طنز او مزاح

طنز او مزاح ( تلفظ : تَنْزِ وَ مَزَاحٌ ) عموماً په اردو ادبیاتو کې د یو بل سره د تبادلې وړ کارول کیږي، که څه هم د طنز او مزاح ترمنځ توپیر شته. دواړه خپل محدودیتونه لري، مګر ډېری وختونه د یو بل سره موازي ګڼل کيږي او ځینې وختونه د دوی سرحدونه دومره سره تړلي وي چې د دوی جلا کول ستونزمن وي. له طنزه موخه د طعنه کول، مسخره، ټوکې، یا په رمزي او پټ ډول بل ته د داسې خبرې کول دي چې د خندا وړ وي، پداسې حال کې چې له مزاح موخه خوش طبعي يا ټوکې کول وي.

معمولاً طنز او مزاح کلمې د یو مرکب په توګه کارول کیږي، خو دا دوه مختلفې ماناوې دي. د مزاح لغوي مانا خندا ده، په داسې حال کې چې طنز د ملنډو یا خندا کولو مانا لري.

محمد انور بټ هندو شوپیان وايي: هغه انتقادي لیکنې چې د طنز په جامه کوي او سره انتقاديته تاسې پر خندا کولو مجبوره کړي، طنز او مزاح بلل کيږي.

د طنز او مزاح يو خوږه بېلګه ټوکې او لطيفې دي.

د طنز او مزاح په اړه

طنز او مزاح اکثرا د یو بل په بدل کې کارول کیږي او معمولا د دواړو ترمینځ هیڅ توپیر نه کیږي. په هرصورت، حقیقت دا دی چې طنز او مزاح په بشپړ ډول مختلف شیان دي.

سټیفن لیکوک د خپل کتاب "طنز او انسانیت" په 11 پاڼه کې لیکي چېکينډۍ:اقتباس کينډۍ:اقتباس خو کله چې د ژوند د نابرابرۍ دغه "همدردانه شعور" د "تیز او ترخه شعور" په ځای بدل شي او په هنري بیان کې د سستۍ او نرمۍ پر ځای سختی او تېزوالی راشي، نو طنز له منځه ځي خو طنز کېږي.

رونالډ ناکس د خپل کتاب "د طنز په اړه مقالې" په 31 پاڼه کې لیکيکينډۍ:اقتباس طنز د انتقاد یوه سخته، تیزه او ظالمانه بڼه ده چې په هغه کې د یو څه بد اړخونه دومره څرګند وي چې یا یې ښه اړخونه په اوتومات ډول له نظره ورک شي او یا بد اړخونه دومره روښانه شي چې ښه اړخونه یې له منځه ولاړ شي. لرې خو دلته بايد په ياد ولرو چې د طنز شدت، سرعت او ترخه خبره د ښه او ستر هدف لپاره ده، له همدې امله ورته پاملرنه کېږي. طنز په مستقیمه توګه نه کیږي بلکې د طنز تر پوښ لاندې وړاندې کیږي.

د علیګار مجلې د طنز ګڼه په ۳۴ مخ کې راغلي دي چې کينډۍ:اقتباس لکه څنګه چې په دې معنی موږ کولی شو ووایو چې د طنز او طنز ترمنځ نږدې اړیکه شتون لري، مګر موږ نشو ویلای چې طنز او طنز یو شی دی، ځکه چې موږ خندا بولو چې یوازې د انفرادي یا ټولنیز سمون نوم ورکوو.

لکه د اردو ادبی مزاحیه کرکټر "چاچا چھکان" چې د خپلو طنزونو سره خندا هڅوي. برعكس كله چې ټولنه په ټوليزه توګه په خرابېدو پيل وكړي او طنز كوونكى دا احساس وكړي چې د ټولنې اصلاح ناشونې ده، نو له انسانيت څخه كركه كوي او طنز ته لمن وهي، او دا طنز چې كله زور واخلي نو خپل قوت او قوت له لاسه وركوي. غندل کیږي. د طنز لیکونکي په زړه کې د فرد او ټولنې لپاره شفقت او مینه وي او د طنز لیکونکي په زړه کې نفرت او دښمني وي.

نور وګوره

1. ګرانه نیسون
2. مشتاق احمد یوسفي
3. ابن صفی
4. ابن ریاض
5. ابن انشا
6. پطرس بخاري
7. رتناتھ سرسر
8. شفیق الرحمن
9. ویب پاڼه Archived 2022-07-19 at the Wayback Machine.