په هند کې ښځې

د هند د ثبت شوي تاریخ په اوږدو کې په دې هېواد کې د ښځو وضعیت ګڼ بدلونونه لیدلي دي. د پخواني هند په لومړیو په ځانګړې توګه په هندو آریايي سیمو کې په ټولنه کې د دوی ځایګی تر ډېرې کچې په بد حالت وو، چې د مدرن هند تر لومړیو پورې ورځ تر بلې مخ په خرابیدو و.

د ختیځ هند بریتانوي کمپنۍ (۱۷۵۷-۱۸۵۷) او بریتانوي راج (۱۸۵۸-۱۸۴۹) د واکمنیو پر مهال د دغه حالت د ښه کېدو په مخه یو لړ ګامونه واخیستل شول، چې له هغو په ۱۸۲۹ کال کې د بنګالي ساتي مقررات، په ۱۸۵۶ کال کې د هندي کونډو د بیا واده کولو قانون، په ۱۸۷۰ کال کې د نویو زیږدلو ښځینه ماشومانو د وژنې څخه د مخنیوي قانون، او په ۱۸۹۱ کال کې د قانوني عمر قانون شاملېږي. د هند د اساسي قانون له مخې د ښځو په حقونو کې  مساوات، درناوی او له تبعیض څخه آزادي شاملېږي؛ په داسې حال کې چې هند یو شمېر سیمه ییز قوانین هم لري چې د ښځو د حقونو په برخه کې کنترول لري.

له دې سره ځینو ښځو د هندي دولت په لوړ پوړو دولتي څوکیو، لکه د هند د ولسمشرې، لومړۍ وزیرې، د پارلمان یا لوک سبها د رئیسې په توګه دندې ترسره کړې دي. په داسې حال کې چې ګڼ شمېر نورې ښځې له ګڼو ستونزو سره مخ وې.

له مهالیز پلوه په هند کې د ښځو د لاسته راوړنو نوملړ

هغو لاسته راوړنو ته په کتنې چې ښځو په دغه هېواد کې ترلاسه کړې کولای شو د ښځو په وضعیت کې لاندې بدلونونو ته اشاره وکړو:

• ۱۸۴۸: ساوتریبای پهول له خپل مېړه جیوتیراو پهول سره په پونه ښار کې د نجونو لپاره ښوونځی پرانیست. ساوتریبای پهول هم په هند کې لومړنۍ ښځینه ښوونکې شوه.
• ۱۸۷۹: جان ایلیوت درنکواټر بیتهون په ۱۸۴۹ کال د بیتهون ښونځي په نوم ښوونځی تاسیس کړ، چې په ۱۸۷۹ کال کې یې د بیتهون کالج تر کچې ورته وده ورکړه، له همدې امله په هند کې د نجونو په لومړني کالج وواښت.
• ۱۹۰۵: سوزان آر ډي ټاټا لومړۍ ښځه وه چې په هند کې یې موټر وچلواه.
• ۱۹۱۶: د ښځو لومړنی پوهنتون، SNDT Women's University، د ۱۹۱۶ کال د جون په ۲ مه د ټولنیز اصلاح غوښتونکي دوندو کیشو کاروی Dhondo Keshav Karve له خوا یوازې د ۵ زده کړیالانو په لرلو تاسیس شو.
• ۱۹۱۷: آنی بیسانت Annie Besant لومړنۍ ښځه وه چې د هند د پارلمان د رئیسې په توګه وټاکل شوه.
• ۱۹۲۷: د ټول هند د ښځو کنفرانس All India Women's Conference تاسیس شو.

• ۱۹۵۳: ویجیا لکشمي فاندېت لومړنۍ ښځه ( او لومړۍ هندي ښځه) وه چې د ملګرو ملتونو د عمومي سرمنشي په توګه وټاکل شوه.
• ۱۹۶۶: اندرا ګاندي لومړنۍ ښځه وه چې د لومړۍ وزیرې په توګه وټاکل شوه.
• ۱۹۷۰: کملاجیت سندهو لومړنۍ ښځه وه چې په اسیایي لوبو کې یې د هند لپاره د سروزرو مډال وګاټه.
• ۱۹۸۴: د مۍ په ۲۳ مه، بچهندري پال لومړنۍ هندي ښځه وه چې د ایورېست لوړې څوکې ته وخته.
• ۱۹۸۹: قاضي محمد فاطمه بیوي لومړنۍ ښځه وه چې د هند د سترې محکمې د قاضي په توګه وټاکل شوه.
• ۱۹۹۹: د اکتوبر په ۳۱ مه سونیا ګاندي لومړنۍ ښځه وه چې د هند د اپوزیسیون مشري یې په غاړه واخیسته.
• لومړنۍ هندي ښځه چې د هند لپاره یې په المپیک لوبو کې مډال ترلاسه کړ، کارنام ملیشوري، وه چې د سیډني په المپیک لوبو کې یې د ۶۹ کیلو وزن په کتګوري کې د وزن جګولو په سیالۍ کې د برونزو مډال وګاټه.
• ۲۰۰۷: د جولای په ۲۵ مه، پرتیبها پټیل Pratibha Patil د هند د لومړنۍ ښځینه ولسمشرې په توګه وټاکل شوه.
• ۲۰۰۹: د جون په ۴ مه، میرا کومار د هند د پارلمان (لوک صبها) د لومړنۍ ښځینه مشرې په توګه وټاکل شوه.
• ۲۰۱۴: د موډي د لومړي وزارت په ترڅ کې ۷ ښځې د وزیرانو په توګه وټاکل شوې چې دا د هند په تاریخ کې تر ټولو لوړه کچه وه، وړاندې له دې تر ۶ وزیرانو ټاکل شوې وې.
• ۲۰۱۸: په فبروري میاشت کې ۲۴ کلنې پیلوټه آوني چترودهي د هند د هوايي ځواک لومړنۍ افسره وه چې په یوازې ځان یې مېګ-۲۱ جېټ الوتکې ته الوتنه ورکړه، هغه الوتکه چې په نړۍ کې د چټک پرواز او چټکې ناستې کوونکې الوتکې په توګه پېژندل کېږي.

