مدو اچاريا
مدو اچاریا يا مدهو اچاريا( کناډا ژبه:ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು)چې د پورنا پراګیا او آنند تیرتا په نوم هم پېژندل کیږي. د هغه زېږون نوم واسو دیو و. مادو اچاریا یو هندو فیلسوف او د دیویتا ویدانتا د فکر بنسټ اېښودونکی و. مادو اچاریا د بھکتي غورځنګ د دورې یو له مهمو فیلسوفانو څخه و. هغه په کرناټکا کې ډېری پیروان لري چې په دې باور دي چې هغه د وایو دریم اوتار دی او لومړي دوه اوتارونه هنومان او بهما وو.
| مادهو اچاريا | |
|---|---|
| د شخص معلومات | |
| اصلي نوم | واسو دیو (ವಾಸುದೇವ) |
| پيدايښت | ۱۲۳۸[۱][۲] |
| د مړينې نېټه | کال 1317 (78–79 کاله)[۳][۲] |
| عملي ژوند | |
| کار/مسلک | |
| کاروونکي ژبه(ي) | سانسکريت ژبه |
سمول  |
|
لومړنی ژوند
سمولمادهو په پاجک کې ژوند کاوه، چې د دکن سره نږدې په کرناټکا کې د اوړیپي په نامه یو ځای ته نږدې دی. هغه لږه اندازه ځمکه درلوده چې د هغه د ژوند لپاره کافي وه. ماده ګی ډیر وړ و. خلکو د هغه د استعداد له امله هغه ته "بات" ویل.
د ماده ګیا د مېرمنې نوم ویدوتي و، د هغې له نس څخه یوه نجلۍ او دوه هلکان پیدا شول. له بده مرغه دواړه هلکان په ځوانۍ کې مړه شول. ماده ګیا اندېښمنه وه چې که زوی یې ونه لري، نسب به یې بند شي. د دولسو کلونو لپاره د لوی عقیدې سره، مدیا ګیا او د هغه میرمن ویدوتی د اوریپي په معبد کې د څښتن عبادت وکړ او د زوی لپاره یې دعا وکړه. په پای کې، ویدوتي یو هلک وزېږهوه. مدیا ګیا د هلک نوم واسو دیو کېښود. وروسته همدغه واسو دیو په ټول هند کې د مادو اچاریا په نوم مشهور شو.
د واسو دیو د ماشومتوب ډېری کیسې مشهورې دي. یوه واقعه ویل کیږي چې واسو دیو پنځه کلن و، یوه ورځ له کوره ورک شو. مور او پلار یې ډېر لټون وکړ خو څه یې ونه موندل. درې ورځې وروسته ناڅاپه مدیا ګیا خبر شو چې واسو دیو د اړیپي په معبد کې دی. دواړه سمدلاسه اړیپي ته ورسېدل. هلته، د رب اننتشور(وشنو) په معبد کې، د بت مخې ته د پیروانو ګڼه ګوڼه وه. نینه واسو دیو خلکو ته ویل چې د شاسترونو له مخې د رب وشنو عبادت کولو سمه لاره څه ده. له دې پېښې وروسته په دې کې هېڅ شک نشته چې واسو ديو عادي ماشوم نه بلکې اوتارو و.
له دې پېښې څو ورځې وروسته هغه د کلي پاړشالا ته د زده کړې لپاره ولېږل شو. واسو دیو په سپورتونو، غیږ نیونې، منډې وهلو، ټوپ وهلو او لامبو وهلو کې مهارت درلود. له ځوانۍ څخه یې په بدن کې دومره قوت و چې خلک ورته حیران شول او په مینه به یې ورته ویل. د واسو دیو د غیر معمولي ځواک له امله، شاید هغه د پاونسوت اوتار په نوم یادیږي او وروسته خلکو په دې باور پیل کړ.
