ويکيپېډيا

غټ پښې

(له غټ پښې (بيګ فوټ) نه مخ گرځېدلی)

غټ پښې چې عموماً د «ساسکواچ» په نوم هم يادېږي، يو ستر او ويښته لرونکی، انسان ته ورته افسانوي مخلوق دی، د کوم په اړه چې ځينې ادعا لري په شمالي امريکا، په ځانګړي ډول په پاسفک شمال لوېديځ ځنګلونو کې ژوند کوي. د غټ پښي يادونه په امريکا او کاناډايي دواړو ولسي ادبياتو کې شوې ده، او د شلمې پېړۍ له نيمايي راهيسې، د يو کلتوري رمز په توګه راڅرګند شوی، چې په عام کلتور کې خپور، او د خپل فرعي کلتور يوه موضوع ګرځېدلې.[۱][۲][۳][۴][۵]

غټ پښې
ټوليز مالومات
ځانګړې وېشنيزه
هېواد

سمول - سرچینه سمول - ويکي‌ډېټا سموللاسوند وګورئ

د غټ پښي ليوال، لکه د ژويو د شکمن شتون په شبه علم کې اخته خلک، د غټ پښي د وجود د ثابتولو لپاره ډول ډول شکمن شواهد وړاندې کوي، چې د ليدلو په اړه حکايتي ادعاوې، او تر څنګ يې د انځورونو، ثبت شوې ويډيو او غږ، د ويښتو نمونې، او د سترو پښو د نښو ادعاوې پکې شاملې دي. په هر حال، علمي اتفاق په دې دی چې د غټ پښي او د هغې ادعا شوی ثبوت، د يو ژوندي ژوی پر ځای د ولسي روايتونو، ناسمې پېژندګلو، او تېرايستنو يوه ټولګه ده.[۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

د ولسي ادب پوهان د غټ پښي ښکارنده په عواملو او د سرچينو په امتزاج کې لټوي، چې د اروپايي ځنګلي انسان شخص، ولسي کيسې او سيمه ييز کلتورونه پکې شامل دي. د ورته ځنګلي، په ويښتو پټ هومناډيز دا ډول ولسي کيسو بېلګې په ټوله نړۍ کې شته، لکه د متحده ايالاتو په سويل ختيځ کې د سکنک شادي [پيشوپړانګ وزمه ژوی ته ورته شادي]، په اسيا کې الماس، يرن، او يټي، استرايايي يووي، او د سيمه ييزو خلکو په افسانو کې دې ته ورته مخلوقات. هيله من فکر [خيال پلاو]، په چاپيريالي اندېښنو کې کلتوري زياتوالی، او د دې موضوع په اړه په مجموعي ډول ټولنيزه بيداري يې د اضافي لاملونو په توګه ښودل شوي دي.[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

سپړنه (تشریح)

سمول

غټ پښي عموماً په تورو، نسواري تورو، يا تورو سور وزمه ويښتانو پوښلی، يو ستر د غښتلو غړيو لرونکيی او د دوه پښو انسان يا شادي وزمه مخلوق په توګه تشریح شوی دی. د نکلونو تر مخې لوړوالی يې شا اوخوا 6-9 فوټه (1.8-2.7 متره) اټکل شوی، او په ځینو تشریحاتو کې 10-15 فوټه (3.0-4.6 متره) دنګ دی. د يو شمېر مشاهداتو د ادعاوو پر اساس غټ پښی د شادي په پرتله تر ډېره بريده انسان برېښي، په ځانګړي ډول څېرې ته په کتنې سره. په 1971ز کال کې، د اوريګون په ډالاس کې ډېرو خلکو له پوليسو سره يو خبر ثبت کړی، چې يو ډېر ستر شادي (بيزو) پکې تشریح شوی و، او يو تن ادعا وکړه چې هغه د خپل ټوپک په دوربين کې دا مخلوق ليدلی دی، خو هغه ونه شول کولای چې يې ولي، ځکه چې له حيوان څخه زيات انسان ښکارېدو.[۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]

