوونکې مواد ۸- دزيات وخت سوزونکي مواديوه نمونه دلاستيکي گډونې (دمثال په ډول ددايروي ټاير گډ ونه )کولاشوپه لاندي ډول تشريح کړو. دلاستيکي گډونې مثال: ۲جدول : چه دلاستيک دفيصديۍ لپاره ترتيب شوي دی

    نوم                                                                                    فصدي

الاستيکی: %۱۰۰ دود : %۳۵ دفراوش غوړي: %۸ انتېاکسيدان: %۱ ستاريک اسيد: %۱ سرعت لرونکي مواد:% ۷/۰

سلفر %۵/۲

دغه فورمول يوه نمونه دلاستيک دگډونې په نوم سره يادېږي .کيدای شي چه دطبعيلاستيک (SBR )او (BR ) ياالا ستوميرونه جوړېږي ترڅوتعادلي خواص زيات منځ ته راشي همدارنگه دهرجزدميزان په اساس داترکيب سل په سلودلاستيک قسمت(PHR)بيانوي ټول لاستيک يا يوه برخه دلاستيک دهر(۱۰۰) په قراردا د داخلي گډوني چه په دغه طريقه سره تهيه کېږي اوهغه مختلفه گډونه چې په دې اساس ديوه لاستيک جوړيږي په آسانۍ سره کولای شوپه سلوبرخويې مثال اجزاوي پاخه کونکې ډکونکې اونوربدون دمحاسبي دسرته رسولوڅخه په سلوکې يې جزجزمقايسه کولای شوکه چيرې لاستيک داستفادې وړغوړيواوياددودسره يوځاي شي د (۱۰۰)څخه زيات تشخيص کېږي په دې ډول چه په سلو کې لاستيک دهايدروکاربن موجودپه گډونه کې معادل د(۱۰۰)دی البته دغه مثال ديوه خاص لاستيک لپاره په کار وړل شويدی حتي ددې مورد لپاره هم په زرگونوترکيبي جزونه کولاي شو په نظرکې ونيسوچه دهغه مورد دنظرخواص ددې کارلپاره يوه خاصه کارونه لري دلاستيک فورمول بندي کولاي شودخپل نظر مطابق په نهايې کارونه آماده کړو بعضې دبرسيره تکنيکونو څخه په آينده کي دبحث لاندي نيسو. الاستوميرونه مخکې دڅيړنې څخه دکېمياوي موادواضافه کول په لاستيک کې دلاستيک ډولونه چه نن ورځ (کارونه ) لري برسي کوو يايې څيړومعمولاًدالاستوميرونوپه واسط مشخص کېږي لاندني اطلاعات ارزښتي توليددهرو معمولي الاستومورونوڅخه په لاس راوړو. ۳جدول : دالاستو ميرونو په ۱۹۸۴م کال کې دتوليد دظرفيت لپاره دی

الاستومر:      په۱۹۸۴کال کی دUS د توليدظرفيت(ميليون پوند)

استايربيوتاډاينSBR ) ) 1977ميليون پوند پلي بوتا ډاين(BR) ۶۷۵میليون پوند ايزوپرين-ايزوبوتیلن(IIR) ۲۳۳میليون پوند اتيلن- پروپيلين(EPR) ۴۶۵میليون پوند

اگريلونايتريل - بوتاډاين(NBR) ۱۴ میليون پوند پلي کلوروپرين(CR) ۱۹۷ میليون پوند پلي ايزوپرين(IR) ۶۰ میليون پوند

