دويمه څپه فيمينيزم

د فيمينيزم دويمه څپه د فيمينيزم پلوي فعاليت هغه دوره وه، چې د ۱۹۶۰ز لسيزې په لومړيو کې پيل او نږدې دوه لسيزې يې دوام وکړ. د ټولې لويديځي نړۍ هېوادونو کې پېښه شوه او د تېرو فيمينيزم پلويو لاسته راوړنو د بیارغولو له مخې يې د ښځو لپاره د برابرۍ زياتول په نښه کړل.

په داسې حال کې چې د فيمينيزم لومړۍ څپې زياتره د رايې کارونې پر حق او د جنسيتي برابرۍ (لکه: د رايې کارولو حق او ملکيت حق) پر وړاندې د قانونې خنډونو پر له منځه وړلو تمرکز کاوه، دويمې څپې فيمينيزم خپله مناظره پراخه کړه چې موخه يې جنسيتي تمايلات، کورنۍ، کورنی حالت، کار ځای، د بيا زېږېدنې حقونه، حقيقي يا بالفعل نابرابرۍ او رسمي قانوني نابرابرۍ مسائلو رانغاړل وو. دا خوځښت پر پلارواکۍ باندې نيوکې يا په ټولنه کې د نارينه تر واک لاندې بنسټونو او کلتوري لارو چارو باندې متمرکز و. دويمې څپې فيمينيزم د کورني تاوتريخوالي او مدني په زور نيونه [په زور زنا کول يا تښتول] مسئلو ته هم پام واړوه. د په زور زنا يا تښتونې کړکېچ مرکزونه او د ښځو پناه ځايونه يې جوړ کړل او د خونديتوب او طلاق په قوانينو کې يې يو څه بدلونونه راوستل. د فيمنيزم د پلويانو کتابپلورنځي، د امتياز اتحاديې او رستورانتونه د خوځښت د ناستې له کليدي ځايونو اون اقتصادي ماشینونو څخه وو. ^[۱]^[۲]^[۳]

د دويمې څپې فيمينيزم اصطلاح، په خپله د ژورنالېستې Martha Lear له لوري د «فيمينيزم پلوې دويمه څپه: دا ښځې څه غواړي؟» تر سرليک لاندې د نيويارک ټايمز مجلې د ۱۹۶۸ ز د مارچ مياشتې په يوه مقاله کې عمومي وينا د عامو خلکو پر وړاندې راوړل شوه. نوموړې وليکل: ملاتړ کوونکې ورته د فيمييزم پلوې دويمه څپه وايي، دويمه څپه د رايې حق له پرتمينې بريا وروسته بېرته وګرځېده او په پای کې د يو ځای کېدنې يو ستر sandabar کې ورکه شوه.^[۴]

د زياتره تاريخ پوهانو له نظره، د فيمينيزم د دويمې څپې دورې په امريکا کې د ۱۹۸۰ ز لسيزې کې د ځينو مسئلو، لکه: جنسيتي تمايل او pornography پر سر د فيمينيسټ جنسيتي جنګونو د فيمينيزم دننه په شخړو سره پای ته ورسېده، چې د ۱۹۹۰ ز لسيزې په لومړيو کې يې د درېيمې څپې فيمينيزم دوره کې لارښوونه وکړه. ^[۵]

په متحده ايالتونو کې دويمې څپې فيمنيزم ته کتنه

د فيمينيزم دويمه څپه په متحده ايالتونو کې له دويم نړيوال جنګ څخه وروسته د ښځو د نوي کورني ژوند پر خلاف د يو ځنډني غبرګون په توګه راغله: د ۱۹۴۰ ز لسيزې جنګ څخه وروسته پراختيا يا ستر خوځښت چې د بې مخينې اقتصادي ودې په واسطه يوه مشخصه دوره وه او د baby boom په نوم ستر خوځښت چې د کورنۍ اړوند کليوالي سيمو يو حرکت او د ملګرتيا [خوښې] واده وروسته هيله وه. د دې وخت پر مهال ښځو د کورني ژوند او کورنيو دندو کې د بوختيا امله د ګومارنې يا دندې تر لاسه کولو ميلان نه درلود. که څه هم يوازې په کور کې بوختېدل د دوی لومړنۍ دنده وه، مګر زياتره وختونه يې په کور ګوښه او له سياست، اقتصاد او قانون جوړونې څخه لرې پرېښودې. دا ژوند د خپل وخت د رسنيو له لوري په روښانه ډول تشرېح شوی دی. د بېلګې په ډول: لکه د Father Knows Best [پلار ښه پوهېږي] او Leave It to Beaver تر سرليک لاندې تلويزيوني نندارو کورنی حالت خپل وروستي مطلب ته ورساوه. ^[۶]

