سوسياليستی اقتصاد

د سوشــياليزم کلمــه د نــړۍ پــه هــر گــوه کــې کــارول کيــږي او تــل پــه سياســي اقتصادي او پوهنيزو بحثو کې پر خبر کيږي.سوشـياليزم د مفوـوم او مانـا لـه مخـې تقريبـا دوه زره څلورسـوه اتـه ديـرش کالـه وړانـد موجـود و.خـو دلفـظ او کلمـې لــه مخـې د نولســمې پيــړۍ محصـول د: او د نولســمې پيــړۍ پــه ســر کــې رامنځتــه شــو ی چــې پــه اقتصــادي کتــابونو کــې ددغــې کلمــې د حقيقــي پيــدا کوونکي تر منځ اختالف شتو لري په ځينو کتـابونو کـې د سوشـياليزم د کلمـې پيدا کوونکی رابره اوو ښودل شو: مگر د فرانسې نوميالي عـالم پيـر لـرو پـه خپل کتاب کې (گرودو سامار) داسې ذکر کړی ، چې د سوشياليزم کلمه لومړی: مـا استعمال کړ .

د سوشـــياليزم تعريـــف

ډيـــر سياســـي او اقتصـــادي ټـــولنې خپلـــې طريقـــې سوشيالسټي بولي مگر په نظرياتو او کړنو کې يو له بل سـره توپير شـتون لـري د ساري په ډول انارشستانځانونه سوشيالستان بولي خو د خپلو نظرياتو لـه مخـې پــه فرديــت را څرخــي د فــرد پــه اصــاله کــې د ټــولنې اصــاله وي نــي حکومــت او ديکتاتوري نه خوښوي همدارنگـه کمونسـټا او مارکسسـټا هـم د سوشـياليزم نار وهي مگر هغوی وايي چې د ټولنې اصاله د فـرد اصـاله ده چـې دحکومـت او ديکتاورۍ طرفدار دي د پورتنيو توپيرنو لـه کبلـه د سوشـياليزم تعريفـول هـم ستونزمن کار دی خو بيا هم کولای شو په لاند ډول يې تعريف کړو:

سوشياليزم د هغه ښوونځي او طريقې څخه عبارت دی چې عقيده لري چې دپـانگوال نظـام د مالکيــت او کــار ډول ظالمانــه دی بايــد د ټــولنې لــه لــور ورتــه تغيــر ورکــړل شی.همدارنگه سوشيالسټا وايي د ټولنيزو مسايلو د حل لپاره بايد په ټـولنيز ډول اقدام وشي او د ثروت سرچينې بايـد د ملـت پـه لاس کـې ورکـړل شـي د تولید وسـايل د دولـت او يـا ټـولنيزو اتحـاديو او کوپراتيفونـو پـه ملکيـت کـې ورکـول کيـږي. پــه داسـې نظـام کـې شخصـي ملکيتونـو تـه اجــازه ورکــول کيـږي خــو د خصوصي ملکيتونو شته والی د دولتي قانو له مخې منعه وي.

سوشياليزم ته د رسيدو مراحل

• نيوکـه :د سوشـياليزم ښـوونځي اصـوپد د ټـولنې پـر موجـوده انتظـامونو نيوکې کوي دوی په ټولنه کې د طبقاتو د له منځه وړلو لپاره کار کـوي چـې دلتـه دوه ډوله اقدام غواړي يو ډله وايي چې ډيـر ژر بايـد بـدلون راشـي بلـه ډلـه وايـي چې لومړی بايد سياسي اقتصـادي ټـولنيز او کلتـوري څيړنـه وشـي بيـا بـدلون راشي.
• هيله: سوشيلسټان هيلـه لـري چـې د راتلـونکي زمـانې خلـک بـه کوښښ وکړي چې د توليد اوسـنۍ نظـام چـې سـم نـه دی بيرتـه کـړي او دهغـه پـر ځـای يـو داسې نظام ټينگ کړي چې د مساوات پر پايو وپړ وي.
• عمل: په ټولنه کې سوشيالسټي نظام ته د رسـيدو لپـاره دسوشيلسـټانو تر منځ اختالف موجو دی يو ډله ېـې د عمـومي انقـلاب طرفـدار دي چـې پـه هغـو کـې المـان کـارل مارکس او ملگـري یـې د د نظـر ملا تـړي ، د کـارل مـارکس يوازی داسې نـه وايـي چـې انقـلاب د وشـي بلکـې هغـه عقيـده لـري چـې دا ډول انقـلاب کيـدونکی او راتلـونکی دی.هغـه د پـانگوال نظـام څخـه مخـالف و او پـه ټوله نړۍ کې کارگرو ته همدا يوه خبره کوله د نړۍ کـارگرو يـو لـه بـل سـره متحـد شئ کارل مارکس او دهغه ملگرو سوشياليزم ته د رسيدو لپاره د کارگرو انقلاب او د يو څه وخت لپاره د هغـو ی ديکتـاتوري غواړي پـانگوال نظـام ټولنـه پـه دوه طبقـو ويشـيلی دی، مـارکس پـه عقيـده تـاريخ د طبقـاتو تـرمنځ د کشمکشـو او اړودوړ څخه عبارت دی نه دملتونو د جنگ څخـه، تـاريخي پيښـې د اقتصـادي قـدرت او زور لاندی پيدا شوي. د کارل مارکس دا نظريه په عملي ډگر کې په اوسـنۍ روسـيه کـې د ناکـامۍ سـره مخ شوه د مارکس انگلز او لېنن سوشيالسټي مفکوره د نړۍ په نـورو هېوادنـو

کې هم خپل ارزښت له پسه ورکړو:

سرچینې

• https://en.wikipedia.org/wiki/Socialist_economics
• اقتصاد پېژندنه، ليــــــکوال : محمد داود نيازی، چاپ نېټه: 2014 / 1393