برعکس نور پوليمرونه د الاستوميرونو غټ توليد کونکې اود هغه مهم مصرف کونکې دي همدارنگه په دي حقيقت کې دلاندي اطلاعاتو څخه ډير لاستوميرونه دتوليد ظرفيت دټايرپه ځانگه يا بخش کې خپل ځانته اختصاص کوي. دغيرلاستيکې پوليميرونوپه خلاف چه غيرارتجاعي دی الاستومير دپوليميرونو دحرارت د درجه انتقال دښيښه(TG) ډيرکموالي لري معمولاً په مابين د (40℃) او( (120℃فرق دنوروالاستوميرونوپه نسبت ونوروپوليميرونوتههغه دی چې دالاستومير ساختمان ډير امورف وُ اوبلوري حالت يې ډير کم دسختو پلاستيکونو څخه لري عموماًپه مابين دمايکروماليکولونوکې دجذب قوه ډيره کمه وجود لری مثال قطبي جاذبې يا هايدروجني ارتباط .اکثره نني الاستوميرونه دامولسيون دجرياناويا دپوليمير دمحصول سره جريان لري . دراديکل ميکانيزم:معمولاً چې جريان دهغه په واسطه آسانهکېږي نظر الاستوميرونوته چې دپوليميرايزسيون په سيستم کې محلول پوليميرشوي دی د ژرندې کولوپه وخت کې کم کش کېږي اويا په مقابل دگر مۍ کې مقاومت ښايې دبل طرف څخه دپوليميرايزاسيون دمحلول جريانهغه دی چهمعمولاًپه يوه کتلست کې ديوي خاصي فضاپه صورت کې انجام کېږي برسيره ايوني مکانيزم الاستو مير په خالص ساختمان سره توليد کېږي فزيکيخواص زيات لري ولې جريا ن دهغونسبت والاستومونوته چه امولسيون پوليميرايزاسيون حاصل کېږي مشکل اوسخت دی. پخوونکي ددی لپاره چه لاستيک دعمل له لحاظه گټور واقع شي بايد چه پوخ شي دلاستيک ماليکولونه بايد دعرضي پيوند دطريقه نه يودبل سره وصل شي دلاستيک ماليکولونه دمايکرو په مقايسه کې ډيرتغيرورکوونکي اوغيرمنظم دي ظاهري شکل يې دژرندې گډوونکي سره مشابهت لري دلاستيک دماليکولونودځنځيرونو يوه لويه برخه بلوري حالت نلري يعني دساختمان له لحاظه آمورف دي درسۍ ماليکولونه يې د حلقې په شکل سره يوځاي شويدي په داسې ډول که چيري لاستيک دکش شوی قوې په واسطه کش شي او وروسته بيرته خوشي شينو ماليکولونه يې خپل اولني موقيت ته راگرځي که چير ی لاستيک نه وی پوخ شوی اوکه چيري دزيات وخت لپاره په کش شوي ډول پريښودل شي دهغه ځنځيري ماليکولونه په لړزش شروع کوي او همدارنگه نه شي کولاي . چه خپل اصلي شکل ته بيرته ور وگرځي هغه توان چه دهغه په واسطه لاستيک خپل اولني شکل ته بيرته وگرځي دلاستيکي کيفيت په نوم ياديږي او هغه ناتواني چه لاستيک نه شي کولای چه خپل اولنې شکل ته راوگرځي دپلاستيکي کيفيت په نومياديږی هرکله چه هغه لاستيک نه وي پوخ شوی او وخت تغير وکړی يعنی طولانی شي پلاستيکي کيفيت زياتېږي او په مقابل کې يې لاستيکې کيفيت کمېږي دغه عمليه بعضو خلکو دناپاخه شوي لاستيک لاندې نيولې ده. دکلونوپه تيريدوسره سرعت ورکوونکواضافه والی پيداکړی ځکه چه نه تنهادپخولو سرعت گړندی کوي بلکه سوزيدنه هم پکې ځنډ راولي .ددې لپاره چه مطلب ښه درک شي بايددسوزيدنې مفهوم ترڅيړنې لاندې ونيول شي دسوزيدني وخت ديولاستيکي مخلوط په باره کې عبارت دی له لازم وخت دپولي سلفايددحر ارت درجي څخه چه په پورتني فورمول کې ښودل شوي دي هغه سلفر چه دپوليمير په اصلي ځنځير کې وجودلري الاستومير په دې قادردی چه دحرارت تر ټيټې درجې لاندې ښه تغيرمنونکي اوهمدارنگه داوزون په مقابل کې ښه مقاومت وښيي. دسليکان لاستيک دغه لاستيک ډيرقيمته دی.مگرنوروالاستوميرونوته ډيرې ښيگڼې لري دهغه دجملې څخه په يوه پراخه ساحه کې دحرارت د( ۱۰۰) درجې څخه تر)۳۱۵+(درجې پوري کار ته دوخت دورکولوقدرت لرونکي دي ددغه امرعلت دسليکان اواکسيجندپيوندونوموجوديت په اصلي ځنځيرکې دی چه دحرارت ددرجې په محدوده کې زيات تغيرورکوونکي عامل کېږي دسليکان لاستيک داوبواواکسيداسيون په مقابل کې ډيرمقاومت لري .دسليکان لاستيکونه په عمومي ډول دپراکسايدونو په واسطه دميتايل دگروپونو په منځکې پخيږي ددغه لاستيک دکشش کلکوالي کم وي اودکاربن دنورو الاستوميرونو سره جوړوالي نه لري سليکان معمولاًپه ضايېځايوکې په کا روړل کيږي. فعالونکي په ډيروالاستيکېگډونوکې يوځاي دوه فعالوونکېپه کاروړل کېږي.چه عبارت له اسيتاريک تيزاب دلاستيک يوه نوعاودروي اکسايدڅخه دي.دستاريک تيزاب دروی اکسايد سره دتعامل په منظوراودهغوي دانحلال لپاره لازم دي دروی ايونونه ددې لپاره په کاروړل کېږي چه دکاربن ترکيبات فعاله کړي ددغه کارلپاره تنها دستاريک غوړتيزاب موجودنه دي بلکې نورغوړتيزاب هم شته لکه لاتريک چه ددغه کار لپاره په کاروړل کيږي اوهمدارنگه دروی اکسايد هم تنها دسرعت ورکونکې په عنوان نه ديدسرپواوکادميم ترکيبات هم کولاي شو چه په کاريې يوسواودکادميم ترکيب زهري دی اوامني مسايل لري نولدي امله يې استعمال ډيرزيات دی. سرعت ورکونکي که چيري دلاستيک دپخولولپاره کاربني سرعت ورکونکي په کاريونه وړل شي فقط روی اکسايد مصرف شي نودلاستيک پخول(۳ )ساعته وخت نيسي دتېرې پيړي په آخرووختوکې کله چه دکاربن اولنيسرعت ورکونکي کشف شول نودلاستيک پخولو وخت نيم ساعت ته راښکته شوننورځ چه کوم سرعت ورکونکې په کاروړل کېږي په هغي سره دپخولووخت په دقيقو باندي يوه عادي خبره ده دفعاله سرعت ورکونکې ډولونه ديوه پيچيده سيستم له نظر نه چه په پوره ډول نه دي مشخص شوي دسلفر اته ضلعې(حلقې )يودبل څخه جدا ليکو موقيعتونوله طريقه ځنځيرونه دمنودلي اوپليسولفيدرشتوسره په عوضي ډول يودبل سره وصل دي . يود(TMTD)تناسب ورکوونکې دلاستيک په ډيرومخلوطونوکې داول اودوهم ډول تناسب ورکوونکېپه عنوان مصرف کېږي اوهمدارنگه هغه په سلفرورکولوکې هم ښه رول لري اولازم سلفر دعرضي تعاملاتو لپاره برابروي يوه بله کېمياوي ماده چه دسلفرورکوونکي په عنوان په کاروړل کېږي دای تيومورفولينبرسيره پردی چي)DTDM )اونورسلفرورکوونکيدعضويسلفررپه مقايسه ډير قيمته دي خوددې په خاطر چه دتغير په منځ ته راتگ کې ډير موثر دي (EV )دنوروپخوونکوسره يوځاي مصرف کېږي . سلفرورکوونکي اکثره وخت دلاستيک مخلوطپه مخلوط کولوکېنه تنها تر اول اودوهم سرعتپوري په کاروړ ل کېږي بلکه يوورو کوونکی هم مصرف کېږي ډيروخت کېږی چې ديوتعداد ترکيباتوڅخه انيدريد فتاليک اسيددسلسليک تيزاب دسوزيدنې لپاره ترې کار اخستل کېږي بلکه دغه کېمياوي موادنن تنها چه دسوزيدنې وخت ځنډول وي دپخولوسرعت هم وروکويپه (۷۰ ) لسيزه کې يوه نوي کېمياوي ماده د-N-(سايکلوتيوهکزان )فتاليميد په نامه دمونساتو په واسطه بازارته وړاندي شوه چې نه تنهادسوزيدني وخت ځنډه وي بلکېد پخولوسرعت هم کموي دغه ماده دمونساتوله طرفه د(PVI ) دولگا نيزاسيون په نامه ونومول شوه. o