ځينو مهمو پېښو د دويمې څپې د بنسټ ډبره کېښوده. فرانسوۍ ليکوالې (Simone de Beauvoir) په ۱۹۴۰ لسيزه کې په پلارواکه ټولنه کې د «بل» په توګه د ښځو په اړه درک کړای شوې نظريه يا مفهوم څرګند کړ. نوموړې د خپل ۱۹۴۹ ز کال د «دويم جنس» په نوم علمي رساله کې پايله بيان کړه، چې نارينه متمرکزه نريه د يو اصل په توګه منل شوې ده او د افسانې د روان پرمختګ په واسطه پياوړې شوې دا او دا حقيقت چې د ښځې د اميندواره کېدلو، شيدې ورکولو او په مياشتني ډول ناروغېدلو (حايضه کېدل) وړتيا په هيڅ حالت د دويم جنس په توګه د يوې ښځې ځای کولو لپاره د منلو سبب يا تشرېح نه ده. ياد کتاب د يو څه متن په کمولو سره له فرانسوي څخه انګليسي ته وژباړل شو او په ۱۹۵۳ ز په امريکا کې چاپ شو. ^[۷]^[۸]

په ۱۹۰۶ ز کې د خوړو او درملو ادارې تر کيبي contraceptive ګولۍ (د خولې له لارې خوړل کېدلې) تاييد کړې، چې په ۱۹۶۱ ز کې هم د لاسرسي وړ شوې. دې چارې د ښځو لپاره د تمې خلاف اميندواره کېدلو له امله د دندې له پرېښودلو پرته ورته (دندې ته) ادامه ورکول اسانه کړل. دې دا معنا هم لرله چې د ناڅاپي اميندواريو له امله به ځوانې جوړې په عادي ډول ناخوښه ودونو ته نه اړ کېږي. ^[۹]

که څه هم په پراخه ډول منل شوي دي، چې ياد خوځښت له ۱۹۶۰ ز لسيزې څخه تر ۱۹۸۰ ز لسيزې پورې ادامه وکړه، مګر کره کالونه په ګوته کول يې ستونزمن او ډېری وختونه کړکېچن وي. باور دا دی چې ياد خوځښت په ۱۹۶۳ ز کال کې هغه مهال پيل شوی دی، چې Betty Friedan خپل اثر (ښځينه معنوي پېژندنه: The Feminine Mystique) چاپ کړ او د ښځو د حالت په اړه د ولسمشر John F. Kennedy ولسمشريز کميسيون د جنسيتي نابرابرۍ په اړه خپل راپور خپور کړ.

د ولسمشر Kennedy ادارې د ښځو حقونه د نوې پولې (New Frontier) مهمه مسئله وګڼله او د خپلې ادارې لوړو بستونو ته يې ښځې ونومولې. نوموړې د ښځو د حالت په اړه يو ولسمشريز کميسيون هم رامنځته کړ، چې مشري يې Eleanor Roosevelt له خوا کېده او د Peterson او لوی څارنوال Robert F. Kennedy په ګډون مقامونه، سناتوران، استازي، سوداګران، روانپوهان، ټولنپوهان، پروفيسوران، فعالان او عامه خدمتګاران يې رانغاړل. ياد راپور د مورولۍ تاديه کېدونکې رخصتي، زده کړو ته پراخ لاسرسی او له ښځو سره د ماشوم ساتنې کې د مرستې برابرولو په واسطه د دې نابرابرۍ د بدلون غوښتنه وکړه. ^[۱۰]^[۱۱]^[۱۲]

په يو څه پراخه ټولنه کې د ښځو له لوري نور عملونه هم وو، چې په سياست کې د دوی د پراخې بوختيا يا ګډون يې په ډاګه کاوه او کېدای شي د دويمې څپې سره راشي. د ۶۰ ښارونو په ۱۹۶۱۵۰۰۰۰ مېرمنو کې چې د سولې لپاره د ښخو اعتصاب له لوري هڅول شوې وې، په فضا کې د هستوي بمونو د ازمايلو او ککړو شيدو په اړه لاريون وکړ. ^[۱۳]^[۱۴]