په عامو توضحياتو کې يې پراخه اوږې، نه ښکارېدونکې غاړه او اوږدې مټې دي، چې ډېر شکمن خلک يې د نېغ ولاړ يږ سره ناسمې پېژندګلو ته منسوبوي. کله چې د شپې له مخې ليدل شوی نو، د دې مخلوق سترګې د ژيړ يا سرو په توګه ځلېدلې. په هر حال، د سترګو ځلېدل په انسانانو يا کومو نورو مشهورو لويو شاديانو کې نه شته، او له همدې امله په ځنګل کې په ځمکه د ليدو وړ حيواناتو کې چې سترګې يې ځلا پيدا کوي، کونګ، ريکون، يا د ونې په څانګه کې ناست اپوسم شامل دي. [۳۲][۳۳][۳۴]

د غټ پښي د موندلو د موزيم څښتن «مايکل روګ»، د غټ پښي د بوی کولو په ادعا سره وايي، "د يو داسې پيشوپړانګ وزمه حيوان تصور وکړئ چې په مړو ژويو کې رغړېدلی وي او د خزلو د کندو په شا اوخوا کې راځوړند وي". [۳۵]

د هغو غټو پښو نښې چې ادعا کېږي د همدې پښو له امله دې مخلوق ته نوم ورکړل شوی، ادعا کېږي چې 24 انچه (610 ملي متره) اوږدې او اته انچه (200 ملی متره) پلنې دي. د ځينو پښو په نښو کې د پنجو نښې هم وي، له کوم څخه چې دا شونتيا پيدا کېږي چې دوی د يږ په څېر ژويو څخه منځ ته راغلي دي، کوم چې پنځه ګوتې او پنجې لري.[۳۶][۳۷][۳۸]

تاريخ

سمول

ولسي ادب او ابتدايي تاريخچې

سمول

د چاپېريال پوهاند «رابرټ پايل» په دليل، ډېر کلتورونه په خپل ولسي تاريخ کې انسان ته د ورته سترو مخلوقاتو روایتونه لري، چې د يو شمېر پام جلبونکو مخلوقاتو د اړتيا څرګندونه کوي. په هره ژبه کې د دې مخلوق لپاره خپل نوم موجود وي، چې د دا ډول افسانو په سيمه ييزه بڼه کې ليدل کېږي. د ډېرو نومونو مطلب يو څه داسې وي لکه ځنګلي انسان، يا وېښته لرونکی انسان، په داسې حال کې چې نور نومونه هغه عام کارونه بيانوي چې دا مخلوق يې تر سره کوي، لکه د صدف خوړل يا د ونو ښورول. په اروپايي ولسي داستانونو کې په دوديز ډول د ځنګل د وحشي انسان يا د ځنګلي خلکو ډېرې بېلګې موندل کېږي، چې عموماً د يو لغړ مخلوق په توګه تشریح کېږي، چې په ويښتو پوښلی وي، يوازې مخ، پښې او لاسونه (او په ځينو صورتونو کې زنګنونه، څنګلې يا تيونه) يې له ويښتو پاک وي. دا اروپايي وحشي خلک له ګوښه انسانانو نيولې بيا انسان ډوله ديوانو [غټه بلا] پورې وو. شمالي امريکا ته د کوچ له کولو وروسته، د ځنګلي خلکو افسانې پر ځای پاتې شوې، او په هغو سيمو کې د ځنګلي خلکو د مستندو مشاهدو خبر ورکول شوی، چېرته چې اوس نيويارک ايالت او پنسلوانيا دي. د 2007ز کال په يوه مقاله کې چې د "د اروپا په داخل او بهر کې د وحشي انسان انځورونه" په عنوان وه، راغلي:[۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]

"په باوري توګه، عصري ساسکواچ تر ډېره بريده د اروپايي کلتور محصول دی، او ښايي چې استراليايي ياهو له دې هم تر ډېره بريده وي؛ په همدې ډول، د اروپايي ځنګلي انسان نښې په دواړو څېرو کې د درک وړ دی. بيا هم د ساسکواچ رېښې تر يو بريده په ويښته لرونکي هومينايډ کې موندل کېږي چې اميرينډين امریکايان يې ښودنه کوي، په داسې حال کې چې د دوی، کوم چې اکثره کوچني بلل کېږي، او د مشهور کاناډايي او امريکايي تصور يو غټ ساسکواچ تر منځ اړيکې په بشپړه معنا روښانه نه دی". -ګريګوري فورت