             C  pvi		

N-S-- C

           O

PVi) )دسلفر آميزه (پوډر)دسرعت ورکوونکوسره ډيرښه کار کولي شي يوتعداد سرعت ورکونکي لکه (MBS, BBTS, MBT )دپخولوپه وخت کې دهغو ي په مربوط امينونواو(MBT ) سره تجزيه اودتوازن په يوگټور سرعت تبديل کېږي (CDB )دتجزيېپه لحاظ پخولوته د سرعت ورکولوعمل په ډيرښه ډول سرته رسوي منتها په سوزيدنه کې يو قدم ځنډ را منځ ته کوييوه بله کېمياوی ماده هم(N) نيترو زون فينايل امين (NDPA )په نامه دسلفن اسيد سرعت ورکونکو سره مصرف کېږی مگرد(PVI)اندازه موثره نده او نه يې قيمت دومره لوړ دی همدارنگه دديلحاظه چه زهری ده نو د ژوند محيط ته يو څه خطرناکه ده . د (NPDA ) مصرف دختميدو په حالت کې دی. د ډکونکو او توان ورکونکو پيژندنه بارگذاری چه دلاستېک په صنعت کې مصرف کېږيمعمولاً دتوان ورکونکو لرونکي دي لکه دود، سلېکان ، او کلسېم کاربونېټ مصرفي نرم کونکو څخه عبارت دي له نفتي غوړېو څخه دتارېخ له لحاظه معمول ترينه بارگزاری چه په مصرف رسېږی هغه دنفتي غوړيو او دود څخه ترکېب کېږي چه دمخلوط لپاره په کار وړل کېږی له خلافه پلاستيکونه چه د هغه دډکولو په وخت کې ددې لپاره په کار وړل کېږي چه قېمت يې ټېټ شي مگر په لاستېک کې ددې لپاره پکار وړل کېږی چه دمخلوط فيزيکي خواص اضافه والی پيدا کړي د بيلگه په ډول په لاستيک کې د دود څخه کار اخيستل ددې لپاره ضروري دي چه دهغوي بعضې خواص لکه دکشش قوه ،مقاومت، او داسی نور اضافه والی پېداکړي . بدون له غوړيو څخه زېات دود کيداي شي چه مخلوط زيات سخت کړي ددې برخلاف بدون د دود څخه تنها د غوړيوپهاستعمال هم کولایشو چه مخلوط ډير نرم کړو په دې اساس دغوړيو او دود ترمنځ توازون ته ضرورت دی د وچوډکونکو په مطالعه اوڅيړنه کې لکه دود او نور غير له دود څخه په ډکونکو کې دهغوی ددريو خاصيتونو کتنې چه دپاخه شوي لاستيک کيفيتتعين کوي ډيره مهمه ده چه دغه دری خاصيته عبارت دی له . اول - دزراتو اندازه، دوهم - دهغوي ساختمان (مورفولوژی) ،درېم – سازکاری(توافق). دزراتومتوسطه اندازه يوه دمهموپارامتروڅخه ده چه ډکوونکې کولاي شي پيش بينه شوي خواص، پاخه شوي لاستيک ته ورکړي هغه قاعده چه بايد يادآوري يې وشي هغه ده چه هرڅومره چې ديوه ډ کوونکې کمه وي په داسې ډول چه نورعوامل په ثابت ډول وساتل شي نوره هغه دتوانورکولودرجه به لوړه وي څرنگه چه ليدل کيږد(۵- ۱۰)مايکرون په اندازه ډکوونکي چه دانه بندي شوي نه دي مصرف کوي په واقعت دغه ډکوونکي دلاستيک په فزيکي خواصو باندې منفي تاثيرو لري په غه حالت کې ډيرې لويې زرې کولاي شيدلاستيکي جوړونې سبب شي . هغه ډکوونکې چې دزراتو اندازه يې متوسطه ده په يوه دقيقه ناحيه کې د(۱-۵)مايکرون پوري قرارلري چې هيڅ منفي اثر دهغه په فزيکي خواصوباندي نلري پورتني دقيق کوونکيمعمولاًدمخلوط په سختیباندې تريوه حده اثرکوي ديوه ډکوونکې ساختمان هم مهم کيفيت دی دغه ساختمان دزراتودتصحيح په طريقه پورې ارتباط لري دود دمعدني ډکوونکوپه مقايسه مختليف ساختمان لري داکثره معدني ډکوونکوساختماند د ودڅخه ساده دی اود مخلوط کولوپه وخت کې يې په ښه ډول يودبل سره فرق کېږي. هغه دودونه چه دزرانو اندازه يې يوشان وي مگر ساختمان يې سره فرق ولري په لاستيک کې متفاوت فزيکي خوا ص منځه ته ر اوړي دلاستيک سره سازش يومهم پارامتر دي ددي باوجود چې ددود متوسطه اندازه اودبعضي سلکانونوذري چې درسوب څخه منځه راځي سره يوشانه دي و لی ددود دسطحې خاص خواص داسې توانايې هغه ته ورکوي چه دلاستيک سره دسليکان په مقايسه زيات سازش لري او پاخه شوي مخلوط ته ډير ه توانايې ورکوي ددودپه سطحه کې دزراتوشتون لکه کينون،لاکتون،کاربوکسيل اوداسی نور دهغه په واقعت ددوداولاستيکي شبکې ترمنځ کېمياوي ارتباط تشکيل شويدی چه ډيرمعدني ډکوونکي داسې پيوندونه تشکيلوي . لوگي(دود) دود يوه ډيره مهمه ماده ده چه دلاستيک په صنعت کې ترې استفاده کېږي هغه مخلوطونه چه دودنه لري ددغه قاعدې څخه مثتثنی دي په عمومي ډول دود دلاستيک اولاتکس په مخلوطونو کې تنها نه مصرف کېږي بلکې دکېمياپه نوروبرخو کې هم په ډيره پراخه ډول مصرف کېږي اوهمدارنگه دهغه توان اوقدرت يې هم کم دی کوم چه لاستيک ته يې ورکوي په اوسني وخت کې په متحده ايالاتوکې يې دتوليد ظرفيت څلور بيليون پانډه دی دلاستيک صنعت يې )۹۴ ) فيصده توليدي دود مصرف کوي اوپاتې برخه يې دپلاستک په صنعت کې په مصرف رسېږي)۶۵ )فيصده دود دټايرونوپه توليدکې مصرف کوي .

