زاهد خان

زاهد خان د الحاج قاسم جان زوِی دی، په قوم باټي خېل د مينگوری سوات سیمه کې په لومړۍ جنوري؛ کال ۱۹۵۶ کې زېږېدلی. د سوات د سولې نړیوالې شورا (گلوبل پيس کونسل سوات نائب صدر) مرستیال رییس دی. له دې سره د سوات ولسي جرگې سوات قومي جرگې ستر غړی او د سیاسي، ټولنیز ژوند د يو مبارز په توګه خپلي هلي ځلي ترسره کړي او تر دي حده خپلي ولسي ښيگړې او کارونه ترسره کوي. له کال ۱۹۹۵ نه تر دې دمه د سوات د هوټلونو د اتحادیې (آل سوات هوٹلز ايسوسي ايشن) مشرهم دی. نوموړی د پبلک سيفټي کميشن د سوات د سيل چیېرمين پاتې شوی دي او د عوامو په زرگونو مسئلې یې حل کړي۔ لومړي د نړيوالې عوامي نيشنل پارټۍ خدایي خدمتگار تحريک غړی پاتې شوی دی او تر ننه د نيشنل عوامي پارتۍ د گوند حصه ده او دغه شان پدي لړ کښ د کالج او بيا د مينگوره ښار جنرل سيکرتري هم پاتې شويی دی. زاهد خان د حکومت له چار واکو او نورو مجلسونو لکه د کالعدم تنظميونود مشرانو سره د امن او د اولس د خوشحالیې سوکالیې په خاطر او د بهرنيو سازشونو په ډاگه کولو په حواله وخت په وخت هلي ځلي کړي دي.

سیاسي او ټولنیز فعالیتونه

سیاسي فعالیتونه

زاهد خان په سنۀ 2004 کې د صوفي محمد سره د DC سوات په وينا ضلع ديرکمبړ ته ده ظفر پارک د جلسی د منسوخیې په بابت تلي وو او جلسه یې پري ختمه کړي وه او ده هاغي نه پس د صوفي د مطالبے تر سره کولو دپاره د گورنر شفيق الرحمان سره ملاقات اوکړو.دغه شان پہ کال۲۰۰۴ کښ د ۀ سوات د مسئلو د ختمولو پر خاطردہ قومی او سیاسی مشرانوں یو جرګه راووبلله او دا جرګه يي د سوات قومی امن کانفرنس پہ نوم منعقد کړہ۔ دغه جرګه کښ صو بائې اسمبلیو مشرانو او داسي نورو علاقی مشرانوں هم گډون کړي وو۔هم دغه کال کښ نوموړي د سوات پوليس انتظاميه خصوصاً DPO قدرت اللہ مروت تہ د فضل اللہ پرخلاف د اقداماتوں مطالبه اوکړه او د هاغه د قبيحواو خرابو مقصدونو خبردار کړو.

د سوات د پوليسو مشر ابن امين او د فضل الله پر مينځ م د معاهدی کولو نه منع کړو ، او د داسي بی معني معا هدي مخا لفت یې اوکړو خو د حکومت د مرستی په وجه د ملا فضل الله تحريک ته شهرت ميلاؤ شو او هغه یې د خپلوں مقاصدوں  د پارہ استعمال کړو. 7م۔ پہ دغہ وخت د ملک صدر مملکت جنرال پرویز مشرف ته زاهد خان د ای میل پہ ذریعہ د مکمل صورتحال اگاهي ورکړه او د ایېنده خطرات نشاندهي یې ورته اوکړه. 9. زاهدخان په سنۀ 2006 کې د گلوبل پيس کونسل پاکستان بنياد کيښود او گلوبل پيس کونسل سوات د نائب صدر په حيثيت یې په مينگوره کې د آمن کانفرنس انعقا د اوکړو۔ د هاغه وخت وو کله چي په باجوړ کې په مدرسه ډرون حمله شوي وۀ او په فوجيانوں خودکش حملۀ شوې وي.

