د جوبایډن د ولسمشرۍ لېږد

په متحده ایالاتو کې د ولسمشرۍ لېږد هغه بهیر ته ویل کېږي چې له مخې یې یو منتخب ولسمشرپه عمومي توګه د خروج په حال کې دولت له همکارۍ سره د واک اداره کولو لپاره چمتو کېږي. دا لېږد معمولاً د لسو اونیو په بهیر کې د ټاکنو او تحلیف تر منځ د نومبر په لومړۍ اونۍ کې يې ټاکنې او د جنوري په ۲۰ يې لوړه ترسره کېږي. د جوبایډن د لېږد دوره لږ څه لنډه شوه، ځکه د ټرامپ ګوښه‌کېدونکي دولت د نومبر تر ۲۳ مې پورې ظاهراً بايډن د ټاکنو د ګټونکي په توګه په رسمیت ونه پېژانده.

بایډن د ۲۰۲۰ ز کال په اپریل کې له دیموکراتیک ګوند نه د ولسمشرۍ احتمالي نوماند شو او د اګست په مياشت کې یې رسمي نوم‌ لیکنه ومنله. د بایډن د لېږد ټيم له وړاندې د جون په ۲۰ مه د ټېډ کافمن په مشري اعلان شوی و. نور شریک رئیسان د سپټمبر په میاشت کې د کافمن تر څنګ له ټیم سره یوځای شول.

د ۲۰۲۰ ز کال ولسمشریزې ټاکنې د نومبر په درېیمه تر سره شوې. د هم‌هغې ورځې په ماښام برحال ولسمشر ډونالډ ټرامپ د حضوري رایو په جدول کې د خپل لومړي مخکښ‌توب پربنسټ ځان د ټاکنو ګټونکی اعلام کړ، دا هغه حالت و چې په پراخ ډول يې وړاندوینه کېده، خو په چټکۍ سره بې باوره کېده، ځکه رایې شمېرل کېدې. هغه مهال د وروستیو مجموعي رایو د شمېر استازي نه وو او د ټولو رایو شمېرلو څو ورځې وخت ونیوه. ټرامپ په خپلې بریا ټینګار درلود او له هېڅ کوم ثبوت پرته یې ادعا کوله چې د بایډن مخ پر زیاتېدونکی پرمختګ د پراخې درغلۍ، فساد او ګڼو نورو ناسمو چلندونو له امله دی. هغه په دغه ډول قضايي دوسیه کې په څو ایالتونو کې پایلې وګواښولې، چې هېڅ یوه یې د اساسي بریا لامل نه شوه. د ټرامپ د انکار له امله، له بايډن سره د هغه او د هغه د  ټیم د محدودې همکارۍ له پیل نه مخکې څو اونۍ ځنډ شته و. 

د رایو تر شمېرلو درې نیمې ورځې وروسته د نومبر په اوومه په ختيځ وخت شاوخوا د سهار ۱۱:۳۰ بجې اشوشېد پرېس له لویو تلویزیوني شبکو، لکه: CNN, ABC News, CBS News, NBC News او Fox News سره لوبه د بایډن په ګټه اعلام کړه. له هغه وروسته ډېری سرچینو جوبایډن د منتخب ولسمشر په توګه وپېژانده. په هر حال، ايملي مورفي د GSA  (د عمومي خدماتو اداره) مدیره، چې د ټرامپ له خوا ګومارل شوې وه، د نومبر تر ۲۳مې نېټې په تمه وه، تر څو د ظاهري ګټونکي په توګه د بایډن د پېژندنې لیک صادر کړي، په دې اساس ټرامپ لا هم د ټاکنو پایلې له مناقشې سره مخامخ کړې وې. دا وینا د واک د لېږد رسمي پيل ښيي او د بايډن د ټيم په واسطه يې نه ترلاسه کېدل د دې لامل شول، چې هغوی ۶.۳ میلیون ډالر، اداري فضا، د دولتي وېب سايټ حالت او ادارو ته له لاسرسي نه بې برخې شي. بايډن په جلا ډول د ملي امنیت د توجیهي غونډو له دایرولو نه چې په ورځنۍ توګه طبقه بندي شوې وې، ډډه وکړه، تر هغه چې د نومبر په ۲۴ د ټرامپ ادارې بایډن ته د دغه راز توجیهي غونډو لاسرسۍ په رسمي توګه تصویب کړ. 

د ۲۰۲۰ ز کال د ډېسمبر په ۱۴مه د متحده ایالتونو ټاکنیز کالج  بایډن د ولسمشر او کامله هریس د مرستیالې ولسمشرې په توګه اعلامولو لپاره غونډه ترسره کړه. پایلې باید د ۲۰۲۱ ز کال د جنوري په ۶ مه د کنګرې په ګډه جلسه کې تایئد شوې وې، خو د کنګرې پر ودانۍ د یرغل او تخریب له لارې د پایلو د لغوې لپاره د ټرامپ د پلویانو د هڅو له امله تصدیق د جنوري تر ۷ نېټې پورې بشپړ نه شو. د بايډن لېږد د ۲۰۲۱ ز کال د جنوري پر ۲۰ مه د ختیځ وخت د غرمې په ۱۲:۰۰ بجو د هغه له تحلیف سره پای ته ورسېد، چې له همدغه ځایه د هغه ولسمشري پیل شوه.  

