پرولټري انټرنېشنلېزم

پرولټري انټرنېشنلېزم چې کله ناکله انټرنېشنل سوشلېزم هم بلل کېږي، په دې معنا دی چې ټول کمونېستي انقلابونه باید د جلا جلا ځايي پېښو پر ځای د یوې واحدې نړیوالې طبقاتي مبارزې د برخې په توګه وپېژندل شي. دا نظر د هغې تیورۍ پر بنسټ ولاړ دی چې وايي کپيټلېزم یو نړیوال نظام دی او که د نورو ملتونو کارګرې طبقې یې پر ځای کمونېزم غوره کوي، باید په همغږي ډول عمل وکړي. پرولټري انټرنېشنلېزم ته د لومړني کمونېست ګوند «کمونېست لیګ» له‌خوا هم کلک هرکلی وشو او دغه هرکلی په انګلیسي ادبیاتو کې د دوی د هغه شعار له لارې عملي شو چې ویل یې «د ټولو هېوادونو پرولټریانو، سره یوځای شئ!» او وروسته بیا «د نړۍ کارګرانو، سره یوځای شئ» ته واوښت. دغه مفهوم ته د بلشویک ګوند له‌خوا هم هرکلی وویل شو. د شوروي اتحاد تر جوړېدو وروسته د انټرنېشنلېزم مارکسېستو پلویانو وړاندیز وکړ چې دغه هېواد د کمونېزم د ټاټوبي په توګه کارېدای شي او دا داسې هېواد دی چې انقلاب له دې ځایه ټولې نړۍ ته پراخېدای شي. شوروي اتحاد له کمونېستي او کیڼو ګوندونو او دولتونو سره د نړیوالو اړیکو پیاوړي کولو ته دوام ورکړ. دغه هېواد تر دویمې نړیوالې جګړې وروسته په ختیځه اروپا کې د ګڼو سوشلېستي دولتونو په جوړېدو کې بنسټیز رول درلود او په اسیا، لاتینه امریکا او افریقا کې یې د نورو هېوادونو له جوړېدو سره مرسته وکړه. د دې تر څنګ، شوروي د لسګونو هغو باغي پاڅونونو یا بلواوو مالي ملاتړ وکړ چې په ټوله نړۍ کې د غیر کمونېستي دولتونو پر ضد د کيڼو چریکي خوځښتونو له‌خوا رامنځته شوي وو. څو دولتونو بیا وروسته د نړیوال انقلاب په مقابل کې خپلې ژمنې عملي کړې. کیوبا په افریقا او کاربین کې د کمونېستانو د ګټو د دفاع لپاره له هېواده بهر پرله‌پسې پوځي ماموریتونه ترسره کړل. د پرولټري انټرنېشنلېزم پلویانو استدلال کاوه چې د یوه ځانګړي انقلاب موخې باید د ځايي پراخوالي پرځای نړیوالې وي – د بېلګې په توګه ویل یې چې انقلابونه باید په نورو ځایونو کې رامنځته او دوامدار شي. پرولټري انټرنېشنلېزم د نړیوال انقلاب له هغو موخو سره نږدې اړیکه لري چې باید په ټولو ملتونو کې د پرله‌پسې یا هم‌مهاله کمونېستي انقلابونو له لارې ترلاسه شي. مارکسېسټي تیوري څرګندوي چې د بریالي پرولټري انټرنېشنلېزم پایله باید نړیوال کمونېزم او بالاخره بې دولته کمونېزم وي. کارل مارکس او فرېډریک انګلس پرولټري انټرنېشنلېزم د «کارل مارکس» او «فرېډریک انګلس» په شعار «د نړۍ کارګرانو، سره یوځای شئ!» کې خلاصه کېږي. دغه شعار د کمونېست ګوند د بیانیې یا «کمونېست ماینفیسټ» وروستۍ کرښه ده چې دغه اثر په ۱۸۴۸ کال کې خپور شو. د ملي مسئلې یا موضع په اړه د مارکس او انګلس تګلاره هم د یوې اوږدمهالې انقلابي ستراتيژۍ په تعقیب کې د تکتیکي ملاحضاتو له لارې رامنځته شوه. په ۱۸۴۸ کال کې پرولټريان تر یو څو هېوادونو پرته په نورو ټولو هېوادونو کې یو کوچنی اقلیت و. د پرولټري انقلاب د مخته وړلو لپاره اړتیا وه چې سیاسي او اقتصادي شرایط د تکامل یا بشپړتیا حالت ته ورسېږي. د بېلګې په توګه مارکس او انګلس د یوه خپلواک او ډیموکراټيک پولنډ د رامنځته کېدو ملاتړ وکړ. پولنډ هغه مهال د جرمني، روسیې او اتریش-هنګري تر منځ وېشل شوی و. د «روزا لوکزامبورګ» د ژوندلیک لیکوال «پيټر نېټل» لیکي: "په ټولیز ډول د اروپا د ملي-جغرافیايي بیاترتیب په اړه د ماکرس او انګلس برداشت د څلورو معیارونو پر بنسټ و چې د پرمختګ پراختیا، په لویه کچه کې د اقتصادي واحدونو رامنځته کول، له انقلابي امکاناتو سره سم تایید او رد ته لومړیتوب ورکول او له روسیې سره د دوی ځانګړې دښمني وه. روسیه هغه مهال د اروپا د ارتجاع مرکز