۴ شکل :ددود مصرف په دټايرونوپه توليدکې په امريکاکې ددود توليد کوونکېکمپنیوجود لري چه عبارت دی له ۱-مجتمع کابون۲-دکلمبيا کمپنی۳- داشلند کمپنی۴- ج-ام-هوبر۵- زيدريچارشون۶- ويتکو. دودپه دووطريقو په لاس راځي ۱- په کوروکيد دنفتي غوړيودتجزيې څخه پرلاس راځي چه دکوره يې دود په نوم ياديږي ۲-دطبعي گاز دپيروليز څخه په لويوعمومی کورونوکې په لاس راځي چه د حرارتي دودپه نوم ياديږي دهغه اصلي دود)۹( ډوله چه نن ورځ په مصرف رسول کېږي دزراتو دمتوسطې اندازې په ترکيب سره په لاند ي جدول کې راغلي . ۴جدول چه پوانې طبقه بندي اود زاتو اندازه ښيې پخواني طبقه بندي ASTMطبقه بندي دزراتومتوسطه اندازه(nm) SAFکوره سايش سوپر N100 11-19 nm)) ISAFکوره اي سايش متوسط N200 20-25 nm) HAFکوره اي سايش بالا N300 26-30 nm) FFکوره اي نرم N400 31-39 nm) FEFکوره اي اکسترودشده سريح N500 40-48 nm) GPFکوره ای همه منظوره N600 49-60 nm) SRFکوره اي نيمه تقويت کننده N700 61-100 nm) FTحرارتی ظريف N800 101-200 nm) MTحرارت متوسط N900 201-500 nm)

څرنگه چه نن ورځ ددودمختلف ډولونه دلاستيک په مخلوط کې په کاروړل کېږي چې په محصول کې دخپل ضرورت وړخواصو ته رسيږي په داسي حال کې چه ددودپورتني (۹) ډولونه دڅو نورومختلفو ډولوڅخه جوړشوي دي ددود هغه ډولونه چې په يوخاص گروپ کې قرارلري دساختماني اونوروخواصو له لحاظه يودبل سره تفاوت لري څرنگه چې مخکې ذکر شول چې ديوه دود دتوان ورکولود درجې په تعين کې دذراتومجموعې مهمترين عامل دی . ددې باوجود په ډيروموادوکې ددودپه انتخاب کې ساختمان داسي اهميت لري چه دا مخلوط په ډيروخواصولکه داکستروژن سهولت اونوروکې ډيرتاثير لري دټايرونو تکنالوژی کروي دود لکه (AHF،ISAF،SAF)تريد دود بوليدغه دودونوته سخت دودونه هم وايې اوډيري کوچني زرې لري چه هغه په دې باندي قادرکوي اودلاستيک په مخلوط کې لوړ توان رامنځته کوي په داسې ډول چې په کوموټايرونوکې چه دغه دود په کاروړل شوي دهغې دشکيدلومقاومت دلويوزروپه اندازه په کاروړل کېږي چه ډيرزيات ارتجاعي خاصيت ولري په مخلوطونوکې په کاروړل کېږي چې ډيرمهم تغير قبلوونکي وي په همدي اساس دغه دود اکثره وخت)( carcassپه نوم ياديږي بلاخره) FTاوMT)دودونه حرارتي دودونه دي چې ارتجاعي خاصيت يې ډيرلوړ دی په هغه مخلوطونوکې چه ورته اړتيا وي په کاروړل کېږي. سرب ورکوونکي سليسونه ددغه ډکوونکومتوسطهاندازه ددودپه اندازهسخته کېږي او همدارنگه دکېميا له لحاظه دهغه دسطحې دجوړښت دخصوصياتو ضعيفي هيځ کله ددغوډکوونکوپه اړه قابل دقبول نه ده په نتيجه کې سرپ ورکوونکې سليسونه چې معمولاًد(sill )او(HI )په تجارتي نوم سره خرڅېږي نن ورځ اکثره په خامومصارفوکې لکه دلاستيک دچسپد ترويج درسیپه جوړولوکې اوياهم دوريژو په فلزکېپهکار وړل کېږي دلاستيک دصنعت په مصرف کې دمعمول ترينو مرکپتو سيلانونو دجملې څخه يوهم گامامرکپتون دي. O C H 3 HS-CH2-CH2-CH2 –SI-OCH3 4OCH دغه پورته معادله داوبو په موجوديت کي هايدروليز کېږاوميتانول جوړوي

OH OCH3 R-SI-OH+3CH3 OH R-SI-OCH3 OH OCH3 پهوروستي مرحله کې دپخولو په وخت کيې منځ ته راځې هروخت چه دمرکپتو گروپ دولگا نيزاسيون تعامل ته ورداخيل کېږی. درس خاوره ددغوډکوونکوڅخه استفاده کړل يوه دهغو مهمو لاروڅخه ده کومي چې دلاستيک مخلوط قيمت ښکته کوي درس خاوره يو سيليسلوي ډکوونکې دي چه دالمونيم سليکان مختلف ډولونه لري درس خاوره دهغومحصول ترينه خاوروله جملې څخه ده کومه چه دلاستيک په صنعت کې په مصرف رسېږي . په پورتني خاوره رسوونکوکې هغه خاوره چه دزراتو اندازه يې کمه وي دنرم رسوونکې خاورې په نوم اوهغه چه دزراتواندازه يې زياته وي د سختې خاوری رسوونکي په نوم ياديږي.