د شمالي امريکا لويې وچې په ډېرو سیمه ييز کلتورونه په ځنګلونو کې د اوسېدونکي په وېښتو پوښلي مرموز مخلوق کيسې لري، او د بشرپوه «ډيوډ ډيګلنګ» په وينا، دا کيسې د اوسني غټ پښي مخلوق په اړه د راپورونو څخه ډېر مخکې موجودې وې. دا کيسې په سيمه يیز ډول او د يوې ټولنې د کورنيو په منځ کې د خپلو تشريحاتو له پلوه مختلفې وې، او په ځانګړي ډول په پاسفيک شمال لوېديځ کې ډېرې خپرې دي. د برتانوي کولمبيا د لټڼ د Nlaka'pamux رئيس «ميشيل» په 1898ز کال کې «چارلس هيل ټاوټ» ته دا ډول کيسه کړې وه.[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶]

په 2008ز کال کې د «Giants, Cannibals, Monsters: Bigfoot in Native Culture» په نوم د خپور شوې کتاب ليکوالې «کيتي موسکويټز سټرين» ادعا کړې، چې د «ټول ريور انډين ريزرويشن» په يوه سيمه کې چې د «پينټيډ راک» په نوم يادېږي، د «يوکټ» يوې قبيلې له خوا په ډبرو د  غټ پښو يوه ډله حک شوې، چې "فاميلي" په نوم يادېږي. تر ټولو ستر انځور يې ويښته لرونکی انسان بلل کېدو، او د اټکل تر مخې زر کاله زاړه دي. په 1975ز کال کې د «ټولير» ولسوالۍ د تعلیم ادارې تر مخې، غټ پښی، په وېښتو پوښلی سړی، یو داسې مخلوق و چې د عظيم غټ ديو په بڼه ښکارېدو، ويښتان يې اوږده او څپولي څپولي [ببر] و. هغه په يو ډول ښه و، ځکه هغه ژوي يې خوړل چې ښايي خلکو ته يې زیان رسولای وای". په «يوکوټ» کې به والدينو خپل بچيان وېرول چې د شپې له مخې سمندر سره نږدې ولاړ نه شي، ځکه کېدای شي چې د دې مخلوق سره مخ شي.[۴۷][۴۸][۴۹]

د شپاړسمې پېړۍ هسپانوي مکتشفينو او د مکسيکو ابادونکو د «los Vigilantes Oscuros» يا "Dark Watchers" په نومونو مخلوقاتو کيسې کړې وې، کوم چې غټ مخلوقات دي، او د شپې له مخې د دوی پنډغالي څاري. په هغه سيمه کې چې اوس مسيسيپي ده، يو جيسوټ پادري په 1721ز کال کې له «ناچز» سره اوسېدو، او هغه په ځنګل کې د ويښته لرونکي مخلوق کيسه کړې ده، چې په لوړ غږ يې چغې وهلې او څاروي يې غلا کول.[۵۰][۵۱]

