ژباړه: نومات کړل مومنانودوی جل جلاله یعني کافران ) په اذن جل جلاله حکم ) د الله سره او مړ کړ داود جالوت لره او ورکړ ده ته جل جلاله یعنی داود ته ) الله سلطنت او حکمت جل جلاله او نبووت وروسته له مرګه دطالوت او اسموئیل علیه السلام ) او ویی ښودل ده ته له هغو شیانو چې اراده یی کوله .
ژباړه: ای مومنانو که مددګاري وکړی تاسې له جل جلاله دین د الله او رسول د ) الله سره نو مدد به وکړيجل جلاله الله ) له تاسې سره جل جلاله په غلبه پردښمن ) او ثابت کړي قدمونه ستاسې جل جلاله په ځای د جنګ ) .
يقيناً الله جل جلاله يې برياليتوب په هغه څه پورې درولي چې څوك د الله جل جلاله دپيغمبرصلی الله علیه وسلم نصرت كړى وي او دالله جل جلاله د دين نصرت كوي او دا د برياليتوب په راتلوكې دشرط په بڼه دى او ان شاءلله تعالى په راتلونكي مبحث كې به يې په تفصيل سره دغه څانګه د تيارى په هغه بحث كې وڅېړو چې هغه آدابو پورې اړه لري چې بايد دالله جل جلاله دلارې مجاهدين ځان پرې سنبال کړي چې دا د برياليتوب په ګټلو كې ډېر مهم او ارزښتناك دى. موږ وينو چې د بندګانو څخه د نصرت او برياليتوب د وروسته والي اصلي او اساسي سبب او لامل دادى چې دالله جل جلاله او دپيغمبرصلی الله علیه وسلم په حق كې كوتاهي او دخپلو وروڼو په برخه كې دهغوى دحقوقو نه مراعات كول دي، ځكه چې دالله جل جلاله سنت او لاره په خلكو كې تېره شوې او هېڅكله نه بدلېږي هغه داچې ګناه او كوتاهي د جګړې او جهاد څخه د وروسته والي لامل ګرځي دامير پيروي او زيار ايستل دبرياليتوب او كاميابۍ سبب دى، دغه لار او طريقه نه وروسته كېږي او نه تغير مومي آن تر دې چې پيغمبرصلی الله علیه وسلم د صحابه كرامو په وړاندې هم پلي شوي او له دوى سره موجود وه.
كله چې ځينې صحابه كرامو دپيغمبرصلی الله علیه وسلم دامر په اجتهادي ډول مخالفت وښود داحد په غزا كې يې اجتهاداً امر ونه مانه نو د مشركانو غشي او نېزې پس له هغه ورته ورسېدې چې د ورځې په اول كې مسلمان غالب وه له همدې سببه راشد خليفه عمر بن الخطاب رضی الله عنه سعد بن ابي وقاص رضی الله عنه یی دغه ټكي ته متوجه كړ او ويې فرمايل: يقيناً تاسې خپل دښمن د الله جل جلاله داطاعت او پيروي په سبب او دښمن مو د هغه د نافرمانۍ په سبب ورسره جګړه كوي كه چېرې تاسې او هغوى په ګناه كې سره برابر شوي نو پرتاسو غالبېږي بيايې ورته وفرمايل: دغه ټكى د تاپه دوكه كې ونه غورځوي چې تاته د د پيغمبرصلی الله علیه وسلم صحابي او ماما ويل كېږي.
د الله جل جلاله اوكوم چا تر منځ پرته د هغه داطاعت او پيروي څخه بل كوم سبب نشته دخلكو اصل او كم اصل دالله جل جلاله په وړاندې سره برابر دى الله جل جلاله يې رب او پالونكى دى او دوى يې بندګان دي يو تر بل د اخري خاتمې په ښه والي غوراوی دی او هغه څه چې د الله سره دي د هغه په پيروي سره موندل كېږي. [5] .
د علي الهمداني رحمت الله علیه څخه راغلي چې ده دعقبه بن عامر رضی الله عنه څخه په داسې حالت كې اورېدلي چې په منبرباندې ناست وه اوويل يې: الله جل جلاله فرمايلي دي: وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ ) [6]خبر دار اوسئ چې قوت دغشى ويشتل دي خبردار اوسئ چې قوت د غشى ويشتل دي درې ځلې يې وويل.داحديث امام مسلم رحمت الله علیه،امام ترمذي رحمت الله علیه،امام أبوداد رحمت الله علیه، امام ابن حبان رحمت الله علیه،امام ابن ماجه رحمت الله علیه، امام احمد رحمت الله علیه او امام بيهقي رحمت الله عیه روايت كړى دى.
ابن عباس رضی الله عنهما وايي: تياری دلته وسله او روپی دي ، په صحيح امام مسلم كې دعقبه بن عامر رضی الله عنه څخه روايت دى چې فرمايي: ما دپيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه اورېدلي دي چې هغه په منبرناست وه فرمايل يې: جل جلاله وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ ) په دې خبردار شئ چې قوت دغشي ويشتل دي خبردار شئ قوت دغشي ويشتل دي خبردار اوسئ چې قوت دغشي ويشتل دى. يو بل حديث شريف د عقبه جل جلاله رضی الله عنه ) څخه روايت دى چې فرمايي: ما د پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه اورېدلي دي چې فرمايل يې: زر دى چې الله جل جلاله په تاسو ډېرې سيمې فتح كړي الله جل جلاله ستاسو لپاره بس دى ، نو يو ستاسې څخه دناتوانه او عاجز نه كېږي چې په خپلو عشو لوبې وكړئ دا حديث شريف امام مسلم رحمت الله علیه ، امام احمد رحمت الله علیه،امام طبراني رحمت الله علیه،امام ابوعوانه رحمت الله علیه،او امام بيهقي رحمت الله علیه روايت كړى دى.
په بل حديث شريف كې پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: په هر څيز چې يوڅوك لوبې كوي باطل او ناحق دى مګر دغشي ويشتل،خپل آس ته تمرين وركول او دخپلې مېرمنې سره ساعت تېرول دا درې څېزونه صحيح او حق دي.
دا حديث شريف امام ترمذي رحمت الله علیه،امام آبوداود رحمت الله علیه او امام نسايي رحمت الله علیه روايت كړى او صحيح يې بللى او همدارنګه امام احمدرحمت الله علیه،امام بيهقي رحمت الله علیه ، امام ابن حيان رحمت الله علیه او امام ابن ابي شيبه رحمت الله علیه هم روايت كړى دى.
ددې حديث شريف معنى داده : الله جل جلاله ښه پوهېږي هر هغه څېز چې سړى پرې لوبې كوي خو دا نه اوس او نه به په راتلونكي كې څه ګټه ولري نو دا کار باطل او ناروا دى او مخ ګرځول ترې غوره دي، دغه درې څېزونه اګر كه پرې لوبې كېږي او ذهن پرې تازه كېږي خو دا حق دى چې په هغه څه پورې تړل دي چې ګټه لري ځكه د غشي ويشتل او آس تربيه كول دا ټول هغه څيزونه دي چې په جګړه كې مرسته كوي او د خپلې مېرمنې سره لوبې كول ښايي هغه څه ته واوړي چې زوى يې تولد شي چې بيا به الله جل جلاله په يو والي مني او د همغه ذات عبادت به كوي له همدې امله دغه درې څيزونه حق او صحيح دي دحضرت عقبه بن عامر رضی الله عنه څخه روايت دى چې د نبي كريم صلی الله علیه وسلم څخه يې ذكر كړى چې: الله جل جلاله درې كسان په يو غشي جنت ته داخلوي: جوړوونكى يې چې په جوړولو كې يې د الله جل جلاله څخه اجر غواړي،او ويشتونكى يې .
