پر اوکراین د روسیې د یرغل پر وړاندې لاریونونه

پر اوکراین د روسیې د یرغل پر وړاندې لاریونونه د روسیې او د روسیې په اشغال کې اوکراین په ګډون د نړۍ په ډېرو برخو کې په هم‌مهال ډول تر سره شول.

په روسیه کې

د فبرورۍ له ۲۴ څخه د مارچ تر درېیمې پورې په ۷ ورځو کې په ټوله روسیه کې په ۵۳ ښارونو کې له ۶۵۰۰ څخه ډېر خلک د روسیې د یرغل پر وړاندې د لاریون له امله د پولیسو له خوا نیول شوي دي. د جګړې له پيل راهیسې د مارچ تر ۶مې پورې نږدې ۱۳۰۰۰ کسان نیول شوي دي.

د فبرورۍ په ۲۴مه له ۶۰ څخه زیات فعالان او خبریالان ونیول شول.

پوتین د روسیې له اساسي قانون او نړیوالو بشري حقونو څخه په سرغړاوي د چارواکو له اجازې پرته عامه سوله‌ییز لاریونونه ناقانونه اعلان کړل. 

دغه د پردې تر شا معلومات د ګڼ شمېر خلکو د نیولو له امله د خورې شوې سختې وېرې او په «غیر ممنوع» لاریونونو کې د برخه نه اخیستو لپاره د چارواکو د ظاهراً معقول خبرداري د درک لپاره خورا مهم دي. روسي چارواکو د جګړې ضد لاریونو سره د یو ځای کېدو په تړاو د ناوړه پایلو په اړه خبردارۍ ورکړ.  

د فبرورۍ په ۲۷مه ۲۰۶۳ کسان د سړکونو پر سر د جګړې ضد لاریونونو کې ونیول شول.

د فبرورۍ په ۲۷مه یو سر پتی باري موټر چې د «خلکو راويښ شئ!»، «دا جګړه ده»، «پوتین شیطان دی!» له لیکنو سره مشخصېده په ناربوشکینسکایا کې ټکر شو او اور یې واخیست.

له ۳۰۰۰۰ څخه ډېر د تېکنالوژۍ کارکوونکو، ۶۰۰۰ طبي کارکوونکو، ۳۴۰۰ معمارانو، ۴۳۰۰ ښوونکو، له ۱۷۰۰۰ څخه ډېر هنرمندانو، ۵۰۰۰ ساینس پوهانو او ۲۰۰۰ اداکارانو، فلم جوړوونکو او نورو څېرو یو پرانیستی لیک چې په ترڅ کې یې له پوتین څخه د جګړې د درولو غوښتنه کړې وه لاسلیک کړ. ځینې روسانو چې په اوکراین کې یې د روسیې د جګړې پر وړاندې عریضې لاسلیک کړې وې خپلې دندې یې له لاسه ورکړې وې.  

له ۲۸۱۰۰۰ څخه ډېرو روسانو د پوتین د استیضاح لپاره یوه عریضه لاسلیک کړه.

د مارچ په ۹مه یو ناپېژند کس په لوخوویستي (د مسکو ایالت) د سرتېرو د شخصي دوسیو د له‌منځه وړلو په نیت یو پوځي زېرمتون ته اور ورواچوه چې جګړې ته د هغوی له لېږلو څخه مخنیوی وکړي.  

اکادمیک/ علمي خلک  

د ترویتسکي تنوع (چې د TrV-Nauka په نامه هم یاديږي) په نوم د روسیې یوې نامتو خپلواکې علمي ورځپاڼې د جګړې خلاف یو پرانیستی لیک خپور کړ چې د ۷۴۰۰ څخه ډېرو روسي پوهانو او د روسیې د علومو اکادمۍ د ډېرو پېژندل شویو علمي غړو له خوا لاسلیک شو. د ملګرو ملتونو د اقلیم په کنفرانس کې د اولګ انیسیموف په نوم یو روسي ساینس پوه له خپل اوکرایني همکار څخه بښنه وغوښته. بیوانفورماتیک او د اروپا د اکادمۍ غړي میخایئیل ګلفانډ هم د جګړې خلاف څرګندونې وکړې.

۱۲۰۰ زده‌کوونکو، استادانو او د بهرنیو چارو وزارت اړوند د مسکو د نړیوالو اړیکو د دولتي مؤسسې کارکوونکو یو پرانیستی لیک لاسلیک کړ چې په کې لیکلي وو «هغوی له اخلاقي پلوه دا د نه منلو وړ ګڼي چې څنډې ته شي او چوپ پاتې شي په داسې حال کې چې په ګاونډ کې خلک خپل ژوند له لاسه ورکوي» دوی د هغو کسانو په ګناه مري چې د سوله‌ییزې ديپلوماسۍ پر ځای یې وسلې ته ترجیح ورکړه. ... ډېری راتلونکي دیپلوماتان باید د روسیې د لاسه ورکړل شوي باور او له ګاونډیانو سره د ښو اړیکو د بیارغونې لپاره کار وکړي. زده‌کوونکي، زده‌کړیالان، ښوونکي او د مسکو د تر ټولو پخواني پوهنتون چې د مسکو د دولتي پوهنتون او وروسته اې.وي لومونوسوف نومول شوی فارغانو- په ټوله کې ۷۵۰۰ خلکو- هم د «ځانګړو پوځي عملیاتو» پر وړاندې پرانیستی لیک لاسلیک کړ.

