سيد محمد حسين طباطبايي
سید محمد حسین طباطبایی چې په علامه طباطبایی (۱۲۸۱ ه.ل. زوکړې - ۱۳۶۰ ه.ل. مړينه) د شلمې پېړۍ له نامتو اسلامي فیلسوفانو، مفسرانو او د اسلامي علومو له پوهانو څخه گڼل کېږي. دده اهمیت پدې کې دی، چې د فلسفه او حکمت، تفسیر یې په نوی انداز کې بیان کړل، د ملا صدرا د فلسفې په شننه کې یې پوره رول لوبولې، او د معرفتپېېندنې ښوونځې بنسټ یې هم اېښې دی.
دارنگه د په درځنونو علمي کتابونو په لیکلو، او د سلگونو برجسته زده کوونکو په روزنه لکه د مرتضی مطهری سره یې د خپل وخت سره سم د لودیځ مارکسیستي فلسفي ښوونځي سره په علمي توگه مبارزه کړې، او اسلامي فلسفې ته یې یو نوې ژوند ور وباښه.
ژوندلیک
سمولښوونکي
سمولفلسفه
سمولشمېرپوهنه
سمولاصول فقه
سمولتألیفات او آثار
سمولمشهورې لیکنې یې
سمولعلامه طباطبایي دوه عمده لیکلي اثار لری، چې یو یې په عربی ژبه د تفسیر المیزان په نامه تفسیر دۍ، چې د ۷۰ کلونو په موده کې یې په ۲۰ ټوکونو کې لیکلې. دا تفسیر تفسیر قران بالقرآن دی، یانې د قرآن تفسیر په قرآن کریم سره شوې. د طباطبایي دا اثر د د سید محمد باقر موسوي همداني لخوا په فارسي (ایراني) ژبه ژباړل شوې.
بل مهم اثر یې د اصول فلسفه و روش رئالیسم په نامه دی.دا کتاب ۱۴ فلسفي لیکنې لري، چې په ۲۰مو او ۳۰مو لسیزو کې یې لیکلې دی، او مرتضی مطهری لخوا پرې د تطبیقي فلسفه په پل یې پرې لمنلیکونه او شرحه لیکې .[۱]
شرحی کوتاه بر دیگر آثار
سمول- بدایه الحکمه:
کتابی که یک دوره تدریس فشرده فلسفه برای دوستداران علوم عقلی در قم و سپس دانشگاه‌های کشور شد.
- نهایه الحکمه:
این اثر برای تدریس فلسفه با توضیحی بیشتر، عمقی افزون تر و سطحی عالی تر تدوین شده‌است.
- حاشیه بر کفایه:
کتابی اصولی پیرامون قوانین استنباط است.
- مجموعهٔ مذاکرات با پروفسور هانری کربن:
او که محققی فرانسوی است پیرامون چگونگی شیعه و مباحث اعتقادی و... مذاکراتی با علامه داشته که در این کتاب وجود دارد.
- رساله انسان قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا:
این کتاب که اکنون با نام «انسان از آغاز تا انجام» ترجمه شده‌است مباحثی مفید از عوالم سه گانه ماده، مثال و عقل مطرح کرده و پیرامون شبهات و دغدغه خاطر جوانان مطالبی بسیار مفید و لازم ارائه کرده‌است.