مګر پداسې حال کې چې واسو دیو په سپورت کې د خپلو لویو هلکانو څخه مخکې و، هغه په تعلیم کې کمزوری و. په پای کې، ماسټر د واسو دیو د پوهېدو لپاره ټولې هڅې پرېښودې. واسو دیو هم پاړشالا پرېښود او کور ته لاړ. اوس واسودیوا په خپله مطالعه پیل کړه او ډېر ژر یې د ویدونو او شاسترونو بشپړ پوهه ترلاسه کړه. هغه په ترکي شاستر (منطق) او ګرامر (قوانينو) کې ماهر و. د پاړشالا له وتلو وروسته، د واسو دیو زړه له نړۍ څخه جلا شو. دوی د اوسیدو هیڅ لیوالتیا نه درلوده. هغه غوښتل چې خپل ټول ژوند د ویدا ، ویدنګ او شاسترونو له مطالعې وروسته د مذهب تبلیغ ته وقف کړي. په پنځلس کلنۍ کې، هغه پریکړه وکړه چې هغه باید سنیاس واخلي.
نړۍ ته شا کول ( تارک الدنيا کېدل)
سمولد سنیاس اخیستلو لپاره یو گرو ته اړتیا ده. د ډیرو لټونونو وروسته، هغه د واسو دیو سره ولیدل، چې د "اچیوات پریکش" په نامه یادیږي. واسودیوا اچیوات پریکشا د خپل گرو په توګه غوره کړ. خو د مور او پلار اجازه هم د سنتو په وړاندې لازمي ده. مدیا ګیا او ویدوتي یو زوی درلود او د سنیا په لور ټاکل شوی و. دې کار مدیا ګیا او ویدوتي ډیر غمجن کړل. هغه واسو دیو ته د سنیاس د نیولو اجازه ورنه کړه او ویې ویل چې که تاسو سنیاس واخلئ نو زموږ د انتم سنسکار به زموږ له مرګ وروسته څنګه وي. د اخروي مراسمو د نه ترسره کولو له امله به مکتي نه وي. خو واسودیو ژمنه کړې وه چې سنیاس به واخلي. نو هغه خپل مور او پلار ته تسلیت ورکړ چې دلته به بل هلک پیدا شي. لږ وخت وروسته ویدوتي یو بل زوی وزېږېد. دا د وشنو تیرت نوم و. واسودیوا د وشنو تیرتا زیږیدلو پورې سنیاس نه و اخیستی. خو د کشر ورور له پيدايښت وروسته يې هيڅ خنډ پاتې نه شو، نو سنيه يې ونيوله. دا یوازې وروسته له هغه و چې هغه یو سنت شو چې هغه ته د پران پراګیا (پوران بودا) لقب ورکړل شو او خلکو ورته د واسو دیو پرځای په دې نوم ویل پیل کړل.
د علماوو اختلاف
سمولاوس پران پراګیا د خپل گرو اچیوات پریکشا سره په ریاضي کې پاتې کیدل او د پوجا لاره مطالعه کول پیل کړل. اچیوتا پریکشا د ویدانتا لوی عالم و. پرانا پراګیا هم د ویدونو، ویدونو او شاسترونو ژوره پوهه درلوده. اوس هغه د ویدانتا په اړه د مطالعې او مراقبت فرصت ترلاسه کړ. مګر څو ورځې وروسته پورنا پراګیا د گرو سره اختلاف پیل کړ. ډیری وختونه به دوی د اچیوات پریکشا سره په شخړه کې ښکیل شول. په تدریج سره د پران پراګیا پوهه او هوښیارتیا راڅرګنده شوه. د هغه د وړتیا او پوهې شهرت شاوخوا خپور شو. په لومړي سر کې، اچیوات پریکشاپوران د پراګیا له ځواب سره موافق نه و. مګر دوی هم مجبور دي چې باور وکړي چې د پورنا پراګیا د فکر کولو طریقه په بشپړه توګه نوې او ځانګړې ده او د هغې ځوابونه ډیر روح لري. اچیوات پریکشا هغه د ماتا (هندو خانقاه) سرپرست وټاکه. په دې توګه پرانا پراګیا د اننتیشور د معبد په لوړ پوړ کې ناست و. د هغه نوم د پورنا پراګیا څخه آنند تیرتا یا مادو اچاریا ته د مټ سرپرست سره بدل شو. وروسته د هغه نوم مادواچاریا خورا مشهور شو.
