ويکيپېډيا

د استراليا اقتصاد

استراليا یو پرمختللی هېواد دی چې د مخلوط بازار اقتصاد لري. تر ۲۰۲۱ز کال پورې، استراليا د اسمي جي ډي پي (کورنی ناخالص تولید) له نظره ديارلسم ستر ملي اقتصاد و، د پي پي پي پر بنسټ تنظیم شوي جي ډي پي له نظره اتلسم ستر هېواد، د توکو د صادرولو پر بنسټ پنځه ويشتم ستر هېواد او د توکو د واردولو له نظره شلم ستر هېواد و. استراليا په پرمختللې نړۍ کې، د ۲۰۱۷ز کال د مارچ مياشتې په مالي ربعه کې د تر ټولو اږدې پرله پسې «جي ډي پي» ودې تاريخ لري. دا په استراليا کې دتخنيکي سوړبازارۍ (د منفي ودې دوه پرله پسې ربعې) څخه وروسته يو سل او درېيمه ربعه او شپږ ويشتم کال و. د ۲۰۲۱ز کال د جون تر مياشتې د دې هېواد «جي ډي پي» ۱.۹۸ تريليونه استراليايي ډالره اټکل شوې وه.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]

د استراليا اقتصاد
څنګزنې وېشنيزېeconomy of Oceania
هېوادآسټراليا
ځایآسټراليا
CurrencyAustralian dollar

د استراليا په اقتصاد کې د دې هېواد د چوپړتياوو برخه پياوړې ده، کومې برخې چې په ۲۰۱۷ز کال کې د دې هېواد ۶۲.۷٪ جي ډي پي جوړوله او د دې هېواد د کارګر ځواک ۷۸.۸٪ پکې په کار بوخت و. استراليا د طبيعي سرچينو د مجموعي اټکل له مخې لسم لوړه درجه ځای لري چې په ۲۰۱۷ز کال کې يې ارزښت ۱۹.۹۸ تريليونه امريکایي ډالرو ته رسېد. په ۲۰۰۹-۱۰ز کال کې د کان کيندنې د لوړې کچې پر مهال، د کان کيندنې صنعت اضافه شوی مجموعي ارزښت يې د جي ډي پي ۸.۴٪ و. سره له دې چې په وروستيو کې د کان کيندنې په برخه کې کمښت راغلی، د استراليا اقتصاد بيا هم پياوړی او ثابت پاتې شو او له ۱۹۹۱ څخه تر ۲۰۲۰ز کال يې کوم ډول سوړبازاري نه ده تجربه کړې.[۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]

د کورني بازار پانګونې له اړخه په سيډني کې د استراليا د وثايقو بازار په نړۍ کې د ونډو شپاړسم ستر بازار دی او د اسيا پیسيفيک په سيمه کې د سود لوړې اندازې تر لاسه کوونکي بازارونو څخه يو دی. د استراليا په ځينو سترو شرکتونو کې «Commonwealth Bank, BHP, CSL, Westpac, NAB, ANZ, Fortescue Metals Group, Wesfarmers, Macquarie Group, Woolworths Group, Rio Tinto, Telstra, Woodside Energy» او «Transuban» شامل دي. د استراليا او د دې هېواد د اړوندو سيمو دودپيسه استراليايي ډالر دی، کومه دودپيسه چې د ګڼو پسيفيک هېوادونو سره شريکه ده.[۱۴][۱۵][۱۶]

