پخوانۍ موسیقی

کلاسیکه  موسیقي په عمومي توګه د لویدیځې نړۍ د موسیقۍ رسمي دود ته اشاره کوي، چې د لویدیځې رواجی موسیقۍ یا د موسیقۍ د مشهورو دودونو څخه جلا ګڼل کېږي، چې ځینې وختونه د لویدیځ کلاسیک میوزیک په توګه پیژندل کېږي، ځکه چې د "کلاسیکې موسیقۍ" اصطلاح ممکن له لویدیځ پرته نورو دودونو ته هم اشاره وکړي، کوم چې د سره ورته رسمي ځانګړتیاوو څرګندونه کوي. په رسمیت سربیره، کلاسیکه موسیقی  زیاتره د هغې موسیقۍ بڼه او په هارمونیک تنظیم کېپېچلتیا او په ځانګړې توګه د پولیفوني کارولو سره په ګوته کېږي. لږترلږه د نهمې پیړۍ راهیسې دا په ابتدايي توګه یو لیکل شوی دود دی، په تېره بیا په څېړنیزو، انتقادي، تاریخي موسیکارۍ او فلسفي کړنو کې له ادبياتو سره چې پیچلي یادښت سیسټم رامینځته کوي،. د لویدیځ کلتور یوه بنسټیزه برخه، کلاسیکه موسیقيزیاتره د انفرادي یا موسیقي کارانو ډلو له نظره لیدل کېږي، د دوی جوړښت، شخصیتونه او باورونه په بنسټیز ډول د دې تاریخ بڼه لري.

په لویدیځه اروپا کې یې د کلیساګانو او شاهي محکمو په سرپرستۍ کې جرړې وغځولې، د منځنۍ پیړۍ موسیقۍ په عمده توګه مذهبي، مونوفونیک او غږیزه وه، چې د لرغوني یونان او روم موسیقۍ یې په فکر او تیورۍ اغېزه کوله. د موسیقۍ تر ټولو پخوانی نسخې د کارولینګین سترواکۍ (۸۰۰-۸۸۸) نیټې پورې اړه لري، د هغه وخت چې لویدیځ مدعیان یې په تدریجي توګه د ګریګورین سندرې په نوم یادوی. د موزیک مرکزونه د سینټ ګال په ایبي ، د سینټ مارشل ایبي او سینټ ایمرم ایبي کې شتون درلود ، په داسې حال کې چې په ۱۱مه پیړۍ کې د منځنۍ پیړۍ د موزیک د نظر خاوندانو او کارکوونکو په یادښتنونو او تولید کې زیاتوالی لیدل کیده. د ۱۲مې پېړۍ په نیما یی کې فرانسه د اروپایی موسیقۍ لوی مرکز چې د نوټر ډیم مذهبي ښوونځي لومړی په بشپړ ډول تنظیم شوي تالونه او پولیفونۍ وسپړلې ، په داسې حال کې چې سیکولر موزیک د شاعرانو - موسیکار مشرانو له خوا رهبري شوي ټروبادور او ټروور دودونو سره وده کړې. د ۱۲مې پېړۍ په نیما یی کې فرانسه د اروپایی موسیقۍ لوی مرکز چې د نوټر ډیم مذهبي ښوونځي لومړی په بشپړ ډول تنظیم شوي تالونه او پولیفونۍ وسپړلې ، په داسې حال کې چې سیکولر موزیک د شاعرانو - موسیکار مشرانو له لوري رهبري شوي ټروبادور او ټروور دودونو سره وده کړې. د محکمې پرېکړه دا وه چې فرانسوي آرس نووا او ایټالوي ټریسینټو یې سپانسر کړل، کوم چې دوی د آرس سبټیلیور ته وده ورکړه، د ۱۵مې پیړۍ په پیل کې، د نفوذ لرونکي فرانکو - فلیمش ښوونځي د رینیسانس موسیکارانو د انګلیسي منځپانګې انګلیس کې د هارمونیک اصولو سره سم جوړ کړل، سپیڅلي موسیقي په ځانګړې توګه ډله ییز او موټی نوي معیارونو ته را اوړي. شمالي ایټالیا ډېر ژر د موسیقۍ د مرکزي سیمې په توګه راڅرګند شوه، چیرې چې رومن ښوونځي د ماډریګال په څیر ژانرونو کې د پولیفوني خورا پېچلو مېتودونو کې ښکیل وو، چې په لنډه توګه یې انګلیسي میډریګال ښوونځي ته الهام ورکړ.

