لیبرال فیمینیزم

لیبرال فیمینیزم، چې د مینسټریم فیمینیزم په نامه هم یادېږي، د فیمینیزم یوه مهمه څانګه ده، چې د لیبرال ډیموکراسۍ په چوکاټ کې د سیاسي او قانوني اصلاحاتو له لارې د جنسیتي مساواتو په لاسته راوړلو تمرکز کوي. څرنګه چې د فیمینیسټ فکر د «لویو درېیو» ښوونځیو تر ټولو زوړ لیبرال فیمینیزم د ۱۹مې پېړۍ په لومړۍ څپې فیمینیزم کې رېښېلري، چې په ځانګړې توګه د ښځو په رایه ورکولو او زده کړې ته پرلاسرسي تمرکز کوي او دا د ۱۹مېپېړۍ له لیبرالیزم او پرمختګ سره تړاو لري. لیبرال فیمینیزم «د ټولنې په جوړښت کې کار کوي، ترڅو ښځې په دې جوړښت کې مدغمې کړي» لیبرال فیمینیزم پر عامه نړۍ په ځانګړې توګه پر قوانینو، سیاسي بنسټونو، زده کړه او کاري ژوند ډېرټینګار کوي اوسیاسي حقونه د مساواتو په وړاندې د اساسي خنډ په توګهله مساوي قانوني او نا قانوني کولو نه انکار کوي. دا چې لیبرال فیمینستانو کار کړی ترڅو ښځې په سیاسي جریان کې راولي. لیبرال فیمینیزم ټول شموله او په ټولنیز ډول پرمختللی دی، په داسې حال کې چې په پراخه توګه په لیبرال دیموکراتیکو ټولنو کې د واک د موجوده بنسټونو ملاتړ کوي او له سنټریزم او اصلاحیزم سره تړاو لري. لیبرال فیمینیزم «د اصلي جریان» (یعنې د منځنۍ طبقې) مېرمنوله خوا منل کېږي، چېله اوسني ټولنیز جوړښت سره موافق نه دي، «جانګ او ریوس وموندله، چې لیبرال فیمینیزم او د فیمینیزم «ډیفالټ» بڼه د مساواتو په تمرکز سره د غالب یا برلاسي په توګه لیدل کېږي. لیبرال فیمینیزم په فعاله توګه په فیمینیزم کې د نارینه وو د ګډون ملاتړ کوي او دواړه ښځې او نارینه تل په دې حرکت کې فعال ګډون کوي؛ په ۱۹مه پېړۍ کې له پیل راهیسې، د مساوي سیاسي حقونو په مبارزه کې د ښځو تر څنګ پرمختللو نارینه وو هم مهم رول درلود. له تاریخي پلوه لیبرال فیمینیزم په لویه کچه له ټولنیز لیبرالیزم پراختیا موندلې او ډېری وختونه له ټولنیز لیبرالیزم سره تړاو لري. د عصري لیبرال فیمینیسټ دود په ځانګړي ډول د ټولنیز لیبرال او ټولنیز ډیموکراتیک دواړه جریانونه په کې شامل دي، په تېره بیا ډېری وختونه د فکر کولوبېلابېل مکتبونه لکه د مساوات فیمینیزم، ټولنیز فیمینیزم، د پاملرنې اخلاقي لیبرال فیمینیزم، د مساواتو فیمینیزم، توپیر فیمینیزم، محافظه کار لیبرال فیمینیزم او لیبرال سوسیالیستي فیمینیزمد عصري لیبرال فیمینیزم ځینې ډولونه په زیاترو هېوادونو په ځانګړې توګه په لوېدیځ کې د نوي لیبرال فیمینیزم یا «بورډ روم فیمینیزم» په توګه تشرېح شوي دي، خو د مخ پر ودې نړۍ په یو شمېر سیکولر دولتونو کې لیبرال فیمینیزم د دولتي فیمینیزم له مفکورې سره تړاو لري او لیبرال فیمینیزمله حکومت سره په رغنده همکارۍ او په پارلماني او مقننه پروسو کې پر ښکېلتیا ټینګار کوي. لیبرال فیمینیزم ته د نورو نومونو تر څنګ د «اصلي فیمینیزم»، «اصلاحي فیمینیزم»، «مساوي فیمینیزم»، یا په تاریخي لحاظ «بورژوا فیمینیزم» (یا بورژوا-لیبرال فیمینیزم) اصطلاحات هم ویل کېږي.