د استراليا اقتصاد د ختيځې او سويل ختيځې اسيا له هېوادونو سره پياوړی تړاو لری، کوم چې د « ASEAN Plus Three» (APT) په نوم هم پېژندل کېږي، په ۲۰۱۶ز کال کې يې له دې هېوادونو سره د صادراتو کچه ۶۴٪ وه. په ځانګړي ډول چين په ستر توپير سره د استراليا د صادراتو او وارداتو شريک دی. دا هېواد همدا راز له ASEAN، کاناډا، چيلي، چين، سويلي کوريا، ماليزيا، نيوزيلينډ، پيرو، جاپان، سينګاپور، تايلينډ او متحده ايالاتو سره د ازادې سوداګرۍ تړونونه هم لري. له نيوزيلينډ سره « ANZCERTA » تړون د  نيوزلينډ له اقتصاد سره په ګډېدو کې زياتوالی راوستی او په ۲۰۱۱ز کال کې يوه طرحه موجوده وه چې تر ۲۰۱۵ز کال يو واحد استراليايي بازار جوړ کړي.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

تاريخ

سمول

شلمه پېړۍ

سمول

د ۱۹۰۱-۲۰۰۰ز کلونو مودې لپاره د استراليا په کلني ډول د منځنۍ کچې «جي ډي پي» اندازه ۳.۴٪ وه. د ډېرو ګاونډيو سويل ختيځ اسيايي هېوادونو په خلاف د خپلواکۍ پر لور جريان په پرتليز ډول سوله ييز و او په همدې بنسټ يې پر اقتصاد  او د ژوند پر معيار د پام وړ منفي اغېز نه درلود. د ۱۹۲۰ز لسيزې پر مهال وده خپل اوج ته ورسېده، ورپسې په ۱۹۵۰ او ۱۹۸۰ز لسيزو کې وده پر مخ ولاړه. خو له بلې خوا د ۱۹۲۰ز لسيزې وروستۍ د ۱۹۲۰ز، ۱۹۳۰ز لومړۍ، د ۱۹۷۰ز او ۱۹۹۰ز لسيزې د بحران ښکار وې.[۲۳]

اقتصادي ازادي

سمول

د ۱۹۸۰ز لسيزې له لومړيو څخه راپدېخوا، د استراليا اقتصاد وخت په وخت له اقتصادي ازادۍ څخه تېر شوی. په ۱۹۸۳ز کال کې،  استراليايي ډالر عام کړای شو او مالي قيودات لرې کړای شول، دا مهال «باب هاک» لومړی وزير و، خو دا چاره په بنسټيز دول د خزانې د وزير «پال کيټنګ» له خوا پر مخ یوړل شوه.

د ۱۹۹۰ز لسيزې د لومړيو سوړبازاري

سمول

د ۱۹۹۰ز لسيزې په لومړيو کې سوړبازاري د ۱۹۸۷ز کال د اکتوبر مياشتې له «بليک منډی» (په دې ورځ د ونډو بازار په ناڅاپي دول سقوط کړی و) وروسته په تېزۍ سره مخ په وړاندې راغله، لامل يې په غېر معمولي ډول د ونډو بازار سقوط و، د کوم له امله چې د «ډاو جونز» په صنعتي اوسط ۲۲.۶٪ وغورځېد. دا سقوط، کوم چې د ۱۹۲۹ز کال د ونډو بازار له سقوط څخه لوی و، نړيوال اقتصاد وکولای شول په غوره طريقې سره يې سمبال کړي او د ونډو بازار په تېزۍ سره بېرته ورغېد. خو په شمالي امريکا کې، د لرګيو سپما او د پورونو صنعت له زوال سره مخ شو، د کوم په پايله کې چې د سپما او پور بحران منځ ته راغی، کوم چې د متحده ايالاتو د ميلیونونه وګړو سوکالي له ګواښ سره مخ کړه. له دې وروسته سوړبازارۍ د استراليا په ګډون په ډېرو هغو هېوادونو اغېز وکړ چې له متحده ايالاتو سره په اړيکه کې وو. «پال کيټينګ»، څوک چې هغه مهال د خزانې مسئول و، مشهوره ده چې دې سوړبازارۍ ته يې په دې توګه اشاره وکړه چې «هغه سوړبازاري چې استراليا بايد ورسره مخ شوی وای». د سوړبازارۍ پر مهال، «جي ډي پي» کې ۱.۷٪، په روزګار کې ۳.۴٪ کمښت راغی او بې روزګارۍ کچه له ۱۰.۸٪ څخه لوړه شوه. په هر حال، سوړبازارۍ د اوږدمهالي پړسوب د اندازې د تمې په کمولو کې مرسته وکړه او استراليا په ۱۹۹۰ز لسيزې څخه تر اوسه پورې د تر ټولو کم پړسوب چاپيريال ساتلی دی (پړسوب يا د پيسو پړسوب چې انفلاسيون يې بولي، هغه حالت دی چې د پيسو ارزښت کم شي، په ډېرو پيسو کم توکي رانيول کېدای شي، په عادي اصطلاح کې يې د قيمتۍ يا ګرانۍ په توګه بللای شو).[۲۴][۲۵]

