ټريپانوسوما
ټريپانوسوما د ټريپانوسومونو يو ډول دی، دا يوتوکميز يا مونوفايلېټيک[۱] ډلې يوسلولي پرازيتي پروټوزوه دی. دا نوم د يوناني ژبې وييکو trypaô (زړه تنگی) او soma (بدن) نه اشتقاق شوی، په کومه توگه چې دا ژوندی خوځېږي، پخپله دا څرگندوي چې دا نوم ولې ورته ورکړل شوی. د ژواکپوهنې له مخې بېلابېل داسې کک توکمونه يا مايکرواورگانيزمونه دي چې انسانان اغېزمن کوي، او ډېری يې انسانان په ډول ډول ناروغيو اخته کوي، يو د دغو نه د ټريپانوسومياسېز ناروغي يا د خوب ناروغي ده. دا ناروغۍ اکثراً د بې شمزيو ژونديو نه انسانانو ته ورځي د بېلگې په توگه د يوې غوماشې د چيچلو سره همدا کک توکمونه د انسانانو بدن ته لار پېدا کوي چې بلاخره په يوه يا بل ډول ناروغي بدلېږي.
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ټرېپانوسوما کروزي, crithidia.
| ||||||||||||
| ساينسي ډلبندۍ | ||||||||||||
|
| دا مخ د ژباړلو لپاره نومول شوی په پښتو ويکيپېډيا کې ددې ليکنې په ژباړلو کې ستاسو مرستې ته اړ يو. يوازې هغه کارنان چې په دې ژبې پوهيږي، کولای شي دا مخ پښتو ته وژباړي. که چېرته تاسو د دې مخ د ژباړې اړوند لارښوونې او يا هم کوم وړانديز لرئ، نو مهرباني وکړئ د همدې مخ د خبرو اترو په برخه کې خپلې څرگندونې وليکئ. د ژباړې لپاره نومېدلي، نور مخونو دلته وگورئ. |
د ټريپانوسوما د کک توکمونه (مايکرواورگانيزم) د ژوند څرخ ډېر پېچلی دی چې پدې کې بېلابېل مورفولوژيکي يا جوسه-پېژنديک پړاوونه شامل دي، په ځانگړې توگه هغه توکمونه چې د بې شمزيو نه نورو ته لېږدول کېږي. دوی په بې شمزيو کوربنو کې د ډېرو بېلابېلو بڼه جوړونکو پړاونو نه تېرېږي، خو په شمزۍ لرونکو کې کوربنو کې دغه سلولونه يوه ځانگړې بڼه ځانته جوړوي چې د ټريپوماسټيگوټ په نامه يادېږي، په ټريپوماسټيگوټي بڼه کې ددغه ژوندي فلاجېلوم د شا له لورې نه د مخ و لورې ته غځېدلی دی او په همدې دا فلاجېلوم يو څپورې پردې پورې تړلی دی.
د ټريپانوسوما په کورنۍ کې دا لانديني توکمونه شامل دي:
- ټ. اېويم, دا ټرېپانوسوما دا ډول په مارغانو کې ټريپانوسمياسېز منځ ته راوړي.
- ټ. بويسوني, in elasmobranch
- ټ. بروسي, دا ډول په انسانانو کې د خوب ناروغي او په په مالونو کې لکه پسونه، غواگانې او همداسې نور کورني ژويو کې د ټريپانوسومياسېز طاعون منځ ته راوړي.
- ټ. کاراسي, په تازه اوبو کې ټيلي اوسټ
- ټ. کروزي, چې په انسانانو کې د چاگاس ناروغۍ سبب گرځي
- ټ. congolense, which causes nagana in cattle, horses, and camels
- ټرېپانوسوما ايکوينيوم وگېس 1901, اسونه په تابانيدا اخته کېږي، سوېلي امريکا
- ټ. ايکويپيرډم, which causes dourine or Covering sickness in horses and other Equidae
- ټ. ايوانسي, which causes one form of the disease surra in certain animals (single case report of human انتان په 2005 کې په هند کې[۲] and was successfully treated with suramin.[۳])
- ټرېپانوسوما لېويسي, په مږکانو کې
- ټرېپانوسوما مېلوفېگيوم پسه په مېلوفېگس اووينوس اخته کېږي
- ټرېپانوسوما percae in fish: Perca fluviatilis
- ټرېپانوسوما rangeli, believed to be nonpathogenic to humans
- ټ. روټاټوريم in amphibian,
- ټ. simiae, which causes nagana in animals
- ټ. suis, which causes a different form of surra
- ټ. theileri, a large trypanosome infecting ruminants
- ټ. triglae in marine teleosts
- ټ. وايوېکس, which causes the disease nagana
سرچينې
- ↑ Hamilton, PB (2004). "Trypanosomes are monophyletic: evidence from genes for glyceraldehyde phosphate dehydrogenase and small subunit ribosomal RNA". Int J Parasitol. 34 (12): 1393–1404. PMID 15542100.
- ↑ World Health Organization. (2005). "A new form of human trypanosomiasis in India. Description of the first human case in the world caused by ټرېپانوسوما ايوانسي". Wkly Epidemiol Rec. 80 (7): 62–3. PMID 15771199.
- ↑ Joshi PP, Chaudhari A, Shegokar VR; et al. (2006). "Treatment and follow-up of the first case of human trypanosomiasis caused by ټرېپانوسوما ايوانسي in India". Trans R Soc Trop Med Hyg. 100 (10): 989–91. doi:10.1016/j.trstmh.2005.11.003.
{{cite journal}}: Explicit use of et al. in:|author=(help)سرچينه ساتل:څونوميز:ليکوالانو نوملړ (link)
- Report on Trypanosomes, Thomas, (London, 1905)
- Tropical diseases, Sir Patrick Manson, (fifth edition, London, 1914)
- Tropical Medicine and Hygiene, C. W. Daniels, (New York, 1914)
- The Trypanosomiases, Edited by Ian Maudlin, Peter H Holmes, Michael A Miles (CAB International, 2004, ISBN 0-85199-475-X)