دا حديث شريف امام أبوداود رحمت الله علیه،امام ترمذي رحمت الله علیه او امام نسايي رحمت الله علیه په دې لفظ سره روايت كړى چې: په جوړولو كې يې دالله جل جلاله څخه خير او اجر غواړي، همدا حديث د امام نسايي رحمت الله علیه سره دخالد بن يزيد رضی الله عنه په روايت سره ذكر شوی او امام نسايي رحمت الله علیه وايي: حسن بن اسماعيل بن مجالد خبر راكړى چې عيسى بن يونس دعبدالرحمن بن يزيد جابر څخه روايت كړى او ويلي يې دي چې ماته أبوسلام دمشقي ويلي چې خالد بن يزيدجهني ويلي عقبه بن عامر زما تر څنګ تېرېده ويې ويل اى خالده راځئ چې لاړ شو غشي وولو يوه ورځ له دوى څخه وروسته شوم بيايې وويل اى خالده: راشه چې د هغه څه نه دخبر كړم چې رسول صلی الله علیه وسلم فرمايلي دي نو زه راغلم بيايې وويل چې پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: الله جل جلاله په يوغشي باندې درې كسان جنت ته داخلوي جوړوونكى يې چې په جوړولو كې يې دالله جل جلاله څخه اجر غواړي، د هغه ويشتونكى اولینده یی،غشى وولئ په آسونو سواره شئ، چې غشي وولئ ماته ډېرګران دي تر هغه چې په آسونو سواره شي، لوبې يواځې په درې څېزونو كې دي يو سړى د خپل آس تربيه كول ا و دخپلې مېرمنې سره لوبې كول، پخپل غشي او ليندى سره ويشتل چاچې دغشي ويشتل د هغې د زده كړې څخه وروسته پرېښودل چې مخ ترې وګرځوي نو دانعمت دې ناشكري او كفران يې وكړ. بيايې وويل: په هغه نعمت يې ناشكري وكړه. خالد بن يزيد يواځې امام ابن حبان رحمت الله علیه توثيق كړى ، کله چې سنن دامام أبوداد رحمت الله علیه ته مراجعه وكړې نو دخالد بن يزيد څخه یی روايت كړى وه ويل يې: سعيد بن منصور خبر راكړى چې عبدالله بن مبارك راته ويلي چې عبدالرحمن بن يزيد بن جابر راته ويلي چې: ابو سلام راته ويلي چې خالد بن زيد او هغه دعقبه بن عامر څخه روايت كړى ويلي يې دي چې ما دپيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه اورېدلي چې فرمايل يې: الله جل جلاله په يو غشي سره درې كسان جنت ته داخلوي جوړوونكى يې چې په جوړولو سره يې د الله جل جلاله څخه اجر غواړي او د هغه ويشتونكى او لینده یی،غشى وولي آو په اسونو سواره شي چې غشي وولي دا ماته ډېر غوره دى له دې چې په آسونو سواره شي،نشته لوبې مګر په درې څېزونوكې: يوسړى خپل آس ته تمرين وركوي او د خپلې مېرمنې سره لوبې كوي په خپل غشي او لیندې سره ويشتل كوي چاچې د غشي ويشتل وروسته ترزده كړې هېركړل او مخ يې ترې وګرځاوه دا د الله جل جلاله نعمت دى چې پرې يې ښود او يايې دهغه ناشكري وكړه په زيات ګومان سره كوم چې په سنن نسايي كې راغلي غلط دى او صحيح یی خالد بن زيد دى.
همدارنګه امام احمد رحمت الله علیه دغه حديث له څلورو طريقو څخه روايت كړى چې په درې واړه سندونو كې دخالد بن زيد څخه او څلورم سند يې دعبدالله بن ازرق څخه روايت شوى،امام مناوي رحمت الله علیه په فيض القدير كې ويلي دي: امام احمد رحمت الله علیه د عقبه بن عامر رضی الله عنه څخه روايت كړى په سند كې يې خالد بن زيد دى ابن قطان رحمت الله علیه ویلي دي : هغه مجهول الحال دى دهمدې سببه حديث نه صحيح كېږي. [8]
امام ابن ماجه رحمت الله دا حديث د بلې لارې د عبدالله بن زید بن أزرق رحمت الله علیه څخه روايت كړى او ويلي يې دي: امام ابو بكر بن ابي شيبه رحمت الله علیه را ته ويلي چې يزيد بن هارون رحمت الله علیه را ته ويلي دي چې هشام الدستوايي رحمت الله علیه خبر كړي يو ديحیى بن أبي كثير څخه له ابوسلام هغه له عبدالله بن ازرق څخه او هغه له عقبه بن عامر جهني او هغه له پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه روايت كړى چې فرمايلي يې دي: يقيناً الله جل جلاله په يوه غشي سره درې كسان جنت ته داخلوي جوړوونكى يې چې په جوړولو كې يې د الله جل جلاله څخه اجر غواړي او ويشتونكى يې او مرسته ورسره كوونكى يې .
او همدا رنګه پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: غشى وولئ او سورلي وكړئ او چې غشى وولئ ماته ډېر غوره دى له دې څخه چې په آسونو سواره شئ هرهغه څه چې مسلمان پرې لوبې كوي باطل دي مګر ويشتل يې د غشي او دخپل آس تمرين يې او دخپلې مېرمنې سره لوبې دا درې څيزونه حق او صحيح دي. عبدالله پرته له امام حبان رحمت الله علیه څخه بل چانه دي توثيق كړى او همدا رنګه دغه حديث شريف امام دارمي رحمت الله علیه د عبدالله بن زيد الأزرق له لارې روايت كړى دى .