کان کيندنه

سمول

د کانونو راسپړلو د استراليا په اقتصادي وده کې زياته ونډه درلودلې، په ۱۸۴۰ز کال کې د سرو زرو د لټون لپاره له زياتو هلو ځلو نيولې بيا تر نن ورځې پورې. د څارويو ساتنې او کان کيندنه کې د لوړې ګټې فرصتونو په زیاته اندازه برتانوي پانګې خپل ځان ته راجلب کړې، په داسې حال کې چې د ترانسپورت، مخابراتو، او ښاري زېربناوو لپاره له ډېرو دولتي لګښتونو څخه مرسته ورسېده، کوم چې همدا راز تر ډېره بريده په برتانوي مالي تمويل متکي و. څومره چې اقتصاد پراخېدو، په زیاته پيمانه کډوالۍ د مزدورانو مخ په زیاتېدو غوښتنه پوره کړه، په ځانګړي ډول په ۱۸۴۰ز کال کې په ختيځو سيمو کې د مجرمانو د نقل او حرکت له پای ته رسولو وروسته. د استراليا د کان کيندنې کارونو په پرله پسې ډول اقتصادي وده خوندي کړه او لويديځې استراليا په ۱۹۶۰ او ۱۹۷۰ز لسيزو کې د خامې وسپنې او سرو زرو له کانونو څخه زیاته ګټه پورته کړه، کوم چې د لوېديځې استراليا په مرکز او تر ټولو زيات نفوس لرونکي ښار «پرت» او همدا راز نورو سیمه يیزو مرکزونو کې د کليوالي ابادۍ او توکومصرفول زيات کړل.

نړيوال مالي بحران

سمول

د استراليايي حکومت هڅونکې (په خوځښت راوستونکې) بستې (۱۱.۸ ميليارده ډالره) د سوړبازارۍ په مخنیوي کې مرسته وکړه.[۲۶]

نړيوال بانک تمه درلوده چې په ۲۰۱۱ز کال کې به د استرالیا د جي ډي پي وده ۳.۲٪ او په ۲۰۱۲ز کال کې ۳.۸٪ وي. د ۲۰۱۱ز کال په څلورمه ربعه کې اقتصاد ۰.۴٪ پراخه شو او د ۲۰۱۲ز کال په لومړۍ ربعه کې ۱.۳٪ پراخه شو. کال په کال د ۴.۳٪ ودې راپور ورکړل شوی و.[۲۷][۲۸][۲۹][۳۰]