سرچينې

سمول
  1. ↑ Bartholomew, Robert E.; Regal, Brian (2009). "From wild man to monster: the historical evolution of bigfoot in New York State". Voices: The Journal of New York Folklore. 35 (3). ISSN 1551-7268. Archived from the original on February 16, 2024. نه اخيستل شوی 6 December 2023.
  2. ↑ Regal, Brian (2011). Searching for Sasquatch: Crackpots, Eggheads, and Cryptozoology. Springer. p. 91. ISBN 978-0-230-11829-4. Archived from the original on December 9, 2023. نه اخيستل شوی December 9, 2023.
  3. ↑ Example definitions include:
    • "A large, hairy, manlike creature supposedly inhabiting the north-western United States and western Canada." (Oxford English Dictionary Archived February 16, 2024, at the Wayback Machine.)
    • "Bigfoot is a large and mysterious humanoid creature purported to inhabit the wild and forested areas of Oregon and the West Coast of North America" (Oregon Encyclopedia Archived April 18, 2021, at the Wayback Machine.)
    • (Bigfoot redirected to Sasquatch) "A hairy creature like a human being reported to exist in the northwestern U.S. and western Canada and said to be a primate between 6 and 15 feet (1.8 and 4.6 meters) tall." (Merriam-Webster online "آرشیف کاپي". {{cite web}}: |access-date= requires |url= (help); External link in |خونديځ تړی= (help); Missing or empty |url= (help); Unknown parameter |نښلېدنه= ignored (help)ساتل CS1: url-status (link))
    • "A very large, hairy, humanlike creature purported to inhabit the Pacific Northwest and Canada. Also called Sasquatch." (American Heritage Dictionary Archived June 2, 2023, at the Wayback Machine.)
    • "Sasquatch, also called Bigfoot, (from Salish se’sxac: “wild men”) a large, hairy, humanlike creature believed by some people to exist in the northwestern United States and western Canada." (Britannica Archived June 29, 2023, at the Wayback Machine.)
  4. ↑ Eliot, Krissy (June 28, 2018). "So, Why Do People Believe In Bigfoot Anyway?". alumni.berkeley.edu. Cal Alumni Association. Archived from the original on March 2, 2021. نه اخيستل شوی March 16, 2021.
  5. ↑ "Bigfoot's pop culture footprint". Los Angeles Times. Archived from the original on October 20, 2021. نه اخيستل شوی March 16, 2021.
  6. ↑ Rossi, Lorenzo (18 December 2015). "A Review of Cryptozoology: Towards a Scientific Approach to the Study of "Hidden Animals"". Problematic Wildlife. pp. 573–588. doi:10.1007/978-3-319-22246-2_26. ISBN 978-3-319-22245-5.
  7. ↑ Regal, Brian (13 Feb 2009). "Entering Dubious Realms: Grover Krantz, Science, and Sasquatch". Annals of Science. 66 (1): 83–102. doi:10.1080/00033790802202421. ISSN 0003-3790. PMID 19831199. S2CID 23736660.
  8. ↑ Daegling, David J. (2004). Bigfoot exposed: an anthropologist examines America's enduring legend. Rowman Altamira. ISBN 0-7591-0538-3. Archived from the original on February 16, 2024. نه اخيستل شوی March 16, 2021.
  9. ↑ Williams, Sarah C. P. (July 1, 2014). "'Bigfoot' samples analyzed in lab: First peer-reviewed genetic analysis looks at more than 50 samples believed to belong to elusive creatures". Science. Archived from the original on February 28, 2023. نه اخيستل شوی February 28, 2023.
  10. ↑ Regal, Brian (2011). Searching for Sasquatch: Crackpots, Eggheads, and Cryptozoology. Springer. p. 91. ISBN 978-0-230-11829-4. Archived from the original on December 9, 2023. نه اخيستل شوی December 9, 2023.
  11. ↑ Rossi, Lorenzo (18 December 2015). "A Review of Cryptozoology: Towards a Scientific Approach to the Study of "Hidden Animals"". Problematic Wildlife. pp. 573–588. doi:10.1007/978-3-319-22246-2_26. ISBN 978-3-319-22245-5.