فعالان

د بشري حقونو فعال لوپونوماریو د فبرورۍ په ۲۴مه د یرغل پر وړاندې د لاریون عریضه پیل کړه چې د مارچ تر ۳یمې نېټې یې ۱.۵ میلیون لاسلیکونه راټول کړل.

سوداګر او اولیګارشیان

یو شمېر روسي متشبثینو، سوداګرو او میلیاردرانو لکه درېپاسکا، میخائیل فریدمن، اولګ تینګوف، مخائیل خودروکوفسکي، د بریتانیا د مالي خدماتو له ریوالوت شرکت څخه نیکولای ستورونسکي، ولادمیر لېزن، الکسي موداشوف او انډري ملنیچنکو د یرغل پر وړاندې خبرې وکړې او له اوکراین څخه يې د روسي پوځيانو د اخراج غوښتنه وکړه.

د مارچ په ۳یمه لوک اویل چې تر ګاز پم وروسته د روسیې د انرژۍ دویم ستر شرکت دی د اوربند او د نښتې د حل لپاره د ديپلوماتیکو مفاهمو غوښتنه وکړه.

نومیالي

دا یرغل د تلویزوني خپرونو د چلوونکې کسنیا سابچاک، پاپ ستوري والري ملازده، لیکوال دیمیتري ګلوخوفسکي، یوټیوبر یوري دود، فلم جوړوونکي رومان فلوبویف، رپر نویزي مک، د دینامو مسکو اعتصاب کوونکي فئودور اسمولوف، لوبغاړي چولپان خاماتووا، لوبغاړي دانیلا کوزلوفسکي او د تلویزوني خپرونو چلوونکي ایوان اورګانت له خوا وغندل شو. د اورګانت د شپې ناوخته مهال نندارې په پرلپسې ډول د یو/ون تلویزوني چینل د خپرونو له مهالوېش څخه  پاکې شوې. لسګونه نورو هنرمندانو، د تلویزوني خپرونو چلووکو او نورو نامتو روسانو په ټولنیزو شبکو کې د روسیې د پوځي اقداماتو پر ضد خبرې وکړې.    

روسي رپ سندرغاړي اکسسمېرون په مسکو او سن پترزبورګ کې خپل ۶ پلورل شوي کنسرتونه لغوه کړل او ویې ویل: «کله چې روسي توغندي پر اوکراین لویږي زه نه‌شم کولی ستاسو هرکلی وکړم. په داسې حال کې چې د کیېف خلک په میترو او زېرخانو کې پټېدو ته اړ دي او د مړینې په حال کې دي.» هغه د خپلو خبرو په دوام د «روسان د جګړې ضد» په نوم په نورو هېوادونو کې د ګټورو کنسرتونو د یوې لړۍ په اړه هم اعلان وکړ چې عاید به یې اوکرایني کډوالو ته مرسته کوونکو غیر دولتي سازمانونو ته ورکړل شي. له دغې کنسرتونو څخه لومړی کنسرت په استانبول کې وشو او د استانبول د روسانو ډېری نفوس هغه خلک وو چې د یرغل پر وړاندې یې د لاریون په توګه هېواد پرېښی و.  

د ۲۰۲۲ کال په سېپټمبر کې روسي پاپ ستورې آلا پوګاچوا، د یرغل پر وړاندې خبرې وکړې او ویې لیکل چې روسان په اوکراین کې د «موهومو موخو» لپاره مري، دا یرغل «زموږ هېواد په یو رټلي هېواد بدلوي او زموږ د ښاریانو ژوند خرابوي» روسي چارواکو له پوګاچوا څخه د روسي پوځ « د بې باوره کولو» له امله پلټنې پیل کړې.  

روسي کمېډین او سندرغاړي ماکسیم ګالکین په څرګند ډول پر اوکراین د روسیې له يرغل نیوکه وکړه. هغه د هغو جنګي جرمونو په تړاو چې روسیې د اوکراین پر اودسا ښار د توغندیو د برید، د ماریوپول د ویجاوړولو پر مهال تر سره کړي او هغه جنګي جرمونه چې په بوچا  کې یې تر سره کړي روسي چارواکي په درواغو او ریاکارۍ تورن کړي.

روسي اداکار اوتور اسمولیانینوف د ۲۰۲۲ کال په اکتوبر کې د روسیې پوځ په «بې باوره کولو» تورن شو- وروسته له هغې چې د جګړې ضد څرګندونې يې وکړې او روسیه یې پرېښوه. هغه د ۲۰۲۳ کال د جنوري په لومړۍ په یوه مرکه کې څرګندونه وکړه که چېرې د روسیې او اوکراین تر منځ جګړه کې ګډون کولو ته اړ شي نو د اوکراین لپاره به جګړه وکړي نه د روسیې لپاره.  

د سپورت په ډګر کې

الکساندر اوچکین د NHL د هاکي ټیم غړي پر اوکراین د روسیې په یرغل نیوکه وکړه. د تېنیس لوبغاړو دانیل مدودف، انډري روبلوف او یوګني کافلنیکوف او نورو روسي لوبغاړو هم د جګړې ضد څرګندونې لرلې.

پېژندل شوې سکېت کوونکې ایوګینیا میدویدوفا د خپل انستاګرام پر پاڼه خبرې وکړې او ویې لیکل: «هیله لرم چې هر څه د یو بد خوب په شان ډېر زر پای ته ورسېږي،»

د موټرسایکل ځغلولو د لوبو هالنډي ستوري ماکس ورستپن په روسیه کې له لوبې کولو څخه ډډه وکړه او ویې ویل: «کله چې یو هېواد د جګړې په حال کې وې هلته لوبه کول سم نه دي.»