د احتمالي جنجالي ټاکنو لپاره تیاری

د ۲۰۲۰ ز کال د اوړي موسم په لومړیو کې ولسمشر ټرامپ د ۲۰۲۰ ز کال د ټاکنو تر پوښتنې لاندې راوستل پيل کړل او ویې ویل چې پوستي/بريښنايي رایې به په ټاکنو کې د پخوانیو ټاکنو په پرتله له درغلیو سره مل ټاکنو لامل شي. له دې امله ډېری د نظر خاوندان او د سرمقالو لیکوالان ټينګار کوي چې، بایډن باید په غوڅه توګه بریالی شي، تر څو د ټرامپ له خوا د پایلو له ننګونو نه مخنیوی وشي. له درغلۍ نه د مخنیوي په موخه د ترامپ تورونه د دې لامل شول چې ځینې خلک په دې اړه فکر وکړي، که چېرې هغه په لږ اختلاف له ماتې سره مخامخ شي، څه به پېښ شي. ټرامپ په بيلابېلو ټکو کې له خپل لوی څارنوال وېلیم بار نه وغوښتل چې د بایډن او د هغه د زوی هانټر په اړه څېړنه وکړي. له دې سره ټرامپ په مکرر ډول ټينګار کاوه چې د هغه مخالف باید په زندان کې وي.  

روسا بروکس چې د اوباما په اداره کې یې د دفاع په وزارت کې کار کاوه. د لېږد د بشپړتیا پروژه (TIP) جوړه کړه، چې د ۲۰۲۰ ز کال په جون کې يې د احتمالي ټاکنو او لېږد سناریوګانې "د جګړې د لوبې" په نوم د سپړلو لړۍ پیل  کړه. TIP د ۲۰۲۰ ز کال په اګست کې یو راپور خپور کړ، چې په پراخ ډول پرې بحث وشو او د متحده ایالتونو د ۲۰۲۰ ز کال د ټاکنو لپاره د ۲۰۲۰ ز کال د ټاکڼو د کړکېچ سناریوانځورولو څلورمه لړۍ وه.  هغه سناریوګانې چې د TIP له خوا وارزول شوې، یوه د بایډن غوڅه بریا، یوه د ټرامپ غوڅه بریا، یوه د بایډن محدوده بریا او تر ټاکنو وروسته یوه د نه ډاډ اوږده دوره په کې شاملې وې. نورو اکادمیکو شخصیتونو، لکه: لاورېنس ډاګلاس په خپل کتاب: ایا هغه به لاړ شي؟: په ۲۰۲۰ ز کال کې د ټاکنو احتمالي ګډوډي او ټرامپ او هم یې د احتمالي ماتې  په حالت کې د ټرامپ د انکار  په اړه بحث وکړ چې وروسته په حقیقت بدل شو.

د شلمې قانوني لایحې سره سم، د ولسمشر مرستیال باید د ۲۰۲۱ ز کال د جنوري په ۶مه  د کنګرې په ګډه غونډه کې ټاکنیزې رایې وشمېري. دا د ۱۸۸۷ ز د ټاکنیزو رایو د شمېرنې قانون له خوا اداره کېږي، چې ۱۸۷۶ او ۷۷ ز کلونو په څېر کړکېچونو د مخنیوي په موخه تصویب شوی. په داسې حال کې چې  کارول شوي قوانین هېڅکله په ریښیني ډول نه دي ازمویل شوی.

د بایډن حقوقي ټيم دې ته چمتو و چې د TIP له خوا مطرحه شوې او بلې هرې احتمالي دعوا ته تیار جوړ شوي ځوابونه ولري. له شپېتو نه زیاتو مواردو کې یوازینۍ قضیه چې په بې ساري ډول نه وه رد شوې، د پوستي/ برېښنایي رایې پاڼو ځنډنۍ رسېدنه وه.

د لېږد په پیل کې ځنډ

که څه هم جوبایډن د ۲۰۲۰ ز کال د نومبر په ۷ مه په عمومي توګه منتخب ولسمشر وټاکل شو، د عمومي خدماتو د ادارې رئیس امیلي مورفي منتخب ولسمشر ته د لېږد بهیر له پیل نه ډډه وکړه او په پایله کې يې د هغه ټيم ته د بودیجې او اداري فضا له ورکړې نه انکار وکړ.

مورفي د هغه احقاق ليک له امضا کولو نه ډډه وکړه چې د بایډن انتقالي ټیم ته يې اجازه ورکوله، تر څو په رسمي ډول د منظم لېږد د اسانتیا له لارې خپل کار پيل کړي. هغې د بایډن انتقالي ټیم د اجازه لیک له ردولو سره د ادارې فضا ته د راتلونکې ادارې له لاسرسي، د کابینې د احتمالي نوماندانو د مخینې ارزونې او هغه طبقه بندي شویو معلوماتو ته له لاسرسي نه، چې ښايي د دولت بېړنيو شرایطو ته په ځواب کې د تصدۍ د مسؤلیت لپاره ورته اړتیا پېښه شي مخنیوی وکړ. د مورفي له خوا د ليک (ځنډولو) د بایډن منتخب انتقالي دولت ته د حقوقو او ګڼو نورو لګښتونو لپاره، د دولتي ایمل ادرسونو له رامنځته کولو او د اړتیا وړ مالي افشا کونو، د دولتي اخلاقو له ادارې سره د کار کولو لپاره د فدرال لېږد میلیونونه ډالرو بودیجې او د راتلونکو نوماندانو لپاره د ګټو د تضاد فورمو ته له لاسرسي نه هم مخنیوی وکړ. مورفي د هغه عامه انګېرنو له مخې چې ښايي د هغې انکار ملي امنیت او عامې روعتیا ته زیان ورسوي، د خپل ځان لپاره د دندې لټون پيل کړ او په ۲۰۲۱ ز کال کې يې د شته کاري موکو په اړه څېړنه وکړه.