د الله جل جلاله دغه مبارك فرمان چې: وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ) امام حسن، امام عمرو بن دينار اوامام ابو حيوة رحمت الله علیهم اجمعین ويلي چې: ومن رُبُط الخيل) د راء او باء په ضمي جل جلاله پيښ) سره جمع د رباط لکه كتاب او كُتُب،امام ابوحاتم رحمت الله علیه دامام ابن زيد رحمت الله علیه څخه نقل كړى چې: رباط) د آسونو څخه پنځه او له هغه څخه زياتو ته وايي او ټولى يې دجل جلاله ربط) دى دا هغه دى چې يوله بل سره تړل كېږي دا د دښمن په وړاندې دآسونو تړلوته وایی . شاعر ويلي دي:
حضرت عكرمه رحمت الله علیه او نورو امامانو ويلي چې : همدا صحيح نظر دى ځكه چې د اسپې خېټه خزانه ده او شايي فخر او وياړ دى او همدا رنګه د جبريل جل جلاله علیه السلام ) سورلى اسپه وه، امامانو جل جلاله علیهم السلام ) دأبو هريره رضی الله عنه څخه روايت كړى چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: اسونه درې ډوله دي يو د سړي لپاره اجر يو ډول آس د سړي لپاره د الله جل جلاله د عذاب څخه ساتنه او بل دسړي لپاره عذاب وي...: دا حديث شريف امام بخاری رحمت الله علیه،امام مسلم رحمت الله علیه،امام نسايي رحمت الله علیه، امام ترمذي رحمت الله علیه،امام احمد رحمت الله علیه او امام ابن ماجه رحمت الله علیه روايت كړى دى، په دې كې دآس د اسپې څخه څه ځانګړتيا او امتياز نشته، دښه آس ډېر اجر او زياته ګټه ده، د پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه پوښتنه وشوه چې كومه غاړه جل جلاله الرقاب) غوره دى؟ پيغمبرصلی الله علیه وسلم وفرمايل: دكومې چې قيمت زيات او د خپل څښتن په وړاندې ارزښتناكه او قيمتي وي. په دې لفظ سره امام بخاری رحمت الله علیه، امام ابن ماجه رحمت الله علیه او امام بیهقي رحمت الله علیه روايت كړى او امام مسلم رحمت الله علیه ، امام ابن خزيمه رحمت الله علیه امام ابن حبان رحمت الله علیه د حضرت ابوذر رضی الله عنه څخه په دې لفظ روايت كړى چې: د كومې غاړې خلاصول ډېر غوره دي پيغمبرصلی الله علیه وسلم وفرمايل: د خپل اهل په وړاندې چې ډېر غوره او ښه وي او د قيمت په لحاظ اوچته وي .
او امام نسايي رحمت الله علیه دابووهب الحشمي رضی الله عنه څخه روايت كړى چې ده لره صحبت هم شته ويلي يې دي چې پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي: تاسو دپيغمبرانو نومونه كېږدى او الله جل جلاله ته غوره نومونه عبدالله او عبدالرحمن دى دجهاد لپاره آسونه تيار كړى په تنديو او شاوو يې لاسونه كش كړى په كافرانو پسې يې وزغلوى د مسلمانانو دفاع پرې وكړئ دخپل منځي انتقام لپاره يې مه كاروئ. او تاسو بايد هغه آسونه خپل ځان ته غوره كړئ چې رنګ يې د توراو سره ترمنځ وي په تندي كې يې سپين رنګ وي او پښې يې هم سپين رنګ ولري. او يا هم تك سور چې په تندي او پښو كې يې سپينوالى وي او يا هم تك تور چې په تندي او پښو كې يې سپينوالى موجود وي. دا حديث شريف امام ابو داود رحمت الله علیه،امام احمد رحمت الله علیه،امام بيهقي رحمت الله علیه،امام طبراني رحمت الله علیه او ابو يعلي ابو وهب الجشمي رضی الله عنه څخه روايت كړى او ابو وهب صحابي دى.
او همدارنګه امام ترمذي رحمت الله علیه دابوقتاده رضی الله عنه څخه روايت كړى چې نبي كريم صلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: بهترين د آسونو تك تور كوم چې دتندي په وسط كې يې لږ سپينوالى او په پاسنۍ شونډه كې يې هم سپين والى موجود وي، بيا هغه آس دى چې د تندي په منځنۍ برخه كې يې سپين والى وي، پښې يې تر ښنګرو سپينې وي او دغه سپين والى يې تر زنګنونو جل جلاله ركبتينو) پورې نه وي بيا كه چېرې تك تور آس نه وي نو بيا سوربخن تور په ياد شوو ځانګړتيا وو سره غوره دى. دغه حديث امام ابوداودرحمت الله علیه،امام احمد رحمت الله علیه او ابن ماجه روايت كړى دى. او همدارنګه امام دارمي رحمت الله علیه دحضرت ابو قتاده رضی الله عنه څخه روايت كړى چې يو سړي وويل: اى دالله رسوله: غواړم چې يوآس په بيه واخلم نو كوم يو واخلم؟ پيغمبرصلی الله علیه وسلم ورته وفرمايل: تك تور چې په پاسينۍ شونډه كې يې سپين والى موجود وي او مخكينۍ پښې يې هم ترښنګړو سپينې وي او پښې يې تر ورنونو پورې سپينې وي او يا هم سور بخن په همدې ورته والي سره یی واخله غنيمت به هم ترلاسه كړي او ځان به هم وژغورې، پيغمبرصلی الله علیه وسلم به جل جلاله شكال) آس نه خوښاوه، شكال: هغه آس ته وايي چې درې پښې يې سپينې او څلومه يې سپين والي ونه لري.
دغه حديث امام مسلم رحمت الله علیه،امام ابوداودرحمت الله علیه ، امام ابن حبان رحمت الله علیه،امام احمد رحمت الله علیه،امام ابن ماجه رحمت الله علیه او امام بيهقي رحمت الله علیه ټولو دحضرت ابو هريره رضی الله عنه څخه روايت كړي .
كله چې غشي دجګړې د برياليتوب او دښمن ته د غاښ ماتوونكو وسلو څخه دى او ځاني تلفاتو وركولو ته ډېر نږدې او غوره وسله ده نو پيغمبرصلی الله علیه وسلم په ځانګړي ډول ياد كړي او زياته پاملرنه يې ورته وركړې ددې په ډول په قران كريم كې د جبريل او ميكائيل جل جلاله علیه السلام ) مثال او داسې نور مثالونه هم ذكر شوي دي.
نو څنګه چې يو څوك په دې علم لرلو د عوى كوي مګر كوم چې صحيح حديث د پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه په دې اړه راغلى او هغه دا چې : په دې آيت شريف كې راغلى چې دوى پيريان دي، بيا پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي: بېشكه شيطان هغه چاته د مرض او خفګان باعث نه كېږي چې په هغه كور كې ښه او غوره آس موجود وي.
وروسته تر هغه چې امام جصاص رحمت الله علیه په احكام القرآن كې د جل جلاله رمی جل جلاله غشى ويشتلو) او د هغه دزده كړې په فضيلت كې او د هغه د نه پرېښودو په اړه احاديث ذکركړل ويې ويل: ددې حديث شريف مطلب چې : خبردار چې زور او قوت په غشي وشتلو كې دى، دادهغو عمده او اساسي وسلو څخه دى چې برابر ول يې د دښمن د مقابلې لپاره واجب او لازم دي، داد دې نفې نه كوي چې نورې وسلې د قوت او زور له ډلې نه دي بلكه دا عام لفظ دى چې ټول هغه څېزونه چې د دښمن د مقابلې او جګړې لپاره كار ول كېږي ورته شامل دي او همدارنګه نورې ډول ډول وسلې او جنګي آلات په دې كې شامل دي.
په خپل سند سره يې د حكم بن عمير رضی الله عنه څخه روايت كړى هغه ويلي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: موږ ته پيغمبرصلی الله علیه وسلم امر كړى وه چې په جهاد كې به خپل نوكان نه پرې كوو او فرمايلي يې دي چې: په نوكانو كې زور او قوت دى .
د حكم بن عمیررضی الله عنه څخه يې روايت كړى چې: موږ ته پيغمبرصلی الله علیه وسلم امر كاوه چې په جهاد كې خپل نوكان پرې نه كړو ځكه چې زور او قوت په نوكانو كې دى . [14].
په صحيح كتاب كې له پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه ثابت دي چې فرمايلي يې دي: غشى وولئ په آسونو سواره شئ او كه په غشي ويشتل وكړئ ماته تر هغه خوښ دى چې په آسونو سواره شي او چاچې په لينده د غشي ويشتل ياد او زده كړل بيا يې هېر كړل زما له امت څخه نه دى.