په ۱۹۶۳ ز کې د Simon de Beauvoir له بنسټ اېښودنې څخه اغېزمنې شوې Betty Friedan د ښځينه معنوي پېژندنې تر سرليک لاندې زيات خرڅېدونکی کتاب وليکه. ياد کتاب کې يې په بنسټيز ډول د سپين پوستو ښځو په اړه بحث کاوه، چې تر څنګ يې په مطلق رسنيو کې د ښځو د انځورولو او کور کې ځای پر ځای کولو (د کور مېرمنې په توګه) په څرنګوالي باندې نيوکه وکړه، چې د دوی شونتياوې او ضايع شوی ځواک يې محدود کړی دی. نوموړې له Smith College څخه د خپلو پخوانیو ټولګيوالو څخه په ګټې اخيستنې سره د يوې خورا اړينې نظرپوښتنې (سروې) په تر سره کولو کې مرسته کړې وه. يادې سروې څرګنده کړه، چې هغه ښځې چې په کور او کاري ځواک کې يې ونډه لوبولې، د نورو هغو په پرتله ډېرې خوښمنې او قانع وې، چې يوازې په کور پاتې شوې وې. په کور پاتې شویو ښځو د پارونې او خپګان احساسات څرګند کړل. Friedan پايله تر لاسه کړه، چې ډېری دې خوابدو ښځو ځانونه په دې نظريې کې ډوب کړي دي، چې بايد له کوره د باندې هيڅ هيلې ونه لری. فرېډان دا د بې نومه ستونزې په توګه تشرېح کړل. نوموړې وليکل چې: د بشپړې هستوي کورنۍ انځور شوي حالت او په پياوړي ډول په هغه وخت کې عام کېدلو خوښې ورغبرګه نه کړه او د ښځو لپاره لږه د پام وړ وه. دې کتاب ته په متحده ايالتونو کې د دويمې څپې فيمينيزم د پيلامې په توګه د ونډې لوبولو لپاره پراخ امتياز ورکړل شوی دی. ^[۱۵]^[۱۶]^[۱۷]^[۱۸]

د Friedan د کتاب تر څنګ د ښځو حالت په اړه د ولسمشريز کميسيون له لوري راپور د زياتو ښځو (په ځانګړي ډول د کور مېرمنو) د ناخوښۍ په اړه خبرې وکړې او د فيمينيزم پلويو زياتو خپلواکو سازمانونو په ملتيا يې د سيمه یيز، ايالتي او فدرالي حکومت د ښځو ډلو جوړښت ته لاره هواره کړه. ^[۱۹]

سرچینې

↑ "women's movement (political and social movement)". Britannica Online Encyclopedia. نه اخيستل شوی July 20, 2012.
↑ Davis, Joshua Clark (August 8, 2017). From Head Shops to Whole Foods: The Rise and Fall of Activist Entrepreneurs. Columbia University Press. pp. 129–175. ISBN 9780231543088.
↑ Pierceson, Jason, 1972- (2016). Sexual minorities and politics : an introduction. Lanham, Maryland. ISBN 978-1-4422-2768-2. OCLC 913610005.{{cite book}}: سرچينه ساتل:څونوميز:ليکوالانو نوملړ (link)
↑ Lear, Martha Weinman (March 10, 1968). "The Second Feminist Wave: What do these women want?". The New York Times (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2020-06-25.
↑
As noted in:
- Duggan, Lisa; Hunter, Nan D. (1995). Sex wars: sexual dissent and political culture. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-91036-1.
- Hansen, Karen Tranberg; Philipson, Ilene J. (1990). Women, class, and the feminist imagination: a socialist-feminist reader. Philadelphia: Temple University Press. ISBN 978-0-87722-630-7.
- Gerhard, Jane F. (2001). Desiring revolution: second-wave feminism and the rewriting of American sexual thought, 1920 to 1982. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-11204-8.
- Leidholdt, Dorchen; Raymond, Janice G (1990). The Sexual liberals and the attack on feminism. New York: Pergamon Press. ISBN 978-0-08-037457-4.
- Vance, Carole S (1989). Pleasure and Danger: Exploring Female Sexuality. Thorsons Publishers. ISBN 978-0-04-440593-1.
↑ Murray Knuttila, Introducing Sociology: A Critical Approach (4th ed. 2008 Oxford University Press)
↑ Simone de Beauvoir, The Second Sex, 1949.
↑ Moi, Toril (2002). "While we wait: The English translation of The Second Sex". Signs: Journal of Women in Culture and Society. 27 (4): 1005–1035. doi:10.1086/339635. JSTOR 10.1086/339635. S2CID 146683607.
↑ Tone, Andrea (2001). Devices & Desires: A History of Contraceptives in America. New York: Hill and Wang.
↑ "Esther Eggertsen Peterson (1906–1997)". AFL-CIO. Archived from the original on September 27, 2011.
↑ "President's Commission on the Status of Women 1961–1963". Womenshistory.about.com. December 14, 1961. نه اخيستل شوی July 20, 2012. {{cite web}}: Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help)ساتل CS1: url-status (link)
↑ Hunt, Michael (2014). The World Transformed: 1945 to the Present. New York: Oxford University Press. pp. 220, 221. ISBN 978-0-19-937102-0.
↑ Woo, Elaine (January 30, 2011). "Dagmar Wilson dies at 94; organizer of women's disarmament protesters". Los Angeles Times.
↑ Laurie Ouellette (May 1, 1999). "Inventing the Cosmo Girl: class identity and girl-style American dreams". Media, Culture & Society. Mcs.sagepub.com. 21 (3): 359–383. doi:10.1177/016344399021003004. S2CID 143024139.
↑ DuBois and Dumenil. Through Women's Eyes: An American History Since 1865. (Bedford; St Martin's, New York)
↑ Epstein, Cynthia Fuchs (1988). Deceptive Distinctions: Sex, Gender, and the Social Order. New Haven: Yale University Press.
↑ Hunt, Michael (2014). The World Transformed: 1945 to the Present. New York: Oxford University Press. pp. 220, 221. ISBN 978-0-19-937102-0.
↑ Sweet, Corinne (February 7, 2006). "Betty Friedan". The Independent. London.
↑ CBCtv. "Betty Friedan: Women". YouTube. Archived from the original on 2021-12-21. نه اخيستل شوی July 20, 2012.