10.پہ 2007 کې چه کله حالات ډير خراب شول نو زاهد خان او دۀ هاغي وخت ايم ايم ای MMA ممبران ،پولیس ، انتظامیہ پہ اللہ اکبر جمات کې د دهشت گردوں خلاف د ایکشن اغیستلو مطالبہ اوکړہ

11۔ ده MMA د حکومت د خاتمی نه وروسته DCO جاويد يوه جرگه رو رااوبلله چه دا د کمشنر صيب په حال کې وۀ.په هاغه جرگه کې د فضل الله نائب شاه دوران اور ديگر نورو طا لبان هم شريک وو زاهد خان ډاگ په ډاگه د دهشت گردیې خلاف تقرير اوکړو او دهشت پسندانو یې سخت مزاحمت اوکړو۔

16۔ آمن کانفرنس ظفر پارک بټ خيله کې د طالبانوں سره حکومتي مذاکراتي ټيم چي په هاغي کې افراسياب خټک، بشير بلور وغيره هم موجود ؤؤ ته زاهد خان او نور د علاقی مشرانو خبرادری ورکړو چه دوي د مسلم خان وغيره سره نۀ بلکه اصل قوت دي معلوم کړي او د هغوي سره دي معاهدۀ اوکړي۔

ټولنیز فعالیتونه

1۔ دصوفي محمد TNSM په وجه سياحت او معيشت تباه شول او د ۀ سوات ملاکنډ امن هم تاله ترغه شو نو دغه وخت لومړی د سوات قومي جرگی او د هوټلونو اتحادیې له خوا د دې تحريک په قبيحوں مقاصدو باندي پريس کانفرنس ورکړو ، د دغې وخت کمشنر احتشام الحق صيب زما دغه پريس کانفرنس ډير وستايو او بيا ورته ما د نورو مشران د پريس کانفرنس د راغوښتو بلنه هم ورکړه او ما سره د دغه مشرانوں يو ځلې بيا ددې تحريک برخلاف پريس کانفرنس وکړو او دا د انتظاميه د طرف نه اولنی عوامي ډاډ گيرنه وه.

2. د زاهد خان د کردار او هلو ځلو په  نتيجه کې سوات سوات ته سویې گيس راغلی دی.،1998 کې د وزير اعظم نواز شريف د دوری په دوران کې د لنډاکي نه تر کالام ده سړک دۀ جوړيدلو له پاره 28 کروړ روپیې منظوري کړي. او پدغي وخت کې م سياحت ده  ترقیې د پاره کوششونه  وکړل.

12. د نگران وزير اعلي شمس الملوک په مشریې کې راوغوښتی شوي جرگی د سوات قومي جرگی په پيښور کې اجلاس منعقد کړو او په دغی اجلاس کې لومړي د آمن په خاطر ده طالبانوں خلاف د اپریشن مطالبہ وړاندي کړه او هاغي قوتونه مي بی نقاب کړل چي کوم د دي دهشت گردیې پر شا ولاړ دي او دوي مرسته او ډاډگيرنه کوي.

13۔ د دی اجلاس نہ وروستہ طالبانوں زاهد خان له پہ موبائیل فون دہ مرگ دهمکياني ورکولي چه هاغه یې بيا هم څه خوف خطر نه لره لو.

14۔د اپريشن راه حق کمانډر ميجر جنرل ناصر جنجوعه راغوښتي شوي جرگي کې د اDCO او نور انتظامي افسرانو په سازش او تایېد زاهد خان په ميجر جنرل د برائی نام اپريشن د تحفظاتوں اظہار اکړو.او د ۀ انتظاميه ده مفلوجه کولو ذمه دار مي وگرزوو۔

15۔د دي نه وروستو زاهد خان د سوات مشران ،مختلف سياسي او سماجي خلق را جمع کړل او سوات قومی جرگی تابيا یې وکړه او په جنوري 2008 کې دآمن د قيام په حواله اولنیې جرگه منعقد کړه ، په هاغه ورز ښه په قس کرفيو ولگولی شوه خو بيا هم هاغې جرگي کې 700 اووه سوه مشرانو گډون اوکړو.

17۔میې 2008 کې PEACE AT WHAT CAST سیمنار کې د حکومت او طالبانوں ده معاهدي د ناکامیې او پټی ساتلي شوي خبروں خبردار کړۀ۔

18۔ 5 جون 2008 پہ پیښور کي منعقده يو سيمنار INTERNAL CONFLICT ON NATURAL RESOURCES AND TOURISM (FATE OF MALAKAND) چي په سرحد رورل سپورټ آکيدمي کې منعقد بللي شوي وه په موضوع خطاب اوکړو.