زده کوونکي
سمولعلامه طباطبايي په درځنونو زده کوونکي لري، چې زیاتره یې د ایران انقلابي اخودان جوړوي. د نامتو زده کوونکو نومونه یې په لاندې توگه دی:
- امام موسی صدر
- مرتضی مطهری
- سید محمد حسینی بهشتی
- سید جلال الدین آشتیانی
- علی قدوسی (داماد علامه)
- سید مرتضی جزایری
- سید محمد حسین حسینی طهرانی
- محمد اسماعیل صائنی زنجانی
- عبدالحمید شربیانی
- غلامحسین ابراهیمی دینانی
- ابراهیم امینی
- عبدالله جوادی آملی
- حسن حسن زاده آملی
- علی میانجی
- محمد جواد باهنر(شهید باهنر)
- عباس ایزدی
- ابوطالب تجلیل
- عزالدین حسینی زنجانی
- سید عبدالله جعفری(تهرانی)
- علی سعادت پرور(پهلوانی تهرانی)
- دکتر جواد مناقبی (داماد علامه)
- محمدی گیلانی
- یحیی انصاری
- سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
- سید محمد باقر ابطحی
- سید محمد علی ابطحی
- سید مهدی روحانی
- حسین علی منتظری
- محمدتقی مصباح یزدی
- محمد مفتح
- ناصر مکارم شیرازی
- حسن نوری همدانی
- حسین نوری همدانی
- سیدابراهیم خسروشاهی
- سید محمد خامنه‌ای
دارنگه یې په دېرو علمي غونډو کې گډونونه کړي، چې نامتو ختیځپوه هنری کورباان سره یې هم ښې مباحثې کړی.
د شعر نمونه یې
سمول| همی گویم و گفته‌ام بارها | بود کیش من مهر دلدارها | |
| پرستش به مستی‌ست در کیش مهر | برونند زین جرگه هشیارها | |
| به شادی و آسایش و خواب و خور | ندارند کاری دل‌افکارها | |
| بجز اشک چشم و بجز داغ دل | نباشد به دست گرفتارها | |
| کشیدند در کوی دلدادگان | میان دل و کام دیوارها | |
| چه فرهادها مرده در کوه‌ها | چه حلاج‌ها رفته بر دارها | |
| چه دارد جهان جز دل و مهر یار | مگر توده‌هایی ز پندارها | |
| ولی رادمردان و وارستگان | نیازند هرگز به مردارها | |
| مهین مهرورزان که آزاده‌اند | بریدند از دام جان تارها | |
| به خون خود آغشته و رسته‌اند | چه گل‌های رنگین به جوبارها | |
| بهاران که شاباش ریزد سپهر | به دامان گلشن ز رگبارها | |
| کشد رخت سبزه به هامون و دشت | زند بارگه گل به گلزارها | |
| نگارش دهد گلبن جویبار | در آیینهٔ آب رخسارها | |
| رود شاخ گل دربر نیلوفر | برقصد به صد ناز گلنارها | |
| درد پردهٔ غنچه را باد بام | هزار آورد نغز گفتارها | |
| به آوای نای و به آهنگ چنگ | خروشد ز سرو و سمن تارها | |
| به یاد خم ابروی گلرخان | بکش جام در بزم می‌خوارها | |
| گره را ز راز جهان باز کن | که آسان کند باده دشوارها | |
| جز افسون و افسانه نبود جهان | که بسته است چشم خشایارها | |
| به اندوه آینده خود را مباز | که آینده خوابی‌ست چون پارها | |
| فریب جهان را مخور زینهار | که در پای این گل بود خارها | |
| پیاپی بکش جام و سرگرم باش | بهل گر بگیرند بیکارها |
پانویس
سمولبهرنۍ تړنې
سمول- ویژه‌نامهٔ روزنامهٔ شرق
- خِرَدنامهٔ همشهری Archived 2015-01-21 at the Wayback Machine.
- ویژه‌نامهٔ خبرگزاری مهر Archived 2006-02-19 at the Wayback Machine.
- کتاب مهر تابان Archived 2006-04-15 at the Wayback Machine.
- د تفسیر المیزان بشپړ مت د غدیر په گورتپاڼه کې Archived 2008-12-11 at the Wayback Machine.، د الشیعه په گورتپاڼه کې Archived 2008-09-17 at the Wayback Machine.
- زلال اندیشه‌ها و منش علامه طباطبایی د مرحوم آيت‌الله صائنی زنجانی په بیان کې Archived 2011-07-20 at the Wayback Machine.
- علامه طباطبایی، د ابن رشد پوهنغونډ