  12. ↑ Williams, Sarah C. P. (July 1, 2014). "'Bigfoot' samples analyzed in lab: First peer-reviewed genetic analysis looks at more than 50 samples believed to belong to elusive creatures". Science. Archived from the original on February 28, 2023. نه اخيستل شوی February 28, 2023.
  13. ↑ Frangou, Anna; Ladle, Richard J.; Malhado, Ana C.M.; Whitaker, Robert J. (2013). "Wildlife in a warming world". In Brooks, Anathea; Arico, Salvatore (eds.). Tracking Key Trends in Biodiversity Science and Policy: based on the proceedings of a UNESCO International Conference on Biodiversity Science and Policy. UNESCO. p. 50. ISBN 978-92-3-001118-5.
  14. ↑ Pappas, Evan (April 7, 2014). "Bigfoot hoax exposed (again) and other infamous hoaxes". seattlepi.com. Seattle Post-Intelligencer. Archived from the original on June 10, 2021. نه اخيستل شوی March 16, 2021.
  15. ↑ Crair, Ben (September 2018). "Why Do So Many People Still Want to Believe in Bigfoot?". Smithsonian Magazine. Archived from the original on December 17, 2020. نه اخيستل شوی February 28, 2023.
  16. ↑ Forth, Gregory (2007). "Images of the Wildman Inside and Outside Europe". Folklore. 118 (3): 261–281. doi:10.1080/00155870701621772. S2CID 161789895.
  17. ↑ Blitz, Matt (August 5, 2021). "People Say They've Seen Bigfoot — Can We Really Rule Out That Possibility?". yahoo.com. Yahoo!. Archived from the original on August 6, 2021. نه اخيستل شوی August 6, 2021.
  18. ↑ McClelland, John (October 2011). "Tracking the Legend of Bigfoot". statemuseum.arizona.edu. Arizona State Museum. Archived from the original on January 3, 2022. نه اخيستل شوی January 3, 2022.
  19. ↑ McNeill, Lynne (March 8, 2012). "Using Folklore to Tackle Bigfoot: 'Animal Planet' Comes to USU". usu.edu. Utah State University. Archived from the original on December 27, 2021. نه اخيستل شوی December 27, 2021.
  20. ↑ Forth, Gregory (2007). "Images of the Wildman Inside and Outside Europe". Folklore. 118 (3): 261–281. doi:10.1080/00155870701621772. S2CID 161789895.
  21. ↑ "Beyond Bigfoot". amnh.org. American Museum of Natural History. Archived from the original on April 11, 2021. نه اخيستل شوی March 18, 2021.
  22. ↑ Jilek-Aall, Louise (June 1972). "What is a Sasquatch — or, the Problematics of Reality Testing". Canadian Psychiatric Association Journal. 17 (3): 243–247. doi:10.1177/070674377201700312. S2CID 3205204.
  23. ↑ Munro, Kate (May 14, 2019). "North America's Sasquatch: finding fact within the fable". sbs.com. NITV. Archived from the original on December 27, 2021. نه اخيستل شوی December 27, 2021.
  24. ↑ Walls, Robert E. 1996. "Bigfoot" in Brunvand, Jan Harold (editor). American Folklore: An Encyclopedia, p. 158–159. Garland Publishing, Inc.
  25. ↑ "Bigfoot [a.k.a. Abominable Snowman of the Himalayas, Mapinguari (the Amazon), Sasquatch, Yowie (Australia) and Yeti (Asia)]". The Skeptic's Dictionary. Archived from the original on September 14, 2008. نه اخيستل شوی August 17, 2008.
  26. ↑ "Sasquatch". Encyclopædia Britannica. (2008). 
  27. ↑ "Sasquatch". merriam-webster.com. Merriam-Webster. Archived from the original on April 24, 2019. نه اخيستل شوی May 11, 2021.
  28. ↑ Boivin, John (January 16, 2021). "Bigfoot or moose? Possible sighting shocks, excites residents of small B.C. community". globalnews.ca. Global News. Archived from the original on December 21, 2021. نه اخيستل شوی December 21, 2021.
  29. ↑ Aziz, Saba (August 14, 2021). "Bigfoot in Canada: Inside the hunt for proof — or at least a good photo". globalnews.ca. Global News. Archived from the original on December 21, 2021. نه اخيستل شوی December 21, 2021.
  30. ↑ "'No joke': B.C. minister laughs off lawsuit claiming proof of Bigfoot". ctvnews.ca. CTV News. October 31, 2017. Archived from the original on December 21, 2021. نه اخيستل شوی December 21, 2021.