امام ابو داود رحمت الله علیه دحضرت خالد بن زيد رضی الله عنه او هغه دحضرت عقبه بن عامر رضی الله عنه څخه په دې لفظ سره روايت كړى چې : چاچې د غشي ويشتل وروسته د زده كړې څخه دمخ اړولو په سبب پرېښودل نو دايقيناً يو نعمت دى چې پرېښى يې دى او يا هم ددغه نعمت ناشكري يې كړې ده، امام ابن ماجه رحمت الله علیه د ابن لهيعه او هغه د عثمان بن نعيم الرعيني رحمت الله علیه او هغه دمغيره بن نهيك رحمت الله علیه څخه روايت كړى چې د دعقبه بن عامر الجهني رضی الله عنه څخه اورېدلي چې ويلي يې دي : ماد پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه اورېدلي چې فرمايل يې: چاچې د غشي ويشتل زده كړل او بيا يې پرېښودل يقيناً زما نافرماني يې وكړه، امام احمد رحمت الله علیه دخالد بن زيد او هغه د عقبه بن عامر رضی الله عنه له لارې د پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه روايت كړى چې فرمايلي يې دي: چاچې دغشي ويشتل زده كړل بيا يې هېر كړل وروسته تر هغې چې ياد يې كړل نو دا يو نعمت دى چې كفران او ناشكري يې كړېده . اوهمدارنګه امام احمد رحمت الله علیه دعبدالله الازرق رحمت الله علیه او هغه د عقبه پن عامر الجهني رضی الله عنه څخه پدې لفظ روايت كړى چې : چاچې د غشي ويشتل د زده كړې څخه وروسته هېر كړل په يقيني ډول يې د هغه ذات ناشكري وكړه چې ورښودلې يې وه.
او همدارنګه امام الدارمي رحمت الله علیه دعبدالله بن زيدالازرق رحمت الله علیه او هغه د عقبه بن عامر رضی الله عنه څخه په دې لفظ سره روايت كړى چې: چاچې د غشي ويشتل وروسته د زده كړې څخه هېر كړل په يقيني ډول يې دهغه ذات کفران او ناشكري وكړه چې ورښودلي يې وه.
دغه حديث امام بخاری رحمت الله علیه او امام احمد رحمت الله علیه روايت كړى، او همدارنګه امام احمد رحمت الله علیه او امام ابن ماجه رحمت الله علیه په دې لفظ سره چې: غشي وولئ اى د اسماعيل جل جلاله علیه السلام ) اولادې ځكه چې ستاسې پلار غشى ويشتونكى وه ) .
علي رضی الله عنه ويلي دي: ما پيغمبرصلی الله علیه وسلم داسې نه دى ليدلى چې خپله مور او پلار يې د يو ځاى چاته ياد كړى وي پرته له سعدرضی الله عنه نه چې یوازې هغه ته به يې ويل: اى سعده! غشى ووله زما پلار او مور د درڅخه جارشي. انس رضی الله عنه ويلي دي چې پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: د ابوطلحه غږ په سنګر كې تر سلو كسانو غوره دى.
په دې لفظ سره امام ابن عبدالبر رحمت الله علیه په استيعاب كتاب كې ياد كړى او امام نووي رحمت الله علیه په تهذيب الاسماء كې راوړی او ابو بكر محمد بن عبدالغني البغدادي رحمت الله علیه په تفييد نومي كتاب كې په دې لفظ ياد كړى چې : په لښكر كې د ابو طلحه غږ تر يوې ډلې غوره دى. په دې اړه [21] .
كله به چې په لښكر كې وه د پيغمبرصلی الله علیه وسلم په مخكې به په ګونډو شو او خپله چانټه به يې پرانيستله او ويل به يې: زه ستا څخه جار او قربان شم زما مخ دستا دمخ پرده او ډال شي، پيغمبرصلی الله علیه وسلم به ورته دتورې، غشي او ليندى شكل غوره كاوه، دسنتو په كتابونو كې راغلي دي چې پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: چاچې دالله جل جلاله په لار كې غشی ګوزار كړكه دښمن ته ورسېداو خپل هدف يې وويشت او ياهم ونه رسيد ويشتونكى ته دغلام د ازادېدو هومره ثواب دى.
دغه حديث شريف امام نسايي رحمت الله علیه روايت كړى دى او همدا رنګه يې په دې لفظ سره روايت كړى چې: چاچې د الله جل جلاله په لار كې يو غشى ګوزار كړ دښمن ته ورسېد هدف يې وويشت او يا هم خطا شو،ده ته د يو غلام د ازادېدو هومره ثواب دى. اوهمدارنګه امام ابن ماجه رحمت الله علیه دغه حديث روايت كړى دى او امام احمد رحمت الله علیه په دې لفظ سره چې: هر هغه شخص چې د الله جل جلاله په لار كې يې غشى ګوزار كړ هدف ته ونه رسيد او يا هم ورسيد ده ته دومره ثواب دى لكه د حضرت اسماعيل جل جلاله علیه السلام ) د اولادې څخه يې كوم غلام او ياونيزه ازاده كړى وي، او همدارنګه امام ترمذي رحمت الله علیه پرته له ښايي څخه په دغه لفظ سره روايت كړى چې: چاچې كوم غشى د الله جل جلاله په لار كې ګوزار كړ نو دومره ثواب يې دى لكه كوم غلام يې چې آزاد كړى وي امام ترمذي رحمت الله علیه وايي: دغه حديث صحيح دى .
کوم عمل چې د دښمن د نابودى لپاره ډېر اغيزمن او د مسلمانانو لپاره ډېر ګټور وي همغه غوره او بهتره دى دا كار د دښمن دحالاتو او دمجاهدينو دحالاتو د اختلاف په سبب مختلف او ځانګړي حالات لري كله د غشي ويشتل ډېر ګټور وي او كله هم د نېزې وهل ډېر ګټور وي دا هغه څيزونه دي چې غازيان پرې ښه پوهېږي [22]
د الله جل جلاله ددې فرمان په تفسير كې چې جل جلاله ولو أرادوا الخروج لأعدوا له عدة ) امام قرطبي رحمت الله علیه ويلي دي: كله چې داسې وه او همدى ددوى په كمښت او له بشپړى مرتبې څخه په ټيټوالي يې دلالت و كړ نو له همدې امله درې ګوني احكام پرې مرتب شول:
دريم صفت يې دادى چې: په الله جل جلاله او د اخرت په ورځ ايمان لري او هغه څه چې د الله جل جلاله او دپيغمبرصلی الله علیه وسلم يه وړاندي یی خيرات كوي عبادت یی شمېري نو هغه څوك چې داصفت ولري نو ډېره لرې ده چې ګواهي يې ونه منل شي او ددوهم او لومړي صفت والاوو سره يې وصلول باطل دي او دريم دا چې د ښاري خلكو لپاره يې امامت ځكه منع دى چې په سنتو نه پوهېږي او د جمعې لمونځونه نه كوي، امام ابو مجلز رحمت الله علیه د بانډه چې امامت بدګڼلى او مكروه يې بللى دى امام مالك رحمت الله علیه ويلي دي: امامت دنه كوي اګر كه بانډه چې قاري هم وي ، امام سفیان ثوري رحمت الله علیه امام شافعی رحمت الله علیه امام اسحق رحمت الله علیه او أهل الرای ویلی دي : د بانډه چې پسې لمونځ كول روا دى او دا قول امام ابن المنذر رحمت الله علیه هم غوره كړى خو په دې شرط چې د لمانځه حدود قايم كړي . [23]
او دا مبارك آيت چې: جل جلاله وقيل اقعدو امع القاعدين) ويل كېږي چې ددې قول ويونكي شيطان وه چې دوى ته به يې وسواس وراچوه داسې هم ويل كېږي: ځينو به ځينې نوروته پخپل منځ داسې ويل، داسې هم ويل كېږي: دا قول پيغمبرصلی الله علیه وسلم دوى ته د غصې او قهر په حالت كې ووايه.