دخاورې يوه بله مهمه جنبه داده چه يوسيسي ډکوونکې دکېمياوي لحاظه يې سطحه تيزابي خاصيت لري چه دلاستيک په پخولوکې ډيره زيات انرژي لري

کلسيم کاربونيت دغه ډکونه ديوې معدني يارسوبي مادي په ډول وجود لري معدني ډول يې معمولاً دآهک ډبري دژرند کولوڅخه منځ ته راځي همدارنگه رسوبي ډول يې دکلسيم هايدرواکسايد دکاربونات څخه لاسته راځي معدني ډولونه يې درقيق ډکوونکې په عنوان په لاستيک کې په کاروړل کېږي په لاستيک کې يې نقش دخاوري ددرس سره مشابه دي اما ددې ښه والي دخاوري ددرس په نسبت دادي چه لاستيک ته ډير ارتجاعي خاصيت ورکوي . درنگ له لحاظه هم دکلسيم کاربونيټ نه درس خاوري څخه سپين دي اوهمدارنگه دکلسيم کاربونيټونه هم لکه درس خاوري ارزانه دي دترکيبي کلسيم کاربونيټ دزراتو اندازه فقط(۱۰,۱ ) برخې يې معدني نوعې دي چه دغه نوعېهم دډکوونکو په عنوان اوهم دسپين کوونکو په عنوان په کاروړل کېږي. تيتان داي اکسايد دغه ډکونکې يو څه کران دي اواساساًپه سپينو رنگونوکېدمادي په حيث پکار وړل کېږي دماتيدلوضريب يېدانعطاف دټبلونولپاره(۵,۲ )اودروتيل دنوعې لپاره )۷, ۲ (دي پورتني مقدارونه دبل هر سپين ډکونوکيدضريب څخه لوي دي کوم چه دلاستيک په مصرف رسېږي آناتز چه يوه ډيره نرمه نوعه ده اومعمولاًپه بعضومخلوطونوکېددې لپاره په کار وړل کېږي چه سپين گل ته تمايل لري مصرف کېږي دبل طرفه روتيل دبوښ کولوښه قدرت ورکوي دماتيدلو ضريب يې لوړ دي اودغه سپين والي دوامداره نه ساتي . دجستواکسايد څرنگه چه مخکې هم بحث وشو چه دجستو اکسايد په لاستيک کې د(%۳-۵ ) فيصدهپورې دفعالوونکو په عنوان مصرف کېږي څرنگه چه دحرارت ښه هدايت لري نوپدي اساس په زياته اندازه په کاروړل کېږي . نرمه ونکي درنگ داني غوړي څه وخت چه دود دلاستيک په يوه اندازه کې زيات شي دحرارت درجه په ډيرسرعت سره زياتوالیکوي پورتني غوړي ددود په متعادله اندازه په کاروړل کېږي ترڅو چه داسې مخلوط رامنځته کړي چه مقاومت يې دمخکې نه تعين شوي وي او قيمت يې هم کم وي پهاکثره مخلوطونوکې دغوړيو په کاروړل دفزيکي نرمه وونکو په عنوان ضروري دی ترڅوچه دلاستيکي مخلوط پلاستيکي رفتار زياتوالی پيدا کړي اوملايم عمل سرته ورسېږي که چيرته دنفتوغوړي دخام پوليمير سره لکه(SBRيا BR)په اصلي اندازه کې اضافه شي هغه ته درنگدانې غوړي وايې درنگدانې، يانفتي غوړي، اوفراورش غوړي په لاندي ډول طبقه بندي شويدي . ددېلپار چه دلاستيک په صنعت کې دمصرفي غوړيوپه رفتارپوه شونولازمه ده چه په يوه مخلوط کې دغوړيو مهم خواص پيداکړوچې دغه خواص عبارت دی له۱- ساختمان ۲-د ماليکول متوسط گرام ۳- دمخلوط په قطبونوکې فيصدي اول ديونفتي غوړيوساختمان په نظرکې نيسو چه ډيرپيچلي دي لاندي مثال ښودل شوی په هغه کې کولاي شوچه په ميليونونونوعې ځاي پرځاي کړو. څرنگه چه دغه ساختمانونه کاملاپېچلي شکل لري پدي ډول سره کولاي شو چه دهغوي ساختمان اصلي واحدونه په اوروماتيک،نفتوکي،اوفارافين واحدونو تقسيم کړو دپورتنيو ساختماني واحدونودجملې څخه دهر يوه نسبي مقدار دلاستيک په مخلوط کې دغوړيو دجريان رفتار تعين کوي دمثال په ډول هغه غوړي چه اوروماتيکي اندازه يې ډيره وي دفارافين غوړوپه نسبت (SBR )چه په يومخلوطکې ډيرښه فراورش خصوصيات منځته راوړي دبل طرفه نه دفارافين غوړيو دحرارت په ټيټه درجه کې لاستيکي مخلوط ته ښه خواص ورکوي . دپورتنيو ساختمانونو برتري يودبل څخه هم دالاستوميرونو په سا زشکې ده چه دهغې سره معرف کېږي اوروماتيک غوړي د (SBR )سره ډيرجوړښت لري په داسې حال کې چه فارافين غوړي دبوتيل سره سازگاري لري ددغوغوړيودساختمان د تعين لپاره په عمومي ډول دوه طريقي په کاروړل کېږي يوه طريقه عبارت ده دغوړيوله اناليزڅخه دهغوجداکول په مربوطه ساختمانونوباندي په گټه اخستلوسره لکه داوروماتيک اوقطبي فراکسيونونوجدا کول دکروماتوگرافي له طريقي نه د (D2002ASPM)ددطريقي مقابل په حقيقت کې د(ASPM )طبقه بندي چه مخکېذکر شوه په همدغه ارمانونوسرته رسيدلي وه اوهغي ته (CLag-ged )اناليزوايې دغوړيودطبقه بندی لپاره دوهمهطريقه محاسبه کوو. استري مصنوعي نرموونکي دلاستيکونوجوړونه وجودلري چه پههغه کې نفتي غوړي مو ثر نهواقع کېږی مثلاً الاستوميرونه چه دلوړ قطبيت درلودونکې دي مثلا (NBR )امکان لري چه استري مصنوعي نرموونکې موادوته چې قيمته يې ضرورت لري ترڅودقطبي لاستوميرونواوقطبي نرمونکو ترمنځ تفاهمراولي مصنوعي نرمه کونکي نظرنفتي غوړيوته ديخ ددرجې خواص زياتي جوړونې ته ورکوي په عادي ډول پولي کلو روپرين ،اگريلونايتريل لاستيک،بوتا ډاين،پولي کلريدرين ،پولي اورتان ،اوپولي سلفايدونه . نرم کوونکي داستري مصنوعي مصرف کوي دبعضي داستري مصنوعي نرم کونکوموادوڅخه په لاندي ډول دی. DBP )او(DOP )دنرم کولو ډيرښه قدرت لري مگر(DBP )په يوه جوړونه کې ډير (DBP )پاتې کيږي اودموښلوپه اثر کم دبينه ځي دبل طرفه څخه(DBP )ډيرقطبي دي اوکولای شي چه دنرم کولو ښه خاصيتونه به بعضي جوړونه کې ولري ( DOS )او (DOA)نظرفتالونوته ديخ کولو خواص لري چه دايوخونديا حساب کېږي. برسيره داستري نرمونکېمثالونه دي ديوتعداد دمصنوعي ديچه دبررسې ياځيړني لاندي نيول شويدي اونورپه خاصوالاستوميرونوکې مصرفکېږي نورمثالونه چې کولاي شودهغه څخه يادونه وکړوعبارت دي له ارايل الکيل ، فاسفيټونه ، اوپکسيدي غوړي ، اوپولياسترمايع ده په کم ماليکولسره . کېمياوي نرم ونکي هغه نرم کونکي چه تر اوسه تر ځيړنې لاندي نيول شويدي فزيکي نرم ونکوپه نوم سره يادېږي څرنگه چه دهغه د نرموالي اثر دالاستکي جوړونې يوتيز فزيکي اثردی نه کېمياوي اثر دبل طرف څخه کېمياوي نرم کونکي شته چه کاملا داصولو مخالف عمل کوي . دمخلوط په حالت کې پوليميري ځنخيرونه قطع کېږي او ازاد راديکا لونه دځنځير په اخره برخه کې په لاس راځي پيتايزونه دمکمل طريق څخه ددغه ازادو راديکالونوسره دمجدد ترکيب دوروسته راډيکلونوڅخه مخنيوی کوي اودآيش په کمه اندازه هغه گډونه يا مخلوطته اضافه کوي تر ځو ښه نتيجه لاسته راوړي دغه مواددطبعي لاستک په نرم کولوکې ښه رول لوبوي البته کولاي شوهغه دمصنوعي لاستکونولپاره يا په دې لاستيکوکې دهغه څخه کارواخلودمثال په ډول دوپيتايزري چهمعمولاًنن ورځ دلاستيک په صنعت کې مصرفکېږي په لاندي ډولدي. SH CL- -CL CL- -CL Oپنتا کلوروفنول داوزن په مقابل کي مقاوم مواد په عمومي ډول غلظت(۱-۶ )برخه پوري په هوا کې وجود لري په بعضي ناحيو کې يې غلظت تقريباً ( 25pphm )ته رسېږي هغه الاستوميرونه چه نوي اشبا ع ولري دازون دحملې په مقا بل کې ډير حساس وي دلاستيک هغه سطحې چه نه وي پوښ شوي په هغه ځاي کې چه دوه گوني پيوند داصلي ځنځيرسره لري داوزون تر حملې لاندي راځي چه په نتيجه کې دځنځير اودلاستيک دسطحې دقطع کيدوباعث کېږي په دي اساس په آخرکې د بريد گي په محلول کې منځ ته راځي. که چيرې دتغير شوي محلول فينايلداي امين ولري چه هروخت دمخلوط سطحه جدامنځ ته راوړي نوکولاي شي چه داوزون په مقابل هم مقاومت وکړي په دې اساس ددې علت هم دادی چه دفينايل دای امين ضد اکسايد ونه دازون ضددي ددې لپاره چه يو لاستکي مخلوط ايده آل وي وزون کونکو لپاره ډير ي زر په کافي انداره جداه منځته راوړي ترځو چه داوزون په مقابل کې يوښه حفاظت ولري په همدي حال کېدايد سرعت په کافي اندازه آهسته وي ترځوچه په محلول کې دډير وخت لپاره حفاظت منځته راوړي ساتونکي واکسونه يودبل ډيرمهم ضددې داوزون دننني واکس دبرسي لپاره ددې لپاره چه په لاستيکي مخلوط کې داوزون لپاره معا فظت برابر شي نودنفتي واکسونو په واسطه دلاستيک په سطحه کې پيداکېږي دفينايل داي امين دجدارسره هيڅ توپير نه لري بلکه مشابه ده په دي توپير چه د دفينايل داي امين جدار عکس العمل ښيې اما دنفتي واکس جلا خنثي حالت لري حفاظتي واکسونه په تجارتي ډول دلاستيک دمخلوط کاري لپاره پکارکېږي . رنگ ورکونکي دالاستيک اکثره مخلوطونه فقط توررنگ لري په دودکې توررنگدانتيجه ورکوي چه اصلي ډکونکي اوتوان ورکونکي دالاستيک په صنعت کېوجودلري دودنه تنهاچې لاستيک ته توا ن ورکوي اودمخلوط قيمت کموي بلکې د(uv ) پرتودجذبکوونکي عنوان سره پولي مير ته قوت ورکوي حتي دلاستيک دمخلوط هغه مايع چه توان ورکونکي ته احتياج نه لري امکا ن لري چه ددودډير ي کمي اندازي ته اړتيا ولري ترڅوچه په توررنگ سره واوړي دغه امکان لري چه دتوليد کونکوپه واسطه سرته ورسيږي ترڅوفقط دتوررنگ ورکولولپاره بل مخلوط ته اړتياپيدانشي دهغه لاستيکي مخلوطونه چه توررنگ لري ددېباوجود چه په عمومي سطحه ډير نه ليدل کېږي ولې په ډيروتوليدي خطونوکې کاملامعمول دي احتمالاً ددغه مخلوط ډير ه برخه دټايرونوپه سفين ديوال کې په کاروړل کېږي دتيتانيم داي اکسايد ددغه کار لپاره يوډير ښه سفين رنگ ورکوونکي دي رنگي مخلوطونه دسفين رنگه مخلوطونوڅخه هم په کمه اندازه رواج لري معدني رنگ ورکوونکي عبارت دي له د قرمزي،اوسپنې اکسايد،دربړي اوسپنې اوکسايد، دکروم اکسايد چه دحرارت ورکونکوڅخه وروسته دهغه څخه درس خاوري ،دلرگي دزغال ،دکلسيم کاربنټ ، اوگوگرد په لاس راځي رنگ ورکونکي دحرارت ښه پايه داري لري .مگر آلي رنگ ورکونکي ددېباوجود چه قيمت يې ډير لوړ وي خوبياهم ډير کارترې ا خيستل کېږي ددې لپاره چه لازم