سیاست

هند د نړۍ په کچه د ډېرو ښځینه سیاستوالو لرونکو هېوادونو له ډلې دی. ښځو په هند کې لوړ پوړې دولتي څوکۍ لکه د ولسمشرۍ، لومړي وزارت، د پارلمان یا لوک صبها د مشرتابه او د اپوزیسیون د مشرۍ څوکې خپلې کړې دي.د هند په مادیا پردیش، بیهار، اوتاراکند، هیماچال پردیش، آندرا پردیش، چاتیسگار، جارکند، کرالا، کارناتاکا، ماهاراشترا، اوریسا، راجستان او تریپورا ایالتونو په سیمه ییزو ادارو کې د ښځو لپاره ۵۰٪ څوکۍ ځانګړې شوې دي.

له ۲۰۱۸ کال راهیسې د هند له ۲۹ ایالتونو او د ډهلي اتحادیې ته د اړوندو برخو څخه نږدې ۱۲ یې لږ تر لږه یوه ښځینه وزیره لرلې ده.

زده کړې او اقتصادي وده

د ۱۹۹۲-۹۳ پورې شمېرو له مخې یوازې د ۹.۲٪ هندي کورنیو مشري د ښځې له خوا کېدله. خو اوس مهال د نږدې ۳۵٪ سلنه هغو کورنیو چې د فقر له کرښې لاندې ژوند لري د ښځو له خوا یې سرپرستي یا مشري کېږي.

زده کړې

په داسې حال کې چې په هند کې د ښځو د زده کړو کچه په چټک ډول مخ پر ودې روانه ده، خو تر اوسه د نارینه وو په پرتله په ښځو کې د سواد کچه ټیټه ده. د هلکانو په نسبت نجونې تر ډېرې کمې کچې په ښوونځیو کې نوم لیکنه کوي، ډېری نجونې زده کړې پرېږدي. د هند په ښارونو کې نجونې د زده کړو په برخو کې له هلکانو سره یوشان دي. په داسې حال کې چې، په کلیوالي هند کې نجونې د هلکانو په نسبت ډېرې کمې زده کړو ته مخه کوي. د ۱۹۹۷ کال د ملي سروې له مخې یوازې کریلا او میزروم هغه ایالتونه دي چې د نجونو د زده کړو په برخه کې نړیوالې کچې ته نږدې شوي. د څېړونکو په وینا، په کریلا ایالت کې د ښځو د اقتصادي او ټولنیز وضعیت د ښه کېدو یوازنی لامل زده کړې دي. د نارینه وو په پرتله د ښځو د زده کړو کچه ټېټه ښوول شوې:  د ښځو لپاره ۶۰.۶ سلنه کوم چې د نارینه وو لپاره ۸۱.۳ سلنه ده. د ۲۰۱۱ کال د سرشمېرنې پر بنسټ، له ۲۰۰۱- ۲۰۱۱ کال پورې د سواد کچې ۹.۲٪ وده لرلې چې د تېرې لسیزې په نسبت کمزورې وده ښيي. په هند کې د زده کړو له مخې په لویه کچه جنسیتي نابرابري شتون لري: د اغېزمنو زده کړو له مخې (له ۷ کاله عمر څخه زیات) په ۲۰۱۱ کال کې نارینه  ۸۲.۱۴٪ او د ښځینه ۶۵.۴۶٪.( له ۱۵ کلنو څخه زیات عمر لرونکي وګړي، شمېرې د ۲۰۱۵).

د ځمکې او مالکیت حق

په ډېری هندي کورنیو کې، ښځې هیڅ ډول مالکیت په خپل نوم نلري، همدارنګه د والدینو له مالکیت څخه هم کومه برخه نشي ترلاسه کولی. د ښځو له حقونو د کمزورو ملاتړو قوانینو له امله، دوی په ډېره کچه ځمکې او مالکیت ته لاسرسی لري. په هند کې د مالکیت لرلو حقونه تر ډېره دیني او کلتوري موضوعاتو ته اړوندېږي، کوم چې د قانون او کلتور له پیچلي ترکیب پیروي کوي، خو په ټولیز ډول ښځو ته د مساوي حقونو د ورکړې په برخه کې ګامونه اخیستل شوي هغه هم وروسته له هغې چې په ۲۰۰۵ کال کې په هند کې د جنسیتي برابرۍ په موخه د اصلاحاتو قانون یا Hindu Succession (Amendment) Act تصویب شو.

د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی

په هند کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي لکه د تېزاب پاشلو، لوړ مهریې اخیستلو ، ناموسي وژنو او بدلمنۍ ته په زوره د پیغلو نجونو د وړولو راپورونه ورکول کېږي. د پولیسو اسناد د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي لوړه کچه ښيي. د جنايي پېښو د ثبت د ادارې د شمېرو له مخې له ۱۹۹۸ کال څخه تر ۲۰۱۰ کال پورې د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي کچه د وګړو د شمېر د ودې له کچې ډېره ده. کوم چې مخکې به د ټولنیز شرم له امله د ښځو په وړاندې د ډېری پېښو لکه د جنسي تېری راپور پولیسو ته نه ورکول کېده. رسمي شمېرې د ښځو پر وړاندې په ډراماټیک ډول د تاوتریخوالي په پېښو کې زیاتوالی ښيي.