امام آلوسي رحمت الله علیه ددې مبارك آيت چې و أعدوالهم) په هكله وايي: دا د ټولو مومنانو لپاره خطاب دى ځكه چې د كفارو په مقابل كې تيارى د ټولو ګډه دنده ده معنى دا چې د هغو چا لپاره چې عهد او وعده يې ماته كړې د جګړې تيارى و نيسي او د مقابلې لپاره يې ځانونه آماده او تيار كړي لكه څنګه چې دا دمبارك آيت د سياق غوښتنه ده، يا په مطلق ډول د كفارو د جګړې لپاره تيارى دى همدا نظر غوره او بهتر دى لكه څنګه چې د آيت راتلونكی يې غوښتنه او تقاضا لري، او دا جې مااستطعتم من قوة) معنى دا چې هر هغه څه چې په هر ډول له هغه څخه په جګړه كې ګټه اخيستل كېږي، د قوت اطلاق يې د مبالغې له وجې پرې وكړ دا يې ځكه ذكر كړ چې د بدر په غزوه كې يې تیاری نه درلود نو خبردارى يې وركړ چې له پوره تيارى پرته په هر وخت كې برياليتوب منځ ته نه راځي د ابن عباس رضی الله عنهما څخه د قوت تفسير د وسلو په انواعو شوى دى، عكرمه رضی الله عنه ويلي: قوت: جنګي كلاګانې او د پټېدو ځايونو ته ويل كېږي، په يو بل روايت كې د عكرمه رحمت الله علیه څخه راغلي چې د قوت څخه مطلب نرآسونه دي. وروسته تر هغه چې د غشي ويشتلو په اړه يې احاديث شريف ذكركړل ويې ويل: په دې پوهېږی چې نن ورځ په غشي ويشتلو سره د دښمن اصلي هدف نه ويشتل كېږي ځكه چې دوى كلاشنكوپونه او توپونه كاروي ددوى نوو وسلو د غشو استعمال څه ګټه نه لري كه د دوى په څېر وسله ونه كارول شي هلاكوونكى مرض به عام شي، دمسلمانانو شړل به زيات شي، مسلمانان به بې زړه او كمزوري شي په نړۍ به د كفارو او بې لارو سلطنت او واكمني راشي، كوم چې زما نظر دى ،الله جل جلاله ډېر ښه پوهېږي. دغه مقابله په مسلمانو واكمنو او ددين په مرسته كوونكو ده، ښايي د هغه غشو ويشتلو فضيلت او بهتري داوسني غشو ويشتل ثابتوي ځكه چې هغه ددې په ځای دریږي ترڅو داسلام داصل او اساس څخه دفاع وكړي، زه دا نه وينم چې يو داعي به ويشتلو ته ضرورت نه لري مګر دغه ويشتل به يې جنت ته ان شاءالله دبرياليتوب سبب وګرځي او دا لرې نه ده چې دغه ويشتل به د الله جل جلاله په دې عموم مبارك فرمان كې چې جل جلاله واعدوالهم ما استطعتم من قوه....) كې شامل شي ... تر اخره قوله پورې يې الله جل جلاله د پرې رحم وكړي. [25]
بېشكه ايماني برابرښت جل جلاله ايماني تربيه) واجبه او د برياليتوب اساسي عنصر ګڼل كېږي، او ګناه په ناكامى كې يو واضح او څرګند اثر لري او د ځينې غړو ګناه او د الله جل جلاله نا فرماني كله هم ټول لښكر ته زيان رسوي مګر دا صحيح ده چې وويل شي چې ددغه تياري په سبب بايد جهاد وروسته شي؟ هغه ځواب چې شرعي نصوص او اوسنی وضع پرې د لالت كوي دادى: چې كله جهاد فرض عين شي نو د ايماني تربيې د پوره كېدو لپاره يې وروسته كېدل نشته او يا هم چې كله دښمن د مسلمانانو په كوم هېواد يا سيمه يرغل وكړي، يا كفار پرې تېرى وكړي او هلته په خلكو غير شرعي جل جلاله وضعي) قانون چلوي اوس د ټولو يا زياترو اسلامي هېوادونو همدا حالت دى، په دې ډول جهاد د فرض عين دى د ايماني تربيې د بشپړېدو لپاره يې وروسته والى ناروا دى، د دې ډول فرض عين جهاد وروسته كېدل ديو لوى فساد او زيان منځ ته راتللو سبب ګرځي.
ژباړه : اوهمبشه به وي دوی جل جلاله کافران ) چې جنګ به کوي دوی له تاسې سره ترهغه پورې چې بیرته وګرځوي دوی تاسې له دینه ستاسې که یی لاس ورسیږي جل جلاله او موقع و مومي ) .
ژباړه : که چیرې نه وای دفع کول د الله خلکوسره څینې ددوی لره په ځینو نورو باندې خامخا نړولي شوي به وي تکیی او مدرسې او عبادتخانې او مسجدونه چې یادولی شي په هغو کې نوم د الله ډیر او خامخامرسته به وکړې هرو مرو الله له هغه چا سره چې مرسته ورکوې جل جلاله دین د) دغه الله ته بیشکه چې الله خامخا قوي د خپلو احکامو په تنفیذولوکې ) ډیر زور والادی په هرچا ).
معنى دا چې كه چېرې غزا او جهاد نه واى نو حق به مغلوب كړى شوى واى، كوم چې نصاری او صابئين جهاد بدبولي دايې د مذهب سره مخالف نظر دى ځكه كه چېرې غزا نه وى نو هغه دين به له منځه تللى وى چې دفاع ترې كوي او همدارنګه دغه مواضع كومې چې وړاندې ددوى د تحريف ، تبديل او منسوخ كېدونه ددې معنى لپاره ذكر شوى دى ، معنى دا چې كه د جهاد په وسيله ددې كفارو مقابله نه وى نو د موسى علیه السلام په زمانه كې به كليسا وې نړېدلې واى او د عيسي علیه السلام په زمانه كې به صومعى او بيعي جل جلاله چې دواړه د عبادت ځايونه دي) نړېدلي واى اودمحمدصلی الله علیه وسلم په زمانه كې به جوماتونه له منځه تللى واى امام ابن عطيه رحمت الله علیه ويلي دي: ددې مبارك آيت په تفسير كې همدغه صحيح نظر ويلى شوى دى.[31]
ژباړه : او که چیرې نه وای دفع جل جلاله منع ) کول د الله جل جلاله خلکولره ځینو ددوی لره په ځینو نوروسره نو خامخا به خرابه شوې وه ځمکه د هیواد په ظلم سره و لیکن الله جل جلاله څښتن د فضل جل جلاله احسان ) دی په خلکوباندې جل جلاله نو ځینې په ځینو نورو سره له فساد څخه منع کوي ) .