په ۱۵۸۰او ۱۷۵۰ مو لسیزو کې د باروکو"د لوېدیځ د کلاسکې موسیقۍ سټایل" دوره د ټونالیټي عام تمرین نسبي معیاري کول، او همدارنګه د موسیقۍ د وسایلو زیاتیدونکي اهمیت لیدلی، کوم چې د پام وړ وده کړې. ایټالیا د اوپیرا د زیږون ځای په توګه غالبه پاتې شوه،  د سولویسټ متمرکز کنسرټونو ژانر، منظم سوناټا فارم او همدارنګه د اوراتوریو او کانټاټا لوی پیمانه غږیز مرکز ژانرونه. د فیوګو تخنیک چې د جوهان سیباستیان باخ له خوا په لاره اچول شوی و، دپېچلتیا لپاره د باروک تمایل بېلګه کړه او د عکس العمل په توګه د ګالنټ میوزیک او د ایمفینډ سمکیټ په څېر ساده او د سندرې سټایلونه رامینځته شوي. په لنډه خو اساسي کلاسیکه دوره(۱۷۳۰-۱۸۲۰ز کلونه) کې  موسیکاران، لکه: ولفګنګ امادیوس موزارټ، جوزف هیډن، او لودویګ وان بیتوون د مطلقې موسیقۍ په شمول د سمفوني، تار کوارټیټونو او کنسرټونو د پراخې کچې ستایل شوي استازي شول. وروسته بیا په (۱۸۰۰ – ۱۹۱۰ز کلونو) په لسیزو کې د رومانتیکې موسیقۍ په ځای د موسیقۍ هنر ته پام وا وښت، د کومو لپاره چې هنري سندره، نظمونه او د پیانو وړ وړ مهم جانرونونه د هغوی له مهمو وسایلو وو. د دې وخت په جریان کې برتری لمانځل کېده او د خورا هڅونې وړ وګرځېده، په داسې حال کې چې ټول هغه اړخونه چې د ریچارډ واګنر په عملیاتونو کې سره یوځای شوي فلسفه او ملتپالنه مینځ ته راغله. په شلمه پیړۍ کې، سټایلیسټیک یووالی په تدریجي ډول له منځه تللی و، په داسې حال کې چې د مشهورې موسیقۍ شهرت خورا زیات شو. ډېری موسیکارانو په فعاله توګه د نوښت ګرۍ په ترڅ کې د پخوانیو تخنیکونو او ژانرونو څخه په کلکه ډډه وکړه، ځینو یې په داسې حال کې د سیریالیزم په ځای نورو پخوانیوسندرو یا تاثراتي احساساتو کې نوي الهام موندلی، چې عامیانه فکر پرېښودلو فکر اخیستي. دویمې نړیوالې جګړې وروسته، د لومړي ځل لپاره اورېدونکو د معاصرو کارونو په پرتله زړې موسیقۍ ته ارزښت ورکړ، هغه غوره والی چې د سوداګریزو ریکارډونو د راڅرګندیدو او پراخ شتون له امله چمتو شوی و. د شلمې پیړۍ له نیمایي څخه تر نن ورځې پورې د سادګۍ نوې بڼې،پېچلتیا، لږ تر لږه، سپیکٹرل موزیک او په دې وروستیو کې د پوسټ ماډرن موزیک او پوسټ مینیالیزم شامل دي. په نړیواله کچه په زیاتیدونکې توګه، د امریکا، افریقا او آسیا متخصصینو مهم رولونه لوبولی، په داسې حال کې چې د سمفوني آرکسټرا او اوپرا کورونه اوس په ټوله نړۍ کې ښکاره دی.