19۔ 15 اگست 2008 فضل اللہ او د هغه نائب شاه دوران په ايف ايم ريډيو د زاهد خان د مرگ پروانه جاري کړه او په دغه شپه چي کله دوي ده DCO د میٹنگ نہ واپس راروان ؤؤ په د وخت په زاهد خان او سردار علي وغيره د مرگ قاتلانه حملی اوشوي، خو د جوابي ډزو سره دهشت گرد فرار شول او په دويمه ورځ 20،25 طالبانو د نوموړي د کور محاصره کړي وه خو د نومړي د محافظينوں دفا ئرنگ سره وتختيدل۔

20. دغہ وخت DCO شوکت خان او داسي نوروں دوستانوں زاهد خان مجبوره کړو۔ چه حالات ډير خراب او کړکيچن دي او طالبان هم هر وخت په مينگوره کې  پہ ڈاگ ڈگلئی  گرځي.  او دا یې ورته اووي چي تاسو وس سوات پریږدیې نود مجبوري په وجه پيښور ته لاړم.

21۔ پہ پیښور کې په خپلوں اخراجاتوں د اسمبلیې ممبران او د سوات مشران زاهد خان يوځلی بيا راجمع کړل او د سوات د هشت گردوں او طالبانو ده خاتمی چي د آمن د بحالیې لپاره په جمع يو مربوط ائحۀ عمل جوړ کړي ،او پدي سلسله کې دری ځله د چيف منسټر حيدر خان هوتي صيب سره او اووه ځله د کور کمانډر پيښور سره ملاقاتونه اوکړي شو، د جرگي مشرانو 28 اکتوبر 2008 پريذيډنټ هاؤس اسلام اباد کې د گورنر او وزير اعلي او وزير داخله په موجودگیې د صدر آصف علي زرداري سره ملاقات اوکړو او هاغه د سوات په مجموعي صورتحال نوموړو مشرانو اگاه  کړو. صدر د راست اقدام وعده اوکړه.

22. د جرگی مشرانو ميمورنډم ياد گيرنه اوليکو او هاغه یې د ټولو سفارتخانو او د UNO سکیریٹری جنرل بان کی مون تہ واستو او دغہ شان د ٹولو سياسي گوندونو مشران او ممبران پارليمينټ جرگی په اعتماد کې واغيستل او په سوات کې دۀ د ټارگيټيډ او فوکس اپريشن په حمايت یې اماده کړل.

23. زاهد خان په 12 فروری 2009 په اسلام اباد کې د بشري حقوقو 14 څوارلس این جی اوز تہ دہ سوات پہ حقله منعقد شوی انټرنيشنل کانفرنس کې دوه نيمي گهنټی خطاب اوکړواو هغوي یې د حالاتو په نزاکت پوهه کړو .

24.دغه شان په 2008 کې په میرٹ ہوٹل اسلام اباد کې ده آیې ډي پيز (IDPS) د امداد او په نوروں اموروں د بگواش تنظيم USA چي د هاغۍ سربراهي نوبل انعام يافته کوو د سوات د خلکوں تکليفونه ،د دهشت گردي صورتحال او په امدادي سرگرميانوں په طريقه کار اجلاس اوکړو۔

25.جون 2008 کې په پيښور کې ده آیې ډي پيز (IDPS) کانفرنس په انعقاد کې زاهد خان او د هاغه ملگرو تعاون اوکړو،او په تيز تر اپريشن کولو يي زور واچوو.

26. په 27 جولایې 2008 کې زاهد خان د آیې ډي پيز (IDPS) او د نورو مشرانو نه لومړي سوات ته راغی او ده فوج په مدد سره یې دلته ژوند ژواک د ټهيک کولو کې مرسته او کړه، ډغه وخت زاهد خان د کرنل دلاور سره په مکمل رابطه کې وو۔   

27. کرنل دلاور اور DCO عاطف الر حمڼ زاهد خان ته اووي چه هوټلان بيرته کړه کړه نو زاهد خان دا شرط کيښودو چي په کرفيو کې دي نرمي اوکړي شي ځکه دغه وخت څلوريش گهنټی وخت به کرفيو وۀ کرنل صيب دۀ څلورو گهنټوں نرمي ورکړۀ بيا ورته مونږ د سحر د شپږو بجو نه تر ماښام د شپږو بجو پوري شرط کيښود نو پدي وجه ده ورځی کرفيو ختمه شوه.

28. زاهد خان او د هوټل مالکانو او د هغوي رشته داران راوغښتل او هوټلي يي پري بيرته کړي۔ په مينگوره کې ده هوټل د بيرته کولو سره د ژوند د بحال کيدو آثار ښکاره شول او حالات داسي وو چي د مينگوري نه علاوه په برسوات او تحصيل کبل اپريشن شروع وو۔ ده هوټلوں ته بيرته کيدو سره نور بازارونه او مارکيټونه هم بيرته شول او خپل کاروبارونه یې شروع کړل.