ګڼل کېده. لومړی انټرنېشنل د کارګرانو هغه اتحادیې چې د کارګرانو نړیواله ټولنه یې رامنځته کړه او کله ناکله لومړی انټرنېشنل هم بلل کېږي، دې پایلې ته ورسېدې چې کارګره طبقه یوه نړیواله طبقه ده چې باید خپله مبارزه په نړیواله کچه پیل کړي. دوی په دې باور وو چې که کارګران په ټولو ملي سرحدونو کې له یو بل سره یوځای شي، ډېر واک او سیاسي نفوذ به ترلاسه کړي. د کارګرانو نړیواله ټولنه چې په ۱۸۶۴ کال کې رامنځته شوه، لومړنی جمعي خوځښت و چې ځانګړی نړیوال تمرکز یې درلود. له بېلابېلو هېوادونو څخه د پولیسو د راپورونو پر بنسټ د کارګرانو نړیوالې ټولنې د خپل اوج پر مهال پنځه میلیونه غړي لرل. د انارشېستو او مارکسېستو جریانونو تر منځ داخلي اختلافات په ۱۸۷۶ کال کې د دغې ټولنې د منحلېدو یا له منځه تلو لامل شول. تر دې لږ څه وروسته مارکسېستي او انقلابي سوشلېستي بهیرونو د کارګرانو د نړیوالې ټولنې انټرنېشنلېستي ستراتیژۍ ته د دویم انټرنېشل سازمان له لارې دوام ورکړ، که څه هم انارشېستي او انارکو-سنډیکالېستي خوځښتونه په کې ښکېل نه وو. دویم انټرنېشنل پرولټري انټرنېشنلېزم ښايي په تر ټولو ښه ډول په هغه پرېکړه‌لیک کې بیان شوی وي چې د «ولادیمیر لېنن» او «روزا لوکزامبورګ» په ملاتړ په ۱۹۰۷ کال کې په سټوټګارټ کې د دویم انټرنېشنل په اووم کانګرېس کې وړاندې شو او ټینګار یې وکړ چې: د کپیټلېستو دولتونو تر منځ جګړې معمولاً د دې لپاره دي چې په نړیوال بازار کې رقابت وکړي، ځکه هر دولت نه یوازې د خپلو شته بازارونو د تأمین په لټه کې دی، بلکې غواړي نوي بازارونه تسخیر کړي. په دې کې پر نورو قومونو او هېوادونو تسلط ډېر مهم رول لري. پر دې سربېره د دغو جګړو لامل د میلیټېزم له لارې د وسلو لپاره پرله‌پسې رقابت دی چې دا پر متوسطه طبقه د واک چلولو او پر کارګره طبقه د اقتصادي او سیاسي برلاسۍ لپاره یوه مهمه وسیله ده. جګړو ته د هغو ملي تعصباتو له لارې لمن وهل کېږي چې په سیستماتیک ډول د متمدنو خلکو تر منځ د حاکمې طبقې په ګټه پالل کېږي او موخه یې دا ده چې پرولټريان له خپلو طبقاتي کارونو او د نړیوال پیوستون له دندو څخه کاږه یا منحرف کړي. له دې امله جګړې د کپيټلېزم د ماهیت یوه برخه ده. دا جګړې به هغه مهال ودرېږي چې کپيټلېزم له منځه لاړ شي او یا هم هغه مهال چې د پوځي تخنیکونو د پرمختګ لپاره د اړینو پیسو او انسانانو لویې قربانۍ او له وسلو څخه کرکه خلک د دغه نظام د له منځه وړلو پر لوري واړوي. له دې سره سره، «لوکزامبورګ» او «لېنن» له ملي موضوع څخه ډېر بېلابېل تفسیرونه لرل. لېنن او بلشویکیانو د ملي برخه‌لیک ټاکنې د پالیسۍ په ملاتړ سره د امپریالېزم او شوونېزم مخالفت وکړ. د ملي برخه‌لیک ټاکنې په پالیسۍ کې له روسیې څخه د هغو ملتونو د جدا کېدو حق شامل و چې تر ظلم لاندې وو. دوی په دې باور وو چې دغه کار په دواړو مظلومو او تر ظلم لاندې ملتونو کې د کارګرانو تر منځ د اتحاد لپاره د شرایطو په رامنځته کېدو کې مرسته کوي. لېنن په مشخص ډول ادعا وکړه: "د هر مظلوم ملت بورژوایي نېشنلېزم داسې عمومي ډیموکراټیکه محتوا لري چې د ظلم خلاف ده او له همدې امله یې موږ بې قید و شرطه ملاتړ کوو". د دې پر خلاف، «لوکزامبورګ» په ۱۸۹۳ کال کې د پولنډ د سوشلېست ګوند له لوی بهیر څخه د ملي موضوع پر سر جلا شوه. دې استدلال کاوه چې د روسیې ماهیت د مارکس له وخته بدل شوی دی، ځکه چې روسیه دا مهال د یوه لوی کپيټلېست هېواد په توګه په چټکۍ سره د پرمختګ په حال کې وه، په داسې حال کې چې د پولنډ بورژوازي هغه مهال خپلې ګټې د روسیې له کپيټلېزم سره تړلې وې. دغه کار د پولنډ او روسیې د کارګرې طبقې تر منځ د یووالي شونتیا ته لاره هواره کړې وه. سرچينې