پرولټري انټرنېشنلېزم
پرولټري انټرنېشنلېزم ته د لومړني کمونېست ګوند «کمونېست لیګ» لهخوا هم کلک هرکلی وشو او دغه هرکلی په انګلیسي ادبیاتو کې د دوی د هغه شعار له لارې عملي شو چې ویل یې «د ټولو هېوادونو پرولټریانو، سره یوځای شئ!» او وروسته بیا «د نړۍ کارګرانو، سره یوځای شئ» ته واوښت. دغه مفهوم ته د بلشویک ګوند لهخوا هم هرکلی وویل شو. د شوروي اتحاد تر جوړېدو وروسته د انټرنېشنلېزم مارکسېستو پلویانو وړاندیز وکړ چې دغه هېواد د کمونېزم د ټاټوبي په توګه کارېدای شي او دا داسې هېواد دی چې انقلاب له دې ځایه ټولې نړۍ ته پراخېدای شي. شوروي اتحاد له کمونېستي او کیڼو ګوندونو او دولتونو سره د نړیوالو اړیکو پیاوړي کولو ته دوام ورکړ. دغه هېواد تر دویمې نړیوالې جګړې وروسته په ختیځه اروپا کې د ګڼو سوشلېستي دولتونو په جوړېدو کې بنسټیز رول درلود او په اسیا، لاتینه امریکا او افریقا کې یې د نورو هېوادونو له جوړېدو سره مرسته وکړه. د دې تر څنګ، شوروي د لسګونو هغو باغي پاڅونونو یا بلواوو مالي ملاتړ وکړ چې په ټوله نړۍ کې د غیر کمونېستي دولتونو پر ضد د کيڼو چریکي خوځښتونو لهخوا رامنځته شوي وو. څو دولتونو بیا وروسته د نړیوال انقلاب په مقابل کې خپلې ژمنې عملي کړې. کیوبا په افریقا او کاربین کې د کمونېستانو د ګټو د دفاع لپاره له هېواده بهر پرلهپسې پوځي ماموریتونه ترسره کړل.[۴][۵][۶] د پرولټري انټرنېشنلېزم پلویانو استدلال کاوه چې د یوه ځانګړي انقلاب موخې باید د ځايي پراخوالي پرځای نړیوالې وي – د بېلګې په توګه ویل یې چې انقلابونه باید په نورو ځایونو کې رامنځته او دوامدار شي. پرولټري انټرنېشنلېزم د نړیوال انقلاب له هغو موخو سره نږدې اړیکه لري چې باید په ټولو ملتونو کې د پرلهپسې یا هممهاله کمونېستي انقلابونو له لارې ترلاسه شي. مارکسېسټي تیوري څرګندوي چې د بریالي پرولټري انټرنېشنلېزم پایله باید نړیوال کمونېزم او بالاخره بې دولته کمونېزم وي.[۷][۸] کارل مارکس او فرېډریک انګلسسمولپرولټري انټرنېشنلېزم د «کارل مارکس» او «فرېډریک انګلس» په شعار «د نړۍ کارګرانو، سره یوځای شئ!» کې خلاصه کېږي. دغه شعار د کمونېست ګوند د بیانیې یا «کمونېست ماینفیسټ» وروستۍ کرښه ده چې دغه اثر په ۱۸۴۸ کال کې خپور شو. د ملي مسئلې یا موضع په اړه د مارکس او انګلس تګلاره هم د یوې اوږدمهالې انقلابي ستراتيژۍ په تعقیب کې د تکتیکي ملاحضاتو له لارې رامنځته شوه. په ۱۸۴۸ کال کې پرولټريان تر یو څو هېوادونو پرته په نورو ټولو هېوادونو کې یو کوچنی اقلیت و. د پرولټري انقلاب د مخته وړلو لپاره اړتیا وه چې سیاسي او اقتصادي شرایط د تکامل یا بشپړتیا حالت ته ورسېږي. د بېلګې په توګه مارکس او انګلس د یوه خپلواک او ډیموکراټيک پولنډ د رامنځته کېدو ملاتړ وکړ. پولنډ هغه مهال د جرمني، روسیې او اتریش-هنګري تر منځ وېشل شوی و. د «روزا لوکزامبورګ» د ژوندلیک لیکوال «پيټر نېټل» لیکي: "په ټولیز ډول د اروپا د ملي-جغرافیايي بیاترتیب په اړه د ماکرس او انګلس برداشت د څلورو معیارونو پر بنسټ و چې د پرمختګ پراختیا، په لویه کچه کې د اقتصادي واحدونو رامنځته کول، له انقلابي امکاناتو سره سم تایید او رد ته لومړیتوب ورکول او له روسیې سره د دوی ځانګړې دښمني وه. روسیه هغه مهال د اروپا د ارتجاع مرکز ګڼل کېده.[۹] لومړی انټرنېشنلسمولد کارګرانو هغه اتحادیې چې د کارګرانو نړیواله ټولنه یې رامنځته کړه او کله ناکله لومړی انټرنېشنل هم بلل کېږي، دې پایلې ته ورسېدې چې کارګره طبقه یوه نړیواله طبقه ده چې باید خپله مبارزه په نړیواله کچه پیل کړي. دوی په دې باور وو چې که کارګران په ټولو ملي سرحدونو کې له یو بل سره یوځای شي، ډېر واک او سیاسي نفوذ به ترلاسه کړي. د کارګرانو نړیواله ټولنه چې په ۱۸۶۴ کال کې رامنځته شوه، لومړنی جمعي خوځښت و چې ځانګړی نړیوال تمرکز یې درلود. له بېلابېلو هېوادونو څخه د پولیسو د راپورونو پر بنسټ د کارګرانو نړیوالې ټولنې د خپل اوج پر مهال پنځه میلیونه غړي لرل. د انارشېستو او مارکسېستو جریانونو تر منځ داخلي اختلافات په ۱۸۷۶ کال کې د دغې ټولنې د منحلېدو یا له منځه تلو لامل شول. تر دې لږ څه وروسته مارکسېستي او انقلابي سوشلېستي بهیرونو د کارګرانو د نړیوالې ټولنې انټرنېشنلېستي ستراتیژۍ ته د دویم انټرنېشل سازمان له لارې دوام ورکړ، که څه هم انارشېستي او انارکو-سنډیکالېستي خوځښتونه په کې ښکېل نه وو.[۱۰] دویم انټرنېشنلسمول
