د سږو بوغمه

د سږو بوغمه (امريکايي انگرېزي: Pulmonary Edema يا په برتانيوي انگرېزي: Pulmonary Odema، په يوناني οίδημα)، د سږو پړسوب او يا په سږو کې د مايعاتو د راغونډېدنې ناروغي ده. د سږو دغه ناروغي په سااخيستنيز غونډال کې ناسوبوالی رامېنځ ته کوي او دا ناروغي د دې سبب گرځي چې په سږو کې د گازونو په ادلون بدلون کې خنډ رامېنځ ته شي چې بيا د ساه اخيستنې عدم کفايه يا ناتواني رامېنځ ته کوي. د سږو بوغمه په دوه حالتونو کې راپېښېدلای شي، لومړی يا خو دا ناروغي د زړه د عدم کفايې په سبب هغه وخت چې زړه د سږو په اکر کې مايعات و نشي وېستلای نو په دغه وخت کې د کارډيوجېنېک پلمونېري ايډيما يا د زړه اړونده د سږو بوغمه پېښېږي. دويم دا چې د سږو د ووبونو د ټپي کېدو په سبب نان کارډيوجېنېک پلمونېري ايډيما يا د زړه نااړونده د سږو بوغمه راپېښېدلای شي. د دغې ناروغۍ درملنه د ناروغۍ په لامل پورې اړه لري، خو په عين وخت کې د ناروغ د سږو د سااخيستنې د کړنې په ښه والي کې بايد ډېره پاملرنه وشي او هغه لاملونه چې د سااخيستنې خنډ گرځي د هغو له مېنځه وړلو هڅه پکار ده.

د سږو بوغمه

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	د ناروغيو برخه symptom or sign (en)
ځانګړې وېشنيزه	respiratory failure (en) respiratory signs and symptoms (en) ناروغي

نښې نښانې

د دغې ناروغۍ نښې، د ساه لنډېدنه او د سا اخيستلو ستونزه، د ټوخي سره د وينې رابرسېرېدنه، غېرنورماله خوله، اضطراب او د جلد زېړوالی دی. د سږو د بوغمې سره يوه عامه ښکاره نښه د گلابي رنگه بلغم راپېدا کېدل دي. که چېرته د دغې ناروغۍ درملنه په وخت سره و نه شي نو دا ناروغۍ د کوما تر کچې او آن د مړينې سبب هم گرځي، خو دا ټول بيا د ساه اخيستنې پېچلتياؤ، لکه هايپوآکسيا يا په وينه کې د آکسيجن د کمښت سره تړلي دي. که چېرته دغه ناروغي په ورو ورو پرمختگ کړی وي، نو په ناروغ کې د مايعاتو پراړوالی (له اندازې زيات د مايعاتو ډېرښت) راڅرگندېږي. چې د همدغه ناانډولتوب په نتيجه کې ناروغ د شپې لخوا له خوبه د ميتيازو لپاره راپورته کېږي، د ناروغ بوجلکو کې بوغمه او پړسوب (پښې پړسېږې، په عامه توگه دغه ډول پړسوب ته پيټينگ بوغمه وايي، چې که چېرته د ناروغ د پښو جلد څوک په دوه گوتو کېښکاږي او بيا گوتې څوک ليري کړي نو جلد به په ځنډ بېرته خپلې نورمالې بڼې ته راوگرځي.) راڅرگندېږي، همدا شان اورتوپنيا يا ستوني ستخ ساه لنډي (کله چې ناروغ ستونې ستخ څملاستلی وي نو د ناروغ ساه لنډېږي او په نورماله توگه ساه نه شي اخيستلی)، او پاراوکسيمال نوکټرنال ډسپنيا يا د شپې لخوا ناڅاپي شديده ساه لنډي (په شپه کې ناڅاپي شديده ساه لنډي پېښېدل) هم څرگنده د دغې ناروغۍ څرگندې نښې نښانې دي.

پېژندنه

په يوه ناروغ باندې د سږو د بوغمې د ناروغۍ شک هغه وخت کېږي کله چې يو طبيب د هغه روغتيايي پېښليک راڅرگند کړي، لکه د ناروغ د زړه او رگونو پخوانۍ ناروغي، د ناروغ فيزيکي کتنې: د سږو د غوږکېدو پرمهال د سااخيستنې په پای کې د کراکلز (هغه غږونه چې د سږو په ناروغۍ اخته ناروغ کې د ژورې سااخيستنې وروسته په ستېتوسکوپ اورېدل کېږي) غږ شتون د سږو د بوغمې ښکارندويي کوي. د زړه د درېم غږ (S3) شتون د زړه اړونده د سږو بوغمې يا د کارډيوجېنېک پلمونېري ايډيما وړاندوينه کوي.