په دې معنى چې الله جل جلاله كافران په مومنانو او ظالمان په مظلومانو سره ، مفسدان په نيكانو سره دفع كوي او مخنيوى يې كوي كه داسې نه واى نو كافران او مفسدان به غالب شوي واى ځمكه به يې د خباثت او فساد څخه ډكه كړې واى او مومنانو او نيكانو به نه د الله جل جلاله عبادت كړى واى او نه به يې د اسلام سپېڅلى دين ته دعوت تر سره كړى واى.[33]
بېشكه دپيغمبرصلی الله علیه وسلم په زمانه كې ځينې د مخالفت پېښې د هغو خلكو له اړخه رامنځته شوې چې جهاد ته ورسره تللي وه په دوى كې مشران او عادي مجاهدين شامل وه چې د دوى د لوړ مقام او اوچتې مرتبې سره سره بيا هم پيغمبرصلی الله علیه وسلم جهاد ونه دراوه تر څو ددې خلكو تربيه بشپړه كړي او همدارنګه څوك يې د خپل لښكر څخه ونه شړل بلكه دوى امر په معروف او نهي له منكر څخه د دوى دحالاتو او كړنې سره سم تر سره كوله، دا يو معلوم او مشهور حقيقت دی چې چايې سيرت لوستلى وي. زه يې هم د دې پند يو اړخ يادوم چې د حضرت عبدالله بن عمررضی الله عنه څخه روايت دى چې: پيغمبرصلی الله علیه وسلم خالدبن وليدرضی الله عنه بنوجذيمه ته ورولېږه دوى د جل جلاله أسلمنا) يعنې موږ اسلام راوړى، لفظ اسلام یی نشو تلفظ كولاى نو ويل يې: موږ ددين نه وتلي يو، موږ د دين نه وتلي يو، نو خالدرضی الله عنه ددوى په وژلو او بندي كولو پيل وكړ، زموږ هر يو ملګري ته يې يو بندي وركړ، بيا يې زموږ هر يو ملګري ته د خپل بندي د وژلو امر وكړ نو ما ورته وويل زما د په الله جل جلاله سوګند وي چې خپل بندي به ونه وژنم او هيڅ يو ملګرى به زما هم خپل بندي ونه وژني نو دا واقعه مو پيغمبرصلی الله علیه وسلم ته ذكر كړه هغه صلی الله علیه وسلم وفرمايل: اى الله جل جلاله زه له هغه كړنې چې خالد بن وليد تر سره كړې بېزاريم. دايې دوه ځله تكرار كړه. [36]
د غه حديث امام بخاری رحمت الله علیه په باب اذا قضي الحاكم بجور او خلاف اهل العلم فهو رد او همدارنګه امام احمد رحمت الله علیه امام ابن حبان رحمت الله علیه امام نسايي رحمت الله علیه او امام بيهقي رحمت الله علیه روايت كړى دى.
نو خالد رضی الله عنه داسې يو عمل و كړ چې دغه خلك یی ووژل او حال داچې هغوى مسلمانان شوي وه له همدې امله پيغمبرصلی الله علیه وسلم ددوى ديت او هغه مالونه يې چې تلف شوي وه ورولېږل حتى د سپي كودىجل جلاله لوښی ) يې ورولېږه.
مقصد داچې پيغمبرصلی الله علیه وسلم حضرت خالد رضی الله عنه یی نه منفك كړ او نه يې دلښكر څخه وويست او نه يې ددې كړنې په سبب جهاد معطل كړ، بلكې هغه څه چې شرعاً ورباندې وه لكه د ديت وركول او د حضرت خالدرضی الله عنه دغه كړنه او عمل یی بد وباله. [37]
د حضرت علي رضی الله عنه څخه روايت دى چې ويلي يې دي: پيغمبرصلی الله علیه وسلم يوه سريه جل جلاله نظامي ګروپ) وليږلو چې يو انصاري یی پرې امير وټاكه او دوى ته يې امر وكړ چې د خپل امير اطاعت كوي نو دغه انصاري په قهر شو او ورته ويې ويل: آاتاسو ته پيغمبرصلی الله علیه وسلم زما د اطاعت امر ندى كړى؟ دوى ورته وويل: هو، هغه ورته وويل: يقيناً دا زما قصد دى چې لرګى را غونډكړى اوربل كړى او بيا ځانونه په كې ورواچوى، نو صحابه كرامو لرګي راټول كړل اور يې بل كړ كله يې چې د ورغورځېدو قصد وكړ يو بل ته يې كتل، ځينو ويل: موږ د پيغمبرصلی الله علیه وسلم ځكه اطاعت و كړ چې د اور څخه وتښتو آيا اوس په كې ورننوځو دوى په همدې كې وه چې د اور لمبې غلې شوې او غصه يې كښېناسته، نو دا واقعه يې پيغمبرصلی الله علیه وسلم ته ياده كړه پيغمبرصلی الله علیه وسلم ورته وفرمايل: كه چېرې ور ننوتلي واى نو هېڅكله به بيا ترې وتلي نه واى يقيناً اطاعت په نيكى او معروف كې دى. دا حديث شريف امام بخاری رحمت الله علیه، امام مسلم رحمت الله علیه ، امام أبوداودرحمت الله علیه، امام نسايي رحمت الله علیه، امام احمد رحمت الله علیه او امم ابو يعلی رحمت الله علیه روايت كړى دى.
د عبدالله بن عمرورضی الله عنه څخه روايت دى چې ويلي يې دي: د پيغمبرصلی الله علیه وسلم سره يو کس اوسېدو چې جل جلاله كركره) نومېده مړ شو پيغمبرصلی الله علیه وسلم وفرمايل: جل جلاله هغه په اوركې دى) خلك لاړل چې ويې ګوري حالت يې و ګوري نو يو ډول لباس لكه د چپنې په شان يې پرته له اجازې په پټه سره اخيستى وه . دا حديث امام بخاری رحمت الله علیه، امام مسلم رحمت الله علیه ، امام احمد رحمت الله علیه ، امام ترمذي رحمت الله علیه ، امام ابن ماجه رحمت الله علیه او امام بيهقي رحمت الله علیه روايت كړى دى.
نو دغه کس پيغمبرصلی الله علیه وسلم د مسلمانانو په غنيمتونو امين ټاكلى وه مګر نفس او شيطان يې په بدى سره ورته امر وكړ او دغه لباس يې په پټه سره واخيست، پيغمبرصلی الله علیه وسلم خبر وركړ چې د جهنم په اور كې به يې اغوستى وي، خو سره ددې پيغمبرصلی الله علیه وسلم د جهادي تربيې د بشپړېدو له امله جهاد نه دى درولى تر څو مجاهدين دا تشته ډكه كړي او نه يې هم د ځينې مجاهدينو د نافرمانى او ګناه له كبله خلك د جهاد څخه منع كړي دي.