شنکر اچاریا وویل چې هرڅه چې موږ په سمسارا کې وینو پرته له ایشورا څخه یو دروغ دی، د مایا لوبه ده. ایشورا یوازې د ګیان له لارې پوهیدل او موندل کیدی شي. مادو اچاریا د شنکر اچاریا خبره سمه ونه موندله. هغه په دې لیدو ډیر خواشینی شو چې د شنکر اچاریا پیروان خلکو ته په سمه لاره نه رهبري کوي. هغه په زړه کې پریکړه وکړه چې د هیواد په ګوټ ګوټ کې به خلکو ته د مذهب او ایشور په اړه باور پیدا کړم. په همدې نیت، مادو اچاریا په ټول هیواد کې سفر وکړ.
تبلیغ
سمولهغه لومړی د دکن هند ته د تبلیغ لپاره لاړ. له هغه سره اچیوات پریکش او ځینې شاګردان هم وو. په هغه وخت کې دکن هند په ډیرو کوچنیو سلطنتونو ویشل شوی و. اکثره وخت د دوی تر منځ نښتې وې. خو د دغو سلطنتونو پاچاهانو د علماوو ډېر ارزښت درلود. په بهاري سبها کې، هغه عالم چې د شاستر د معنی او مفهوم په تشریح کولو کې د بل مذهب یا عقیدې عالم ته ماتې ورکړه، د هغه مذهب یا عقیده د پاچا او د هغه تابعینو لخوا ومنل شوه. لومړی مادو اچاریا منګلور ته ورسید. دلته یې په مذهبي مناظرو کې خپلو مخالفینو ته په اسانۍ ماتې ورکړه. د منګلور څخه په حرکت کې، دوی تروواننامالي ته ورسیدل. د تراوانکور پاچا د هغه په زړه پورې درناوی درلود. او مادو اچاریا هغه ته بلنه ورکړه چې دربار ته راشي او د شاستر معنی او غوښتنې تشریح کړي. په ورته وخت کې ودیا شنکر، د سرینګیري مټ څارونکی هم تروواننامالي ته راغی. سرینګیري مت یو له دغو څلورو متونو څخه و. چې پخپله د شنکر اچاریا لخوا تاسیس شوی. مادو اچاریا د تیرووانکور په وړاندې د پاچا په محکمه کې بریالی شو. وروسته مادو اچاریا د خپلو پیروانو سره رامیشورام ته ورسید. دلته هم خپلو مخالفینو ته له ماتې ورکولو وروسته، هغه شری نګام ته لاړ او له شری نګم څخه اورپی ته راستون شو. د مدھو اچاریا د راتګ پایله دا شوه چې د هند په دکن کې د هغه د بریا ګونګوسې پیل شوې. خو شنکر اچاریا خپل زړه له لاسه ورکړ. هغه د مادو اچاریا دښمن شو. دوی په هر ځای کې مادو اچاریا او د هغه پیروان ځورول پیل کړل. خو مادو اچاریا له دې څخه ډډه وکړه. اوراډي ته له راستنېدو وروسته، مادوچاریا د باګاواد ګیتا په اړه یوه تبصره ولیکه او د ویدانتا سوترا د تشریح دنده یې په غاړه واخیسته. په دې توګه، په اورپي کې د څو کلونو پاتې کیدو وروسته، مادو اچاریا پریکړه وکړه چې اتر هند ته لاړ شي. په هغه وخت کې په شمالي هند کې مسلمانان ډېر پیاوړي وو. څو ځله مادو اچاریا باید د مسلمانو سردارانو له جایدادونو او سیمو څخه تېر شي. هغه به په فارسي ژبه خبرې کولې او د مسلمانانو مشران به یې متاثره کول. دوی هیڅکله مسلمانانو ته زیان نه دی رسولی. مادو اچاریا وویل چې د یو کس په زړه کې د ځای پیدا کولو لپاره اړینه ده چې د هغه سره د هغه په ژبه خبرې وشي. مادو اچاریا، په داسې حال کې چې په شمالي هند کې د مختلفو ځایونو