همدا ډول د وينې ځينې آزمېښتونه هم د دغې ناروغۍ په پېژندنه کې مرسته کوي. د ساري په توگه په وينه کې د اېلېکټرولايټونو (سوډيم، پوټاشيم) او د پښتورگو د عمل ښکارندوکو (markers) (لکه کرياتينين، يوريا) د څرگندولو آزمېښتونه بايد ترسره شي. همدا شان د ځيگر د اېنزايمونو، د التهابي ښکارندوکو (چې اکثراً C-تعامل کوونکی پروټين) او د وينې بشپړ شمېر د رامالومولو سره سره د کواگولېشن کتنې (لکه PT, aPTT) عامې طبي آزمېښتي سپارښتنې دي چې طبيبان يې غوښتنه کوي. په ډېرو روغتونونو کې B-ډوله ناټريوريټيک پېپټايډ (BNP) موندل کېږي، , especially in the US, sometimes even as a point-of-care test. Low levels of BNP (<100 pg/ml) make a cardiac cause very unlikely.

The diagnosis is confirmed on X-ray of the lungs, which shows increased fluid in the alveolar walls. Kerley B lines, increased vascular filling, pleural effusions, upper lobe diversion (increased blood flow to the higher parts of the lung) may be indicative of cardiogenic pulmonary edema, whereas patchy alveolar infiltrates with air bronchograms are more indicative of noncardiogenic edema

Low oxygen saturation and disturbed arterial blood gas readings may strengthen the diagnosis and provide grounds for various forms of treatment. If urgent echocardiography is available, this may strengthen the diagnosis, as well as identify valvular heart disease. In rare occasions, insertion of a Swan-Ganz catheter may be required to distinguish between the two main forms of pulmonary edema.

لاملونه

هر کله چې د سږو ووبونه د مستقيم زيان په سبب ټپي شي او يا هم د زړه د ناسوبوالي په سبب د وينې د اکرني غونډال په کړنه کې بې کفايتې رامېنځ ته شي نو دا بيا د سږو د بوغمې د ناروغۍ لامل گرځي.

د زړه اړونده د سږو بوغمه

• Congestive heart failure
• Severe heart attack with left ventricular failure
• Severe arrhythmias (tachycardia/fast heartbeat or bradycardia/slow heartbeat)
• Hypertensive crisis
• Pericardial effusion with tamponade
• Fluid overload, e.g., from kidney failure or intravenous therapy

د زړه نااړونده د سږو بوغمه

May occur after upper airway obstruction, intravenous fluid overload, neurogenic causes (seizures, head trauma, strangulation, electrocution). Can also be seen with ARDS (acute respiratory distress syndrome):

Alveolar

• Inhalation of toxic gases
• Pulmonary contusion, i.e., high-energy trauma
• Aspiration, e.g., gastric fluid or in case of drowning
• Reexpansion, i.e. post pneumonectomy or large volume thoracentesis
• Reperfusion injury, i.e. postpulmonary thromboendartectomy or lung transplantation
• Immersion pulmonary edema
• Multiple blood transfusions
• Severe infection

نور/ناڅرگنده لاملونه

• Multitrauma, e.g., severe car accident
• Neurogenic, e.g., subarachnoid hemorrhage
• Certain types of medication
• Upper airway obstruction, i.e. negative pressure pulmonary edema
• Arteriovenous malformation
• Ascent to high altitude occasionally causes high altitude pulmonary edema (HAPE)

درملنه

Focus is initially on maintaining adequate oxygenation. This may happen with high-flow oxygen, noninvasive ventilation (either continuous positive airway pressure (CPAP) or variable positive airway pressure (VPAP)) or mechanical ventilation in extreme cases.

When circulatory causes have led to pulmonary edema, treatment with intravenous nitrates (glyceryl trinitrate), and loop diuretics, such as furosemide or bumetanide, is the mainstay of therapy. These improve both preload and afterload, and aid in improving cardiac function.