  31. ↑ Cahill, Tim (May 10, 1973). "Giant Hairy Apes in the North Woods: A Bigfoot Study". rollingstone.com. Rolling Stone. Archived from the original on February 25, 2022. نه اخيستل شوی February 25, 2022.
  32. ↑ Hodgin, Carrie (January 11, 2019). "Glowing Red-Eyes: Bigfoot Sightings Reported At Night In Mocksville". CBS News. WFMY-TV. Archived from the original on May 23, 2022. نه اخيستل شوی March 18, 2021.
  33. ↑ Brulliard, Karin (July 5, 2016). "Is bigfoot just an upright-walking bear? We asked the experts". The Washington Post. Archived from the original on November 4, 2020. نه اخيستل شوی March 18, 2021.
  34. ↑ Nickell, Joe (September 28, 2017). "Bigfoot Eyeshine: A Contradiction". centerforinquiry.org. Center for Inquiry. Archived from the original on June 16, 2022. نه اخيستل شوی March 18, 2021.
  35. ↑ Robertson, Michelle (December 20, 2021). "'We know it's a Bigfoot because of the scream and the smell': The man who saw Sasquatch". sfgate.com. SFGate. Archived from the original on December 21, 2021. نه اخيستل شوی December 21, 2021.
  36. ↑ "Sasquatch". Encyclopædia Britannica. (2008). 
  37. ↑ Nickell, Joe (January 2007). "Investigative Files: Mysterious Entities of the Pacific Northwest, Part I". Skeptical Inquirer. Archived from the original on August 28, 2011. نه اخيستل شوی October 20, 2009.
  38. ↑ "SDNHM – Black Bear Sign". May 24, 2010. Archived from the original on May 24, 2010. نه اخيستل شوی January 25, 2022.
  39. ↑ Bartholomew, Robert E.; Regal, Brian (2009). "From wild man to monster: the historical evolution of bigfoot in New York State". Voices: The Journal of New York Folklore. 35 (3). ISSN 1551-7268. Archived from the original on February 16, 2024. نه اخيستل شوی 6 December 2023.
  40. ↑ Forth, Gregory (2007). "Images of the Wildman Inside and Outside Europe". Folklore. 118 (3): 261–281. doi:10.1080/00155870701621772. S2CID 161789895.
  41. ↑ Meldrum, Jeff (2007). Sasquatch: Legend Meets Science. Macmillan. p. 50. ISBN 978-0-7653-1217-4. Archived from the original on February 16, 2024. نه اخيستل شوی February 19, 2010.
  42. ↑ Goodavage, Maria (May 24, 1996). "Hunt for Bigfoot Attracts True Believers". USA Today. Archived from the original on March 14, 2017. نه اخيستل شوی July 19, 2007.
  43. ↑ Chandler, Nathan (April 9, 2020). "What's the Difference Between Sasquatch and Bigfoot?". science.howstuffworks.com. HowStuffWorks. Archived from the original on January 21, 2022. نه اخيستل شوی January 3, 2022.
  44. ↑ Hill-Tout, Charles (1978). Maud, Ralph (ed.). The Salish People: The Local Contribution of Charles Hill-Tout Volume I: The Thompson and the Okanagan. Vancouver : Talonbooks. ISBN 978-0-88922-148-2.
  45. ↑ "Sasquatch". oregonwild.org. Archived from the original on November 26, 2021. نه اخيستل شوی November 26, 2021.
  46. ↑ Daegling 2004, p. 28
  47. ↑ "Was Big Foot at the Reservation?". recorderonline.com. Porterville Recorder. November 14, 2013. Archived from the original on May 10, 2021. نه اخيستل شوی May 10, 2021.
  48. ↑ Moskowitz Strain, Kathy (2012). "MAYAK DATAT: THE HAIRY MAN PICTOGRAPHS" (PDF). isu.edu. THE RELICT HOMINOID INQUIRY. نه اخيستل شوی 11 March 2024.
  49. ↑ Bays, Ruby (1975). "Big Foot, The Hairy Man" (PDF). tulerivertribe-nsn.gov. Tulare County Board of Education. نه اخيستل شوی 11 March 2024.
  50. ↑ Grayson, Walt (November 1, 2021). "Focused on Mississippi: "Bigfoot Bash" to be held in Natchez on November 4th". wjtv.com. WJTV. Archived from the original on November 26, 2021. نه اخيستل شوی November 26, 2021.
  51. ↑ Almond, Elliott (January 31, 2022). "Trekking California's mysterious Bigfoot trail". The Mercury News. Archived from the original on February 2, 2022. نه اخيستل شوی February 3, 2022.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=غټ_پښې&oldid=330526" نه اخيستل شوی