29۔ ده سيلانيانوں ده  راويستولو د پاره اود هغوي د راتگ د پاره زاهد خان په جنوری 2010 کې ټوله مياشت دۀ هوټل وړیا استوگني ACCOMMODATION سروس ورکړو.او پہ دغہ میاشت تقریباً 7000 سیلانیان سوات تہ راغلل لیکن چیک پوسٹونہ دغه وخت روکاوټ او زحمت ثابت شول.

30. د کمشنر ملاکنډ په واسطه ده کور کمانډر پيښور سره ده چيک پوسټونوں د کميدو او د سياحتي سرگرميانوں د بحالیې لپاره مونږ د نمائش مطالبه اوکړله.چي په هاغي ميجر اشفاق نديم صيب زاهد خان ملاکنډ ته راوغوښتلو او تجويزونه نه یې تري اوغښتل نو هاغه ورته علاوۀ ده شپږ چيک پوسټوڼوں ده نوروں چيک پوسټونوں ده ختميدلو ں مطالبه اوکړله دا مطالبه منظوره شوله، دا خبره دي ياده وي چه دا چيک پوسټونه د سلو نه هم زيات وو.چي د سوات په ټوله نړي واله سيمه تر کالام پوري قائم وو.۔

31. زاهد خان د سرحد ټورازم او د فوج په تعاون سره په فروري 2010 کې ده ټور ازم د بحالیې د پاره سمينار منعقد کړو.

32. او په میې 2010 کې ټور اپريټر ايسوسي ايشن پاکستان له دعوت ورکړو او هغوي یې سوات ته راوغوښتل، چي د هاغي نه وروسته نور وفود هم سوات ته راتلل شروع شول۔

33. زاهد خان د فوج سره په  2010 کې د آمن فيسټول انعقاد اوکړو ،ټول انتظامات او سهوليات نمائش کولو واله ، سرکس ، موت کا کويي وغيره خلک ورته مونږ راويستل.او د سوات په سيند کې مقامي کشتئ واله له مونږ اجازت راوغيست او د دوي  په مينځ کې مونږ مقابلي وکړي۔

34۔ مونږ دۀ امريکي د سټيټ ديپارټمنټ نمایېنده رچرډ هالبروک دۀ سوات د تعليمي اداروں، سکولونوں کالجونو،سړکونوں په تعمير او جوړولو قایېله کړو او هاغه پدي آړه کې د 65 ملین روپوں گرانٹ دہ ہوٹل انڈسٹري د بحالئی د پارہ منظوري کړي او د نوروں منصوبوں د پاره یې 4.3 میلین یې هم منظوری کړی.

35. 2010 کې زاهد خان په خپل کور کې د سوات قومي جرگه منعقد کړه چي په هاغي کې ممبران اسمبلي اود سوات ټولوں  قابل ذکر مشرانوں په گنړ تعداد شرکت اوکړو،چي په هاغي کې د سول معاملات کې د فوج خاتمه او د انتظاميه د فعاليت قراردادونه منظور شول۔

36۔زاهد خان په 2010 فروري کې د سينيټ سټينډنگ کميټیې برائی سياحت کې دري پيري شرکت اوکړو او په سوات کې د سياحت د بحالیې دپاره یې دري پانړي د تجايزو په شکل کې دستاويزرپورټ پيش کړو.  

37. لومړي پہ سینیٹ کې د لومړي په تجويز په 22 فروری2010 کې په پيښور کېیی دۀ انډر 28 سيکرټيريانو، ډایېرکټرز او وفاقي سيکريټري ټورزم او صوبایې سيکرټري ټورزم شرکت اوکړو او پدي تجاويزو یې بريفنگ ورکړو او دغه شان بنيادي فيصلي پکې اوشوي۔   

38۔ په سوات کې د آمن فيسټيول انعقاد او د ميډيا کوريج نوموړي په تعلق راويستي وو۔ با وجود د مشکلاتوں پہ سوات کې سياحت بحال شولو او په لکهونوں خلق سوات ته راغلل ليکن د بدقسمتیې نه په 27 جولایې 2010 سيلاب هر څۀ يوړل.

39. زاهد خان په سنه 2010 په سوات کې د سيلاب د راتلو په وجه چي کوم سيلانيان کالا م او نورو علاقو کېې انښتي وو د فوج پہ تعاو ن سرہ د کالام نۀ تقريباً 3000 سياح د کالام نه اوويستل شول او پدي دوران مونږد سيلانيانو له مفت خوراک او رهایېش ورکړو.