څخه لیدنه وکړه، بالاخره هردوار ته ورسید. دلته يې څو ورځې مراقبت وکړ. په عین حال کې، هغه د څو ورځو لپاره د همالیا یوه غار ته لاړ. د څو ورځو لپاره یوازې پاتې کیدو وروسته، هغه بیرته هردوار ته راستون شو. او هغه د لومړي ځل لپاره اعلان وکړ چې د رب وشنو عبادت د ایشور ریښتینی عبادت دی. دا دلته و چې هغه د ویدانتا سوترا په اړه خپل تفسیر خپور کړ. حتی نن هم د هغه شرح د خپل ډول یو ځانګړی کتاب ګڼل کیږي. هغه خپل سفر له هردوار څخه پیل کړ. اوس، چیرته چې هغه لاړ، هغه یوازې د رب وشنو عبادت کولو وړاندیز وکړ. د شمالي هند څخه د راستنیدو پرمهال، هغه د څو ورځو لپاره په کلیان (حیدراباد) کې پاتې شو. د ډیرو ورځو لپاره چکولیا د امپراتورۍ پلازمینه وه او لوی عالمان هلته اوسیدل. په کلیان کې، مادو اچاریا د شاستر د معنی او غوښتنو په اړه د "شوبهان بهټ" په نوم د یو ډیر مشهور عالم سره بحث درلود. شوبهان بهټ له لاسه ورکړ. دا خورا لوی تاثیر لري. په زرګونو خلکو د شوبهان بهټ سره ویشنوزم قبول کړ. مخکې له دې چې کلیان ته لاړ شي، مادو اچاریا شوبهان بټ هلته د خپل ریاضي د پراډان په توګه وټاکه. اوراډي ته راستون شو، مادو اچاریا هم خپل ګرو اچیوات پریکشا ته ویشنوزم درس ورکړ او هغه یې خپل شاګرد کړ. د دې دورې په جریان کې، د شیو یا دیوی په معبدونو کې د څارویو قربانۍ ترسره شوې. مادو اچاریا د څارویو د قربانۍ سخت مخالفت وکړ.
سازشونه
سمولاوریپي ته نږدې د سرینګیري ریاضی و. د مدو اچاریا مخ په زیاتیدونکي نفوذ د سرینګیري مټ مهانت ناراضه کړ. د هند د دکن ډیری پاچاهان په شنکر اچاریا باور درلود. په دې توګه دغه مهنت هم د پاچاهانو مرسته ترلاسه کړه. پایله دا شوه چې د مادو اچاریا او د هغه د پیروانو په وړاندې بیلابیل ظلمونه ترسره شول. پدما تیرتا، د مت ستر مهانت پوهیده چې که مادو اچاریا ته د خپلو افکارو د خپرولو چانس ورکړل شي، نو په څو ورځو کې به ټول خلک ویشنوزم شي او بیا به هیڅوک پوښتنه ونه کړي، نو هغه پریکړه وکړه چې مادو اچاریا سره تبادله وکړي. نو هغه خپل پیروان راټول کړل او له هغوی څخه یې وغوښتل چې په کوچنیو ډلو کې وګرځي او ویشنویان په هره طریقه ځوروي. له بلې خوا، مهانتا پدما تیرتا د ویشنویزم د مبلغین مخه ونیوله او له بلې خوا یې د مدو اچاریا کتابتون د ویجاړولو پلان جوړ کړ. هغه فکر کاوه چې که د مادو اچاریا کتابتون ویجاړ شي، دا به د ویشنوزم د تبلیغ لپاره لوی خنډ وي. د مهانت پدما تیرت ځینې سړي د مادو اچاریا کوټیا ته ننوتل او د ډیرو کتابونو سره وتښتېدل. هغه دا کتابونه په ځمکه کې ښخ کړل او فکر یې وکړ چې هیڅوک به یې ونه موندل شي. خوشبختانه د کمبالا پاچا جی سینګ چلوکیا مادو اچاریا ته ډیر عقیدت درلود. کله چې مادو اچاریا له راجا جای سنګ څخه مرسته وغوښته، د هغه سړي غله تعقیب کړل. په دې توګه د مادو اچاریا کتابونه بیرته ترلاسه شول.