۵- شکل: په دغه شکل کې نگا رنگ ربړونه ليدل گېږي رنگ حاصل شي دآلي رنگ ورکوونکوډير ه کمه اندازه دمعدني رنگ ورکونکو په مقايسه په کاروړل کېږي چه په نتيجه کې دآلي رنگ ورکونکو او دهغه مشتقات ډير مصرف کېږي ددې لپاره چه آلي رنگ ورکونکي تجزيه نشي نوبايد دحرارت په کمه درجه کې کار تري واخستل شي سلفراوغبار دغه رنگ ورکوونکوته چه مصرفي شول زيان رسوي نور دهغي ساتنه بايد وشي . دربړ مقاومت دنانوتکنالوژي کارونه دلاستيک په صنعتکې : دتحقيقاتوڅخه په لاس راځيچې څوواردنانومنری مادېچه دهغه څخه په زياته اندازه دلاستيک په صنعت کې کاراخستل کېږي څلورمادې ديچه عبارت دي له اکيسدروي نانومتر(NanoZno)دکلسيم کاربونيټ د نانومتر ،د الماس نانومتر،دنانومتري زري . ددغوموادو اضافه کول دلاستيک پهترکيب کې په دليل دارتباط چه په اندازه داتم په مابين ددغه موادواولاستيک کې صورت نيسي برسيرهپردېدهغه فزيکي خواص زياتوي کولايشي چه دهغه دښويدو مقاومت دکلک کيدو په برخه کې ميخانيکی خواص دهغو او د ماتيدو په برخه کی قوت ور په برخه کوي همدارنگه دلاستيکد ظاهري بڼې په ښکلا کې هم مهم رول لري او باعث دپاکښۍ،صفايۍدلاستيک گرځي همدغه ټول په خپل نوبت سره باعث ددې کېږی چهآخرني محصولات په لوړ کيفيت ،ښايسته ، اودبازار دخوښی وړ و گرځي بالاخره چه په داخلي اوخارجي بازارونو کېرقابت وکولاي شي . الف : داکسيدي نانومتر کارونه په لاستيک کي : اکسيدی نانومتر يوه غيرې فعاله ماده ده چه دلاستيک په صنعت کې په پراخه اندازه تري کار اخيستل کېږي. دکرستلونو کوچينوالی او دهغه د نه موښليدو خاصيت ددېباعث گرځي چه اکسيدي نانومتر دزيړ رنگه پوډر په شکل سره منځ تهراشي . ددغه خواصو څخه په استفادي سره ددغه ټکنالوژی څخه کاراخيستنه دلاستيک په صنعت کي کولای شي چه دلاستيک مصرف را کښته کړي، او همدارنگه په لوړه بڼه سره يې بازار موندنه پيداکړي . دغه خواص په اکسيدي نانومترکې د سطحې اثرات او فعاليت لري . استفاده داکسيدوي نانومتر څخه په لاستيک کې دديسبب گرځي چه دهغه خواص نور هم زيات دهغي جملۍ څخه ښکلي، او پاکۍ، دهغو شکل برسيره سطح پاکه او هواره ،دميخانيکي سطح کلک والی، زيات والیپه لاستيک کې دښويدو يا موښلو د مقاومت زياتوالی دزيات عمردرلودل دي چه دا ټولپه تجربه سره ثابت شوي دي .دنتايجو څخه په لاس راځي چه دلاستيک فزيکې خواصو د زياتوالي په اثر داضافه کولو (ZNO) دنانومتر دشکل څخه دلاستيک ماليکولونه لري دي . اکسيدروي نانومتر پهمقايسه دمعمولي اکسيدروي ډيرهوړه اندازه درلودونکې دی او په مقابل کې دزياتې موثري سطحې لرونکې دی او دکېميا له لحاظه ډير فعال دی . او همدارنگه په دي دليل چه ارتباط په مابين داکسيد روی نانومتر او لاستيک په ماليکولي اندازه سره صورت نيسي استفاده داکسيدروي نانومتر فزيکي او کېمياوی خواصو ته زياتوالي ور په برخه کوي. ب: دنانو کلسيم کاربونيټ کارونه په لاستيک کې : دنانو کلسيم کاربونيټ په پراخه ډولدلاستيک په صنعت کې په کاروړل کېږي څرنگه چه ښه اثرونه نظرساده کارنونيټ ته دلاستيک په خواصواوکيفيت کې لري. استفاده دنانوکلسيم کاربونيټ دلاستيک په صنايعوکې باعثدښه کيفيت اودلاستيک دترکيباتواو خواصولري دهغو دجملي څخه کولايشوچې زيات توليد دلاستيک دکلکوالي په زياتوالي کې دميخانکي خواصو په زياتيدوکې ورنه استفاده وکړو.همدارنگه علاوه پرزياتوالي دفزيکي خواصودلاستيک ترکيبونه په ظاهري شکل دهغوتاثيرلري دهغوپه ښايسته کولو کې مهم رول لوبوي چه داپه خپله دبازاردخوښيووړگرځي. اکسيدکلسيم کاربونيټ څخه ډيره په لاستيک اودلاستيک په پوښ کولوکې تري کاراخستل کيږي دخوند ياگټودلاسته راوړلولپاره دنانوکلسيم کاربونيټ دطبعي اومصنوعي لاستيکونوسره لکه (SBR،BR،SBS،EPDM،NP )اضافه کوودلاسته راغلي نتيجي څخه معلوميږي چې دلاستيک کلکوالي ډيرزياتېږي نانوکلسيم کاربونيټ دلاستيک کلکوالي اودهغه لاستيک پوليميرنودله منځه تللواضافهوالي ورپه برخه کوي اوحداکثردنا توانايې ياقدرت په لاستيک کېهغه تحمل کړي زياتوالي ورپه بررخه کوي اوهمدارنگه دلاستيک مقاومت دمښلويا دمنځ نه تللوپه مقابل کې زياتوي . دنانوکلسيم کاربونيټ کاروني مصرف کموي اوډيري گټې دځان سره لري په عمومي ډول دنانوکلسيم کاربونيټ په زياتو ځايونوکې په عمومي اوياجزي ډول سره دلاستيک ترکيبونوته کلک توب ورپه برخه کوي . ج: دالماسونانومتر دشکلونوکارونه د لاستيک په صنعت کې