40. زاهد خان د سړکونوں د دوباره تعمير دپاره حکومت، ډونرز او عالمي ، ايشيایې بينکونوں ته د تعاون درخواست او رابطی اوکړلي او ددې هلو ځلوں په نتيجه کې سعودي حکومت 10 بلين ډالر او عالمي بينک د سړکونوں تعمير له 2.5 ارب روپیې ورکړي.

41۔ د سویٹزرلینڈ حکومت د مالم جبی د پارہ چیر لفټ په تحفه کې راکړو. ليکن ځمونږ دحکومت د بی حسیې په وجه هغه را نه وړی شو ځکه چي هغوي وې چي دۀ د شيپينگ اخراجات به حکومت پاکستان ادا کوي مگر داسي اونشوه.

42۔ دصوبایې سيکرټري ټورازم په وساطت سره گروپ کشي جوړه کړه ، چي په هاغي کې فوج ،DCO او نور کسان هم شامل وو۔ په اجلاس ده شرکت لپارهDCO خپل کاغذات ه تيار کړي وو.

43۔چی کلہ هم د انتظامیہ او د عوامو یا خواصو پہ مینځ کې څه تنازعه راپيښه شوي نو زاهد خان د سول انتظاميي په مدد کړي او مسئلی یې حل کړي.

44. د ويلج ډيفنس کميټي د مشرانو په جوړولوغرض دسوات د مسئلو د حل کولو لپاره موږ قامي جرگی او د علاقی د مشرانو سره د فوج په هره مسئله کې مرسته مدد او تعاون کړی اود دهشت گردانوں نشانده ياني مو کړي.

45۔ زاهد خان د سول انتظاميئیسره په مختلفوں پروگرامونوں او سرکاري وفود ميلمنوں چي په هغي کې ډي ايم جي آفيسران سول سروس اکيډمي وفود هم شامل دي عزت افزایې ورکړي او سهوليات یې ورکړي ددي نه علاوه د پاکستان د ازادیې ورځ په بهر پور طريقه د نمانځلو خدمات انجام سرته رسولي.او دۀ ټورنمنټ په انعقاد کې یې د انتظامیېی او د فوج مدد کړي.

46.لومري د فوج په ذريعه ټورسټ فيسيليټيشن سنټر جوړ کړو۔ د لنډاکي او د جنرل بس سټينډ امنکوټ ټورسټ انفارميشن سنټر جوړ کړو او دا سوات په سياحت مي راهنما کتاب هم اوليکلو۔

47۔ نومړي په 2011 کې سپريټ او سوات 2012 او 2013 په کالام کې دفيسټيول انعقاد مي په بهر طريقه کردار ادا کړو.

48۔ د امريکن سفير او د يوريپين يونين اتلس رکني وفد ميټنگ له د هغوي په اعزاز کې مونږ غرمي د روټیې لنچ ورکړو او د علاقی په مسائلو یې بحث اوکړو.

49۔ نوموړي د امريکن قونصليټ پيښور کې د قونصل جنرل په دعوت لاړو او د USAID سره په ميټنگ کې د سوات د تعمير نو ، بحالي او د سياحت دۀ د ترقیې او خصوصاً زراعت ، فش فارمنگ لپاره د امداد اوتجويزونه ورکړل.

50۔ په سنه 2016 کې د کسټم ايکټ د ناروا نفاذ پر خلاف د سوات ټريډ يونين او آل سوات هوټل ايسوسي ايشن د پليټ فارم د لاندي قامي نمانئده اجلاس رااوغوختلو چي په هاغي کې د علاقی د ټولو سياسي گوندونو مشرانو شرکت اوکړو او جلسي جلوسونه مو اوويستو د اولس او د مشرانو د کړاوونو په نتيجه کې مونږ حکومت پاکستان مجبوره کړو چي هغه کسټم ايکټ واپس واخلي. مونږ ټول په خپل دي مقصد کي کامياب شول او حکومت کسټم ايکټ واپس واغيستو۔

غړیتوبونه او مشري

1. صدر آل سوات هوټل ايسوسي ايشن
2. نائب صدر گلوبل پيس کونسل پاکستان
3. فاونډر ممبر سوات قومي جرگه سوات
4. سابقه چیېرمين پبلک سيفټي اينډ پوليس کمپلينټ کميشن
5. ممبر پرائس ريويو کميټي ضلع سوات.