له دې سره سره، «لوکزامبورګ» او «لېنن» له ملي موضوع څخه ډېر بېلابېل تفسیرونه لرل. لېنن او بلشویکیانو د ملي برخهلیک ټاکنې د پالیسۍ په ملاتړ سره د امپریالېزم او شوونېزم مخالفت وکړ. د ملي برخهلیک ټاکنې په پالیسۍ کې له روسیې څخه د هغو ملتونو د جدا کېدو حق شامل و چې تر ظلم لاندې وو. دوی په دې باور وو چې دغه کار په دواړو مظلومو او تر ظلم لاندې ملتونو کې د کارګرانو تر منځ د اتحاد لپاره د شرایطو په رامنځته کېدو کې مرسته کوي. لېنن په مشخص ډول ادعا وکړه: "د هر مظلوم ملت بورژوایي نېشنلېزم داسې عمومي ډیموکراټیکه محتوا لري چې د ظلم خلاف ده او له همدې امله یې موږ بې قید و شرطه ملاتړ کوو".[۱۱] د دې پر خلاف، «لوکزامبورګ» په ۱۸۹۳ کال کې د پولنډ د سوشلېست ګوند له لوی بهیر څخه د ملي موضوع پر سر جلا شوه. دې استدلال کاوه چې د روسیې ماهیت د مارکس له وخته بدل شوی دی، ځکه چې روسیه دا مهال د یوه لوی کپيټلېست هېواد په توګه په چټکۍ سره د پرمختګ په حال کې وه، په داسې حال کې چې د پولنډ بورژوازي هغه مهال خپلې ګټې د روسیې له کپيټلېزم سره تړلې وې. دغه کار د پولنډ او روسیې د کارګرې طبقې تر منځ د یووالي شونتیا ته لاره هواره کړې وه. سرچينېسمول |
- ↑ Leopold, David (2015). Freeden, Michael; Stears, Marc; Sargent, Lyman Tower (eds.). The Oxford Handbook of Political Ideologies. Oxford: Oxford University Press. pp. 20–38. ISBN 978-0198744337.
- ↑ Schwarzmantle, John (2017). Breuilly, John (ed.). The Oxford Handbook of the History of Nationalism. Oxford: Oxford University Press. pp. 643–651. ISBN 978-0198768203.
- ↑ Johnson, Elliott; Walker, David; Gray, Daniel (2014). Historical Dictionary of Marxism. Historical Dictionaries of Religions, Philosophies, and Movements (2nd ed.). Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. p. 294. ISBN 978-1-4422-3798-8.
- ↑ Johnson, Elliott; Walker, David; Gray, Daniel (2014). Historical Dictionary of Marxism. Historical Dictionaries of Religions, Philosophies, and Movements (2nd ed.). Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. p. 294. ISBN 978-1-4422-3798-8.
- ↑ Lansford, Thomas (2007). Communism. New York: Cavendish Square Publishing. pp. 9–24, 36–44. ISBN 978-0761426288.
- ↑ MacFarlane, S. Neil (1990). Katz, Mark (ed.). The USSR and Marxist Revolutions in the Third World. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 6–11. ISBN 978-0812216202.
- ↑ N.I. Bukharin, Marx's Teaching and its Historical Importance, Chapter 4: The Theory of Proletarian Dictatorship and Scientific Communism in Nikolai Bukharin and Others, Marxism and Modern Thought (George Routledge & Sons Ltd., 1935), page 1-90.
- ↑ Vladimir Lenin, The State and Revolution: The Marxist Theory of the State & the Tasks of the Proletariat in the Revolution (1918), Chapter V: The Economic Basis of the Withering Away of the State, Collected Works, Volume 25, p. 381-492
- ↑ J.P Nettl, "Rosa Luxemburg", Oxford University Press 1969. Nettl is quoting Hans-Ulrich Wehler's study, "Sozialdemokratie and Nationalstaat" (Würzburg, 1962)
- ↑ Payne, Robert. "Marx: A Biography". Simon and Schuster. New York, 1968. p372
- ↑ Lenin, The Right of Nations to Self-Determination.