په يوه غزا كې اسامة بن زيد رضی الله عنهما يو كس د لااله الاالله كليمې ويلو څخه وروسته وواژه پيغمبرصلی الله علیه وسلم دغه كار په ډېره سختۍ سره و غندلو، حضرت اسامةرضی الله عنه په دې كار باندې ډېر زيات پښيمانه شو، خو پيغمبرصلی الله علیه وسلم ددې كار څخه وروسته هم حضرت اسامه رضی الله عنه د جهاد كولو څخه منع نه كړ بلكې د پيغمبرصلی الله علیه وسلم د وفات څخه وړاندې د هغه لښكر مشر او امير هم وټاكل شو چې پخپله پيغمبرصلی الله علیه وسلم د كفارو د مقابلې لپاره چمتو كړى وه.
د حضرت أسامة بن زيد رضی الله عنه څخه روايت دى وايي: پيغمبرصلی الله علیه وسلم حرقي ته وليږلو سهار كفارو ته ورغللو او پرې غالب شوو ما او يو انصاري په يو کس پسې شوو كله موچې لاندې كړ ويې ويل: لااله الاالله ، انصاري لاس ونيو ولې ما په نېزه وواهه تر څو چې ومې واژه، كله چې له جهاد څخه را وګرځېدو، پيغمبرصلی الله علیه وسلم پرې خبرشو او ويې فرمايل: آی اسامه وروسته تر هغه چې لااله الاالله يې وويل تا و واژه، ماوويل: په همدې باندې یی خپل ځان ژغوره، خو پيغمبرصلی الله علیه وسلم تر هغه پورې دا لفظ تكراراوه چې ما دا هيله وكړه كاش له دې ورځې وړاندې مسلمان شوى نه واى. دا حديث امام بخاری رحمت الله علیه امام مسلم رحمت الله علیه ، امام احمد رحمت الله علیه ، امام ابن حبان رحمت الله علیه او امام بيهقي رحمت الله علیه روايت كړى دى.
د ځینې صحابه كرامو څخه پرته له دې ځينې غلطی شوې مګر پيغمبرصلی الله علیه وسلم ددې په سبب د جهاد كولو څخه نه دي منع كړي او نه يې په ټولنېز ډول جهاد درولى تر دې چې د مجاهدينو د جهادي تر بيې له بشپړېدو څخه متأكد او يقيني شي بلكې پيغمبرصلی الله علیه وسلم د هغه څه چې ليدلي يې دي او يا ورته رسېدلي دي په كلكه مخالفت كړى او د هر ې خبر ې يې د هغه مناسب غبرګون ښودلى دى، دا د هغه څه چې پېښ شوي دي د تبصرې او شننې پرته وړاندې كېږي.
د ابن ابي مليكه څخه په صحيح الامام بخاری رحمت الله علیه كې روايت شوى چې ويلي يې دي: نږدې وه چې د نبوي امت غوره شخصيتونه جل جلاله ابوبكر، او عمر) رضی الله عنهما هلاك شوي واى كله چې د بني تميم وفد راغى دوى دواړو د پيغمبرصلی الله علیه وسلم په حضور كې غږونه اوچت كړل يوه داقرع بن حابس چې د بنو مجاشع د قبيلې څخه وه ، اوبل د يو بل شخص جل جلاله نافع رحمت الله علیه وايي: نوم يې را څخه هېرشوى) د تعين كېدو اشاره وكړه، ابوبكررضی الله عنه عمررضی الله عنه ته وويل: ستا زما د مخالفت څخه پرته بل مطلب نه وه، عمررضی الله عنه وويل: زما مطلب ستا مخالفت نه دى، په دې هكله يې غږونه اوچت شول نو الله جل جلاله دغه آيت شريف نازل كړ: جل جلاله يا ايهاالذين آمنو الاترفعوا اصواتكم) دغه حديث شريف په صحيح الامام بخاری رحمت الله علیه باب: لاترفعوا اصواتكم فوق صوت النبي) الايه كې ذكر شوى او همدارنګه امام ترمذي رحمت الله علیه د ابن ابي مليكه رحمت الله علیه څخه روايت كړى چې ويلي يې دي: ماته عبدالله بن زبيررضی الله عنه وويل: چې: اقرع بن حابس پيغمبرصلی الله علیه وسلم ته راغى، ابوبكررضی الله عنه وويل: يارسول الله! دخپل قوم مشر يې وټاكه، عمررضی الله عنه وويل: يارسول الله! مشري مه وركوه، د پيغمبرصلی الله علیه وسلم په وړاندې يې خبرې وكړې تردې چې غږونه يې جګ شول ابوبكررضی الله عنه عمررضی الله عنه ته وويل: ستا زما دمخالفت څخه پرته بل مقصد نه وه، عمررضی الله عنه وويل: ما ستا مخالفت نه غوښت. راوي وايې: له دې وروسته دغه آيت شريف نازل شو چې:جل جلاله لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ) [38]راوي وايي: له دې وروسته به چې كله عمر رضی الله عنه د پيغمبرصلی الله علیه وسلم په وړاندې خبرې كولې په داسې ډول به وې چې هېڅ به نه اورېدلې كېدې تر دې چې دپوهاوي لپاره به يې بيا پوښتنه ترې كوله، امام ترمذي رحمت الله علیه وايي: ابن زبير يې خپل نيكه ابوبكررضی الله عنه ياد نكړ، امام ترمذي رحمت الله علیه وايي: دغه حديث حسن او غريب دى ، ځينو دغه حديث د ابن ابي مليكه رحمت الله علیه څخه په مرسل ډول روايت كړى دى او عبدالله بن زبير يې په كې نه دى ذكر كړى ،
دغه حديث شريف: امام بخاری رحمت الله علیه په كتاب الايمان باب: المعاصي من أمر الجاهلية ولايكفر صاحبها الا بالشرك كې روايت كړى او همدارنګه امام مسلم رحمت الله علیه ، امام ابو داود رحمت الله علیه، امام ترمذي رحمت الله علیه ، امام احمد رحمت الله علیه ، امام ابن ماجه رحمت الله علیه، امام بيهقي رحمت الله علیه ، اوامام بزار رحمت الله علیه يوبل ته په نږدې الفاظو سره د حضرت أبوذررضی الله عنه څخه روايت كړى دى.
ژباړه: - او نه خوري قسم خاوندان د فضل ستاسو نه ، ا و خاوندان د فراخئ دې خبرې ته ، چې وکړي هغوئ خاوند د خپلولئ ته اومسکینانو ته اوهجرت کوونکو ته په لاره د الله کې او په کار ده چې معافې وکړي او مخ واړوي آیا نه خښوئ تاسو چې بښنه وکړي الله تاسو ته ، او الله بښونکئ مهربانه دی .
د غه واقعه په تفصيل سره امام بخاري رحمت الله علیه ، امام مسلم رحمت الله علیه ،امام احمد رحمت الله علیه ، امام حبان رحمت الله علیه، امام بيهقي رحمت الله علیه او امام طبراني رحمت الله علیه روايت كړې دۍ.