شهرت
سمولد پنډت تری وکرم نوم د هغو پوهانو په منځ کې خورا مهم دی چې مادو اچاریا په شاستر ارته کې ماتې ورکړه او په خپل کلتور کې شامل شو. پنډت تری وکرم د شنکر اچاریا پیروکار و. خو هغه د شنکر اچاریا له عقیدې څخه یو څه ناخوښه و. مادو اچاریا د شاستر ارته اته ورځې وروسته پنډت تری ویکرم ته ماتې ورکړه او هغه یې په خپل مذهب کې شامل کړ. وشناوزم ته د تری ویکرم د بدلیدو خبر په اوریدو سره ، د لرې او لرې څخه ډیری خلک پخپله ویشنویان شول. په داسې حال کې چې مادو اچاریا د جی سینګ د سلطنت شاوخوا ګرځي، د هغه مور او پلار په ورته وخت کې مړه شول. هغه د مدھو اچاریا نوم او شهرت لیدلی و. هغه په خپل زوی ویاړي.
وروستۍ ورځې
سمولمادو اچاریا د خپل ژوند وروستۍ برخه د کمارادارا او نیتروتي سیندونو په دواب کې تیره کړه ، په خورا قناعت سره یې کتابونه لیکل. دلته ناست ، هغه د مذهب د خپرولو او په شاستر ارته کې مخالفینو ته د ماتې ورکولو لپاره شاګردان لیږل. مادو اچاریا څو ریاضي تاسیس کړل. د هغه له مړینې دمخه، مادو اچاریا د مذهب د تبلیغ مسؤلیت خپل وړ شاګرد پډنام تیرته ته وسپارل او د اتو ځانګړو پیروانو یوه شورا یې جوړه کړه چې په اوریپي کې د کرشنا مندر څارنه وکړي. د شلمې پیړۍ په پای کې یا د تیرې پیړۍ په پیل کې، هغه په خورا قناعت او آرامۍ سره د دیانا (مراقبو) په کولو سره آخرت ته سفر وکړ.
نظریات
سمولمادو اچاریا هم د رامانج په څیر یو لوی اچاریا و. د مادو اچاریا په وینا د جیوا آتما، ژوندی وجود او پراتما ترمنځ اړیکه د مالک او خدمتګار ده. د وشنو په عبادت کولو سره، جیوا اتما د ایشورا په څیر ډیری ورته ځانګړتیاوې رامینځته کوي. مګر هغه هیڅکله د ایشور په څیر نشي کیدی. مادو اچاریا هم یوه فرقه شوه.
پیروان
سمولد هغه پیروان ګوپي تلک لګوي(گوپی کا تلک لگاتے ہیں). مګر منځنۍ کرښه يې تور دی چې په منځ کې سور ټکی لري. د بدن په مختلفو برخو کې دوی د چاکرا نښه جوړوي. کرناټکا د دې مذهب لوی شمیر پیروان لري.
لیکوالان
سمولمادو اچاریا ۳۷ کتابونه لیکلي چې دوه یې مشهور دي. د برهما سوترا په اړه تبصره او په اپنشدونو باندې تبصره.
حوالې
سمول- ↑ http://www.tribuneindia.com/2011/20111109/jobs.htm
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ انسايکلوپېډيا نړيوال پېژند: https://www.universalis.fr/encyclopedie/madhva/
- ↑ http://www.poemhunter.com/madhvacharya/
- د هند نامتو شخصیتونه دویمه برخه (د هندي کتاب "بھارت کی گرو دویمه برخه" څخه ژباړل شوی)، د خپرونو څانګه، د هند حکومت د اطلاعاتو او خپرونو وزارت، "مادو اچاریا" د نریش ناراین تیواری لخوا، مخ 43-50