د ۲۰۱۲ز کال کې د پيسو نړيوال صندوق وړاندوينه کړې وه چې په راتلونکو دوه کلونو کې به استراليا د نړۍ په کچه تر ټولو ښه فعاليت ښودونکو سترو پرمختللو اقتصادونو څخه وي؛ د استراليا د حکومت د خزانې وزارت وړاندوينه کړې وه چې «په ۲۰۱۲ کې د ۳.۰٪ او په ۲۰۱۳ کې د ۳.۵٪ ودې وړاندوينه کېدای شي»، د ۲۰۱۲ز کال د اپريل په مياشت کې د استراليا ملي بانک د استراليا لپاره د خپلې ودې وړاندوينه له ۳.۲٪ څخه کمه او ۲.۹٪ کړه، او «جی پي مورګن» د ۲۰۱۲ز کال د مۍ په مياشت کې د خپلې ودې وړاندوينه په ۲۰۱۲ کال کې د پخوانۍ وړاندوينې ۳.۰٪ څخه کمه او ۲.۷٪ کړه، همدا راز د ۲۰۱۳ز کال لپاره يې خپله وړاندوينه له ۳.۳٪ څخه کمه او ۳.۰٪ کړه. د ۲۰۱۲ز کال د اګست په مياشت کې « Deutsche Bank» او د ۲۰۱۲ز کال په اکتوبر کې « Société Générale»، خبرداری ورکړ چې په ۲۰۱۳ز کال کې په استراليا کې د سوړبازارۍ خطر شته.[۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵]

په داسې حال کې چې په ټوليز ډول د استراليا ملي اقتصاد وده وکړه، ځينو هغو ايالتونو چې کان کيندونه يې نه درلوده او د استراليا ځېنې هغو اقتصادونو چې پر کان کېندنې نه و وړلا، له سوړبازارۍ سره مخ شول. [۳۶][۳۷][۳۸]