اصطلاحات او تعریفونه

اډیالویژیکی اصل:

دواړه کلیمې (انګلیسی "Classical " او آلمانی "Klassik " فرانسوي  Classiqueکلیمې دي چې  په اصل کې د لاتینی Classicus کلیمې زېږنده دي، کوم چې په اصل کې د لرغونی روم د وګړو تر ټولو اوچتې طبقې ته اشاره کوی. په رومانیایی ژبه کې، دا اصطلاح وروسته د معتبرو ادبي شخصیتونو د توپیر لپاره یوه وسیله شوه، رومي لیکوال اوولس ګیلیوس لیکوالان د ډیموستینیز او ویرجیل د کلاسیکوس په توګه تعریف کړل. د رینیسانس په واسطه، صفت یوه ټول شموله معنا ترلاسه کړې: رینډل کوټګریو په ۱۶۱۱ مه ز لسیزه کې د فرانسوي او انګلیسي ژبو قاموس ته سر ورښکاره کړ، د پخوانیو شته تعریفونو له مخې د کلاسیک ژباړه: د "کلاسیک، رسمي [sic]، آرډرلي، په پایله کې یا مناسبه رتبه هم، منظور، مستند، مشر، رئیس کېدی شی. موسیقی پوه ډانیل هیرټز یې په دوو کلیمو (رسمي او د غوره والی بېلګه) کې را لنډوي، وروسته بیا د رینسانس هغو پوهانو چې په لاتیني کې یې لیکنې وکړې، د لرغونتوب په حواله یې همغه لاتیني کلیمه " classicus" کارولې، په هر حالت دې معنا په ورو ډول وده وکړه او د یو څه مودې لپاره د پراخو پخوانیو نظریو د رسمیت او غوره والی تابع وو. ادبیات او د لیدو وړ هنرونه – د کومو لپاره چې د لرغوني یونان او روم مثالونه شتون لری – په پای کې د کلاسیک لرغونتوب په اړه د "کلاسیک" اصطلاح غوره کړه، مګر په حقیقت کې د هغه وخت د رینسانس موسیکارانو لپاره هېڅ موسیقۍ شتون نه درلود، چې د کلاسیکې موسیقۍ او د موسیقۍ ترمنځ د یونان – رومی نړي اړیکه محدوده کړي، په  ۱۸مه پېړۍ کې په انګلستان کې و چې د کلاسیک اصطلاح "په لومړي ځل په فعالیت کې د کارونو د ځانګړي کانون لپاره ودکارېده." لندن د نورو اروپایی ښارونو په پرتله د ټولشموله موسیقۍ د کنسرت یوه بې ساری مشهوره صحنه جوړه کړه، شاهي محکمې په تدریجي ډول په موسیقۍ کې خپل انحصار له لاسه ورکړ، په ۱۶۷۲ زېږدیز کال کې د محکمې پخوانی موسیکار جان بينستر د لندن په یوه هوټل کې مشهور عام کنسرت پیل کړ. د نوموړي شهرت په چټکۍ سره په لندن کې د عامه کنسرتونو شهرت ته پام واړاوه.

د "کلاسیک" یا ډېری وختونه "لرغوني موسیقي" مفهوم یا اصلی معنا راڅرګنده شوه، چې لاهم د رسميت او غوره والي په اصولو باندې جوړ شوی و او د هيرټز په وینا: "مدني رسم، مذهب او اخلاقي فعالیت د موسیقي ذوق په دې ناول کې د پام وړ انځور شوی دی.