څرنګه چې د فیمینیسټ فکر له«لویودرېوو» مکتبونو یو دی، لیبرال فیمینیزم تر ډېرهله سوسیالیست/مارکسي فیمینیزم او راډیکال فیمینیزم سره توپیر لري، خو د دوی په مقابل کې لیبرال فیمینیزمد انقلاب یا د ټولنې د بنسټیز تنظیم پر ځای د لیبرال ډیموکراسۍ پر بنسټ تدریجي ټولنیز پرمختګ او برابري غواړي. لیبرال فیمینیزم او د اصلي بهیر فیمینیزم ډېر پراخ اصطلاحات دي، په مکرر ډول هر هغه فیمینیزم چې بنسټپاله یا انقلابي سوسیالیست/ مارکسیستي نه وي او د لیبرال دیموکراتیک چوکاټ دننه د سیاسي، قانوني او ټولنیزو اصلاحاتو له لارې برابري تعقیبوي. په دې توګه لیبرال فیمینیسټان ښايي په ډیموکراټیک چوکاټ کې دننه له مرکز نه ښي خوا ته په بېلابېلوفیمینسټي عقیدو او سیاسي ایډیالوژیوکې ګډون وکړي. لیبرال فیمینستانو په طبیعت کېد لیبرال فیمینستانو د ښځو او نارینه وو او د سیاسي مرکز، حکومت او مقننه قوانیو ترمنځ د فیمینیسټ لاملونو لپاره د پراخ ملاتړ په جوړولو ټینګار کړی. په ۲۱مه پېړۍ کې لیبرال فیمینستانو په زیاتېدونکې توګه د جنډر مساواتو یو متقابل پوهاوی منلی دیاو عصري لیبرال فیمینستان د یوې اصلي ښځینه مسئلې په توګه د LGBT حقونو ملاتړ کوي. لیبرال فیمینستان په عموم ډول د هغو قوانینو او مقرراتو ملاتړ کوي، چې د جنسیت مساواتو ته وده ورکوي او د هغو عملونو مخه نیسي، چې د ښځو په وړاندې تبعیض وي، د اصلي جریان لیبرال فیمینستانوپه ځانګړې توګه هغه کسان چېله ټولنیزو ـ ډیموکراتیکو اړخونو دي، ډېری وختونه د لیبرال ډیموکراتیک چوکاټ کې د مادي نابرابرۍ کمولو لپاره د ټولنیزو اقداماتو ملاتړ کوي. په داسې حال کې چېد لومړۍ څپې په فیمینیزم کې ریښې لري او په دودیز ډول پر سیاسي او قانوني اصلاحاتو تمرکز کوي، پراخ لیبرال فیمینیسټ دود ښایي د فیمینیزم د وروستیو څپو برخې شاملې کړي، په ځانګړې توګه د درېیمې څپې فیمینیزم او څلورمې څپې فیمینیزم. لمرګلي او رنګه سره زر، چې د روښانتیا د استازیتوب لپاره اخیستل شوي،په اصل کې په متحده ایالاتو او وروسته د اروپا په ځینو برخو کېله۱۸۶۰ز کال راهیسې د اصلي لیبرال فیمینیزم او د ښځو د رایې ورکولو د سمبولونو په توګه په پراخه توګه کارول شوي. اصطلاح د «لیبرال فیمینیزم» ځانګړې اصطلاح خورا عصري ده، خو سیاسي دود یې ډېر زوړ دی. «فیمینیزم» د ۲۰مې پېړۍ په وروستیو کې د ښځو د حقونو د مبارزې لپاره په انګلیسي کې غالبه کلیمه شوه، شاوخوا یوه