دالماسونانومترپه پاخه ډول په کامپوزيټ اوپه لاستيک کې داصطحکاک ضد موادوکې په کاروړل  دغه دالماسونانومترشکلونه داحتراق دعمليې څخه توليدکېږي چه دقوي خواصودرلودنکي دي ددغودجملي څخه کولاي شوچې لاندي په نظرکې ونيسو لکه .

په روسيه کې دالماسونانومتردسلو مختلفو طبعي لاستيکونو(Poly isoprene Rubber) او(fluorine Rubber) دلاستيکونودجوړولولپاره چه په صنعت کې په کاروړل کېږي اضافه والي راولي دهغودجملي څخه( ۳،۴ ) دهغوقدرت له منځه وړي اوهدارنگه په ډيره زياته اندازه دټوټه کولوکې خاصيت دحرارت په لوړه اوټيټه درجه کې اضافه والي کوي. درس دخاوري نانومتر دزراتوکارونه په لاستيک کې يو دنانومتري موادوڅخه چه تجارتي پراخه کارونه يې دلاستيک په صنعت کې پيداکړيده اواوس دلاستيک غټ شرکتونه په پراخه توگه په خپلومحصولاتوکې دهغه څخه استفاده کوي درس خاوري نانومتريذرات چه دهغه په اضافه کولودلاستيک کې په هغواضافه والی پيداکوي چه دهغوله جملي څخه کولای شولاندي موادوته اشاره وکړو. مطرح شوي لویشرکتونه چه دنانومتراولاستيک په صنعت کې کارکوي ۱-کريستل جوړونه ۲-کيمياوي سطحه کاملا نامعلومه ۳-کيمياوي ساختمان ډيرکلک ۴-کاملا کروي ياکروي شکل ۵- دسطحي ډيرلوړجذب ۶-دماتيدوحد زياتوالی . جوړونه دنانوکمپوزيټ الاستوميرونودجملي څخه( SBR ) مقاوم په عنوان دمهمموادو په لاستيک کې ددې سبب گرځي چه خواص دهغودجملي څخه ميخانکي استحکام يا کلکوالي قوي شي اودهغه اصلي دليل دزيات دود له منځه وړل دي اوبل دوزن کموالي دي.

پايله ربړاوس مهالپه يوه مهمه اقتصادي مادهباندېبدل شویپه اوس وخت کې(۸۸)په سلوکې مصرف دلاستيک مصنوعي دی.اوس(۸۸٪)مصرف الاستيک په امريکا کې شته دی دلاستيک پخوالی داورلگيت په ذريعه په (۱۸۳۹م)کال شهرت پيدا کړ.طبعي ربړ زياتې گياوې دهغه له جملې کاسټک،گلروبينه،اوامريکايې توت دربړ دمهمو منابعو څخه شميرل کېږي. په امريکا کې حشرات ووچه دغه کشت به يې نه پريښودلوددغوونودربړلپاره(7)کاله وخت شته کوم چې دهغې نه ميوه ياربړلاسته راشي اوپس دهغه څخه ځوکاله بارکوي.په يوکال کې په يوهکتار کې دهيوادونوڅخه(3000 kg)لاستيک په لاس راځي.مصنوعي ربړ په دوه ډوله دي يوتغير پزيره اوبل تغير ناپزيره ډيرزيات مصرف کونکي مصنوعي ربړ (SBR ). دي دربړ صنعت يوملي صنعت دی.ددې لپاره چه لاستيک دعمل له لحاظه کټور واقع شي بايد چه پوخ شي.دسليکان لاستيک ډيرقمته دی.دود يوه ډيره مهمه ماده ده چه دلاستيک په صنعت کې ترې استفاده کېږي هغه مخلوطونه چه دودنه لري ددغه قاعدېڅخه مثتثني دي.دودپه دووطريقو په لاس راځي ۱- په کوروکې دنفتي غوړيودتجزيې څخه.۲-دطبعي کاز دپيروليز څخه.دالاستيک اکثره مخلوطونه فقط توررنگ لري په دودکې توررنگ دانتيجه ورکوي چه اصلي ډکونکي اوتوان ورکونکي دالاستيک په صنعت کې وجودلري.

Abstract

       Robber is one of the economical mutter. The consumption of rubber is (88%) artificial. America produce rubber from all ready .rubber has a lot of shrubs like caustic glorobena and American mulberry of   rubber. There was insect that not forbid produces in America. Rubber there after seven years gives robbers. Than give for several years products. (3000 kg) rubbers come from one Hector artificial rubber divide into two kinds one is dependents and second is independents. CBR rubber is one national artificial rubber .that is benefit for rapping .the slice can elastics  glucoses has .smoke is  important mutter of rubber use in elastic artificial mutter that Maxtor doesn’t has smoke is not important. Smoke rubber is produce by two method 1: in name analysis Napt 2: produce from natural gas elastic generally has black color.

With whole respect

وړانديرونه د ربړ موضوع دکېميا څانگې دمحصلينو څخه علاوه دزراعت دپوهنځۍ دمحصيلينو لپاره هم گټوره موضوع ده. زما هيلهداده چې د دغې ليکنې څخه په راتلونکي کې دمحصيلينولپاره کار واخستل شي. زما آرزو داده چې په راتلونکي کې دربړ دگټو اوضيانونو په اړه يوچاته موضوع ورکړلشي. کيداي شي چې دغه ليکنه په راتلونکي کې زما او دگرانو هيوادوالو د استفادي وړ وگرځي .

ما خذونه: ۱-افغانترک ، عمومي کېميا(1393)،ه-ش انتشا رات باران اوميد210-201))م 2- آميزه کاري ،درصنايع پو ليمير ،(1380)ه-ش جان –اس . ديک. ترجمع :مهران غياثي دانشگا ه وساعر بزداني ناشر مرکز دانشگا ه صنعتي اصفهان 3-هوتکي،محمد آصف ، عضوي کېميا(1393)ه خورشيد ناشر ا مستقبل انتشارات 4-M.Younas ,(2013),” Text Book Of Organic chemistry,” University Of the pungeb Lahore, p . 334 -337

5- Anin Bahal and B .S . Bahl (2006).” Latest Edition Text Book Of Organic Chemistry DAV College..Jalandhar, p. 351-359