سرچينې

سمول
  1. ↑ Nieuwenhuysen, John; Lloyd, Peter; Mead, Margaret (2001). Reshaping Australia's Economy: Growth with Equity and Sustainability. Cambridge University Press. p. 179. ISBN 978-0521011204.
  2. ↑ "GDP ranking". World Bank Open Data. World Bank. April 2019. نه اخيستل شوی 13 May 2019.
  3. ↑ "GDP ranking, PPP based". World Bank Open Data. World Bank. 25 April 2019. نه اخيستل شوی 13 May 2019.
  4. ↑ "AUSTRALIA-OCEANIA :: AUSTRALIA". The World Factbook. CIA. 6 September 2017. نه اخيستل شوی 25 September 2017.
  5. ↑ Bagshaw, Eryk; Massola, James (7 June 2017). "GDP: Australia grabs record for longest time without a recession". The Sydney Morning Herald. نه اخيستل شوی 6 September 2017.
  6. ↑ "Key economic indicators". Australian Bureau of Statistics. نه اخيستل شوی 16 September 2021.
  7. ↑ "Industry Insights". Office of the Chief Economist. Department of Industry, Innovation and Science. 22 May 2018. Archived from the original on 28 February 2019. نه اخيستل شوی 9 January 2020. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  8. ↑ Anthony, Craig (25 June 2019). "10 Countries with the Most Natural Resources". Investopedia.
  9. ↑ "Mining Industry – Economic Contribution". ABS. نه اخيستل شوی 7 April 2015.
  10. ↑ "Aussie jumps on surprising economic strength". The Sydney Morning Herald. 2 March 2016. Archived from the original on 2 March 2016. نه اخيستل شوی 4 March 2016.
  11. ↑ "Economy puts aside post-mining boom blues". Nine Network News. 2 March 2016. نه اخيستل شوی 4 March 2016.
  12. ↑ "Australia goes 25 years with recession". BBC. 1 March 2017. نه اخيستل شوی 26 July 2017.
  13. ↑ "Australia suffers first recession in 29 years". CNN. 3 June 2020. نه اخيستل شوی 16 July 2020.
  14. ↑ "Australia is a top 20 country". Australian Government: Department of Foreign Affairs and Trade. 18 May 2017. Archived from the original on 6 September 2017. نه اخيستل شوی 6 September 2017.
  15. ↑ "Corporate Overview". Australian Securities Exchange. Archived from the original on 17 April 2019. نه اخيستل شوی 6 September 2017. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  16. ↑ "ASX Listed Companies (Full List) - Market Index". MarketIndex.com.au (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2021-05-14.
  17. ↑ Thirlwell, Mark (16 June 2017). "Australia's export performance in 2016". Austrade. Archived from the original on 8 April 2019. نه اخيستل شوی 10 September 2017. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  18. ↑ Tan, Weizhen (29 December 2020). "Australia's growth may 'never return' to its pre-virus path after trade trouble with China, says economist". cnbc.com. CNBC. نه اخيستل شوی 10 February 2021. China is by far Australia’s largest trading partner, accounting for 39.4% of goods exports and 17.6% of services exports between 2019 and 2020, research firm Capital Economics said.
  19. ↑ "International agreements on trade and investment". Austrade. Archived from the original on 25 June 2013. نه اخيستل شوی 11 September 2011. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  20. ↑ "Free trade agreements – rules of origin". Australian Customs and Border Protection Services. نه اخيستل شوی 8 February 2015.
  21. ↑ "Peru-Australia Free Trade Agreement".
  22. ↑ "Australia New Zealand Closer Economic Agreement (ANZCERTA)". Austrade.gov.au. 1 January 2007. Archived from the original on 4 June 2008. نه اخيستل شوی 11 September 2011. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  23. ↑ Baten, Jörg (2016). A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. p. 288. ISBN 9781107507180.
  24. ↑ Paul Keating – Chronology Archived 26 September 2011 at the Wayback Machine. at australianpolitics.com
  25. ↑ "The real reasons why it was the 1990s recession we had to have". The Age. 2 December 2006. Archived from the original on 12 April 2014. نه اخيستل شوی 8 January 2014.
  26. ↑ Junankar, P. (2013). "Australia: The Miracle Economy". IZA Discussion Papers 7505, Institute for the Study of Labor (IZA).
  27. ↑ Creighton, Adam (6 June 2012). "GDP growth surges 1.3pc for first quarter". The Australian.
  28. ↑ "Australia's economy expands 0.4% in the fourth-quarter". BBC News. 7 March 2012.
  29. ↑ "Australia Posts 1.3% GDP; Aussie Dollar Soars". International Business Times. 6 June 2012. Archived from the original on 8 June 2012. نه اخيستل شوی 24 July 2012.
  30. ↑ "World Bank expects Australian GDP growth of 3.2% in 2011 and 3.8% in 2012 | The Stump". Blogs.crikey.com.au. 13 January 2011. Archived from the original on 6 January 2012. نه اخيستل شوی 24 July 2012.
  31. ↑ Glynn, James (21 August 2012). "Deutsche Bank Warns of Australian Recession Risk". The Wall Street Journal.
  32. ↑ "Dylan Price predicts an Australian recession in 2013". Business Insider.
  33. ↑ "JP Morgan Cuts Australian 2012 GDP Forecast To 2.7% Vs 3.0%". The Wall Street Journal. 24 May 2012. Archived from the original on 1 April 2019. نه اخيستل شوی 13 March 2017.
  34. ↑ "NAB Cuts Australia's Growth Forecast to 2.9%". International Business Times. 11 April 2012. Archived from the original on 13 April 2012. نه اخيستل شوی 24 July 2012.
  35. ↑ "Australian economy to outperform the world: IMF". Special Broadcasting Service. Australian Associated Press. 18 April 2012. Archived from the original on 2012-04-23. نه اخيستل شوی 24 July 2012.
  36. ↑ "National economy grows but some non-mining states in recession". The Conversation. نه اخيستل شوی 22 March 2013.
  37. ↑ Syvret, Paul (7 April 2012). "Mining punches through recession". Courier Mail. Archived from the original on 16 April 2012.
  38. ↑ "Non-mining states going backwards". ABC. نه اخيستل شوی 22 March 2013.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_استراليا_اقتصاد&oldid=335350" نه اخيستل شوی