پېړۍ وروسته له هغې چې د ښځو د حقونو تنظیم شو،یاد غورځنګ رامنځته شو، خو ډېرلوېدیځ فیمینیسټ تاریخپوهان په دې باور دي، چې ټول هغه حرکتونه چې د ښځو د حقونو د ترلاسه کولو لپاره کار کوي، د فیمینیسټ حرکتونو په توګه دې وګڼل شي، حتا کله چې دوی دا اصطلاح پر ځان نه پلي کوي (یا نه کوي). ډېرو لیبرال فیمینستانو په ۱۹۷۰ یا ۱۹۸۰ز کلونو کې د «فیمینیزم»اصطلاح ومنله، که څه هم ځینو په پیل کې د دې اصطلاح په اړه شک څرګند کړ، د مثال په توګه د ناروې د ښځو د حقونو لپاره لیبرال فیمینیسټ ټولنې د ۱۹۸۰ز کال په وروستیو کې د «فیمینیزم» اصطلاح په اړه شک څرګند کړ؛ ځکه چېدا دنارینه‌وو پر وړاندېنااړین مخالفت ته وده ورکولای شي، خو څو کاله وروسته دا اصطلاح ومنل شوه؛ ځکه چې په زیاتېدونکې توګهپه لوېدیځه نړۍ کې د ښځو د حقونو د مبارزې اصطلاح د اصلي بهیر عمومي بڼه شوه. فلسفه د انتوني ګیډنس په وینا: د لیبرال فیمینیسټ تیوري«په دې باور ده، چې د جنسیت نابرابري مدني حقونو ته د ښځو او نجونو د کم لاسرسي او د ټولنیزو سرچینو لکه زده کړې او کارموندنې د تخصیص له امله رامنځته کېږي». کاترین روټینبرګ یادونه کوي، چې د کلاسیک ریزون ډیټر لیبرال فیمینیزم «د لیبرالیزم د پام و انتقاد رامنځته کول و، چې د لیبرال ډیموکراسۍ د نړیوالې برابرۍ په اعلان کې د جنسیت جلاوالی په ګوته کوي، په ځانګړې توګه قانون ته په درناوي، بنسټیز لاسرسي او په عامه ساحه کې د ښځو بشپړ شاملول.« روټینبرګ وايي چېکلاسیک لیبرال فیمینیزم له عصري نیو لیبرال فیمینیزم سره توپیر لري، چې «په بشپړ ډولله نوي لیبرال نظم سره ورته معلومېږي». په اصل کې، لیبرال فیمینیزم په عملي ډول باور لري:«د جنسیتي تبعیض پروړاندې د مساوي حقونو د ودې او د قوانینو او تګلارو د ښکېلولو او جوړولو له لارې چې مساوات تضمینوي». د نارینه‌وو په پرتله کمه فکري او فزیکي وړتیا په دې توګه په اکاډمۍ، فورم او بازار کې د ښځو پر وړاندې تبعیض ته اړتیا لري. لیبرال فیمینستان په دې باور دي چې «ښځینه تابعیت د دودیزو او قانوني خنډونو په یوه ټولګه کې ریښه لري، چې تش په نامه عامه نړۍ کې د ښځو د ننوتلو او بریا مخه نیسي» او د سیاسي او قانوني اصلاحاتو له لارې د جنسیت د برابریو لپاره زیار باسي. کاترین هولسټ یادونه کوي چې «د بورژوا د ښځو د حقونو غورځنګ لیبرال یا لیبرال فیمینیسټ و. د بورژوا د ښځو د حقونو مدافعینو د ښځو د مدني آزادیو او حقونو لپاره مبارزه کوله: د بیان آزادي، د حرکت ازادي، د رایې حق، د ټولنېآزادي، د میراث حقونه، د ملکیت حقونه، د سوداګرۍ آزادي او زده کړو او کاري ژوند ته د ښځو د لاسرسی. په لنډه توګه ښځې باید د نارینه‌وو په شان آزادي او حقونه ولري. سرچينې