ځينې صحابه كرام په زنا او ځينې نور د غلا په ګناهونو ككړ شوي چې په دې دواړو حد واجبېږي، د حضرت أبو هريره رضی الله عنه څخه روايت دى ويلي يې دي پيغمبرصلی الله علیه وسلم ته يو سړى راغى او هغه صلی الله علیه وسلم په جومات كې تشريف درلود جګ غږ يې وكړ ويي ويل: اى د الله رسوله! مازناكړې ده، پيغمبرصلی الله علیه وسلم مخ تر ې وګرځاوه، بيا د پيغمبرصلی الله علیه وسلم د مخ مبارك هغه اړخ ته ورتاو شو چې مخكې يې ترې بل لوري ته اړولې وه ويې ويل: اى د الله رسوله! ما زنا كړې ده پيغمبرصلی الله علیه وسلم بيا مخ ترې وګرځاوه بيا د پيغمبرصلی الله علیه وسلم د مبارك مخ هغه اړخ ته راغى چې مخكې يې ترې اړولې وه كله يې چې پخپل ځان څلور ځله ګواهي وويله پيغمبرصلی الله علیه وسلم را وغوښت او ورته ويې فرمايل: اياته ليونى يې؟ هغه وويل: نه اى د الله رسوله! پيغمبرصلی الله علیه وسلم وفرمايل: واده د كړى دى هغه وويل: هو، يا رسول الله! پيغمبرصلی الله علیه وسلم وفرمايل: دى بوځى او په تيږو يې ووژنى جل جلاله سنګسار) يې كړى. ابن شهاب رحمت الله علیه وايي: ماته هغه شخص ويلي چې د جابررضی الله عنه څخه يې اورېدلي وه : زه د هغه كسانو په ډله كې وم چې دغه شخص يې سنګسار كړ نو موږ په مصلى كې په تيږو وواژه.
دغه حديث شريف: امام بخاری رحمت الله علیه، امام مسلم رحمت الله علیه ، امام ابن حبان رحمت الله علیه او امام بيهقي رحمت الله علیه روايت كړى او امام بخاری رحمت الله علیه په دې لفظ سره د أبوهريره رضی الله عنه څخه روايت كړى چې ويلي يې دي: موږ د پيغمبرصلی الله علیه وسلم سره د خيبر په غزا كې ګډون وكړ يو شخص ته يې وويل چې دغه د اور د څښتنانو څخه دى خو كله چې جګړه پيل شوه نوموړي شخص سخته جګړه وكړه او بيا مړ شو پيغمبرصلی الله علیه وسلم وفرمايل: دغه شخص جهنم ته لاړ، وايي چې نږدې ځينې خلكو شك وكړ، دوى په همدې كې وه چې وويل شول نو موړى پخپله مړشو بلكې سخت ټپي شو كله چې شپه شوه د ټپ تاب يې را نه وړ او صبر يې ونه كړ نو خپل ځان يې پخپله وواژه پيغمبرصلی الله علیه وسلم له همدې واقعې خبر وركړ، بيا يې وفرمايل: الله اكبر زه په دې ګواهي وركوم چې زه د الله جل جلاله بنده او د هغه رسول يم بيا يې بلال رضی الله عنه ته امر وكړ چې خلكو ته آواز وكړه چې: جنت ته يواځې مسلمان شخص دا خېلېږي او يقيناً الله جل جلاله دغه دين د فاجر شخص په وسيله نصرت او غلبه ورپه برخه كوي حاشيه ختمه شوه.
دغه حديث امام نسايي رحمت الله علیه، امام أبوداود رحمت الله علیه، امام ابن ماجه رحمت الله علیه، امام احمد رحمت الله علیه او امام دارمي رحمت الله علیه روايت كړى دى.
د عروه بن زبيررضی الله عنه څخه روايت دى چې يوې ښځې د پيغمبرصلی الله علیه وسلم په زمانه كې د مكې مكرمې د فتحې په درشل غلاوكړه نو قوم او ټبريې سخت وارخطا شو اسامه بن زيد ته يې زارى ګانې پيل كړې تر څو پيغمبرصلی الله علیه وسلم ته د دوى سپارش وكړي عروه رضی الله عنه وايي: كله چې حضرت اسامه رضی الله عنه په دې اړه پيغمبرصلی الله علیه وسلم ته وويل نو د پيغمبرصلی الله علیه وسلم د مبارك مخ رنګ واوښت او ويې فرمايل: ايا دالله جل جلاله دحدودو څخه د يو حد په اړه ماته سپارش كوئ، اسامه رضی الله عنه وايي: يارسول الله ماته بخښنه وغواړه كله چې شپه شوه پيغمبرصلی الله علیه وسلم دخلكو په منځ كې پاڅېده او پخپله خطبه كې يې د الله جل جلاله د ثنا او صفت بيان وكړ بيا يې وفرمايل: امابعد: يقيناً ستاسو خخه ړومبني خلك په دې سره هلاك او تباه شول چې كله به كوم عزتمن او قدرمن شخص غلاوكړه پرته له جزا څخه به يې پرېښود او كله به چې كوم كمزوري شخص غلا په كې وكړه نو بيا به يې حد پرې جاري كاوه زما دپه هغه ذات چې محمدصلی الله علیه وسلم نفس يې په لاس جل جلاله بلاكيف) كې دى. كه چېرې فاطمه د محمدصلی الله علیه وسلم لور غلا وكړي نو زه به يې لاس پرې كړم.
يعنې كه زما خپله لور هم دا جرم وكړي نو زه به د الله جل جلاله حد پرې جاري او لاس به يې پرې كړم، بيا پيغمبرصلی الله علیه وسلم د هغه ښځې د لاس پرې كېدو امر وكړ او لاس يې پرې قطع كړ وروسته دغه ښځې توبه ويسته او خپل عمل يې صحيح كړ او واده يې هم وكړ، عائشه رضی الله عنها وايي: بيا به زموږ كره راتلله او اړتيا به مې يې پيغمبرصلی الله علیه وسلم ته وړاندې كوله.
د غه حديث امام بخاری رحمت الله علیه، مسلم، امام ترمذي رحمت الله علیه، امام نسايي رحمت الله علیه، امام أبوداود رحمت الله علیه، امام ابن ماجه رحمت الله علیه او امام احمد رحمت الله علیه روايت كړى دى.
ايماني تربيه د جهاد په درشل كې پرمخ بيول كېږي او دهغې لپاره جهاد نه وروسته كېږي، دا يواځې د بنده په مرګ سره پاى ته رسېږي، او څوك چې وايي د جهادي تربيې په نه بشپړېدو سره بايد جهاد وروسته شي دا په مكمل ډول د جهاد بنديدوته مفضي كېږي يعني د جهاد د بندېدو باعث او لامل جوړېږي، كله چې په قرون فاضله يعني په نيكو پېړيو كې داسې حالات او واقعات منځ ته راغلي نو دا وروستني به له هغوى څخه غوره او يا هم له ګناهونو څخه پاك او معصوم وي او بېشكه پيغمبرصلی الله علیه وسلم فرمايلي دي: په تاسې به داسې وخت نه راځي مګر وروستني به له ړو مبني څخه بدوي تر دې چې د خپل پروردګار سره ملاقي او هغه جل جلاله ته به ورشي.
د غه حديث امام بخاری رحمت الله علیه روايت كړى او بشپړ يې داسې دى چې: د زبير بن عدي رضی الله عنه څخه روايت دى ده ويلي چې موږ أنس بن مالك رضی الله عنه ته راغلو او د حاجيانو د كړنو څخه مو ورته شكايت او ګيله وكړه هغه وويل: صبر وكړئ بېشكه په تاسې باندې داسې زمانه نه راځي مګر وروستنی زمانه به تر ړومبنۍ څخه بده او خرابه وي تر دې چې خپل پروردګار ته ورشي، دغه حديث مې ستاسې د پيغمبرصلی الله علیه وسلم څخه اورېدلى دى.