[1] "women's movement (political and social movement)". Britannica Online Encyclopedia. نه اخيستل شوی July 20, 2012.

[2] Davis, Joshua Clark (August 8, 2017). From Head Shops to Whole Foods: The Rise and Fall of Activist Entrepreneurs. Columbia University Press. pp. 129–175. ISBN 9780231543088.

[3] Pierceson, Jason, 1972- (2016). Sexual minorities and politics : an introduction. Lanham, Maryland. ISBN 978-1-4422-2768-2. OCLC 913610005.{{cite book}}: سرچينه ساتل:څونوميز:ليکوالانو نوملړ (link)

[lear-4] Lear, Martha Weinman (March 10, 1968). "The Second Feminist Wave: What do these women want?". The New York Times (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2020-06-25.

[end-5] As noted in:
Duggan, Lisa; Hunter, Nan D. (1995). Sex wars: sexual dissent and political culture. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-91036-1.

Hansen, Karen Tranberg; Philipson, Ilene J. (1990). Women, class, and the feminist imagination: a socialist-feminist reader. Philadelphia: Temple University Press. ISBN 978-0-87722-630-7.

Gerhard, Jane F. (2001). Desiring revolution: second-wave feminism and the rewriting of American sexual thought, 1920 to 1982. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-11204-8.

Leidholdt, Dorchen; Raymond, Janice G (1990). The Sexual liberals and the attack on feminism. New York: Pergamon Press. ISBN 978-0-08-037457-4.

Vance, Carole S (1989). Pleasure and Danger: Exploring Female Sexuality. Thorsons Publishers. ISBN 978-0-04-440593-1.

[6] Duggan, Lisa; Hunter, Nan D. (1995). Sex wars: sexual dissent and political culture. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-91036-1.

[7] Hansen, Karen Tranberg; Philipson, Ilene J. (1990). Women, class, and the feminist imagination: a socialist-feminist reader. Philadelphia: Temple University Press. ISBN 978-0-87722-630-7.

[8] Gerhard, Jane F. (2001). Desiring revolution: second-wave feminism and the rewriting of American sexual thought, 1920 to 1982. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-11204-8.

[9] Leidholdt, Dorchen; Raymond, Janice G (1990). The Sexual liberals and the attack on feminism. New York: Pergamon Press. ISBN 978-0-08-037457-4.

[10] Vance, Carole S (1989). Pleasure and Danger: Exploring Female Sexuality. Thorsons Publishers. ISBN 978-0-04-440593-1.

[6] Murray Knuttila, Introducing Sociology: A Critical Approach (4th ed. 2008 Oxford University Press)

[7] Simone de Beauvoir, The Second Sex, 1949.

[8] Moi, Toril (2002). "While we wait: The English translation of The Second Sex". Signs: Journal of Women in Culture and Society. 27 (4): 1005–1035. doi:10.1086/339635. JSTOR 10.1086/339635. S2CID 146683607.

[9] Tone, Andrea (2001). Devices & Desires: A History of Contraceptives in America. New York: Hill and Wang.

[10] "Esther Eggertsen Peterson (1906–1997)". AFL-CIO. Archived from the original on September 27, 2011.

[11] "President's Commission on the Status of Women 1961–1963". Womenshistory.about.com. December 14, 1961. نه اخيستل شوی July 20, 2012. {{cite web}}: Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help)ساتل CS1: url-status (link)

[:1-12] Hunt, Michael (2014). The World Transformed: 1945 to the Present. New York: Oxford University Press. pp. 220, 221. ISBN 978-0-19-937102-0.

[13] Woo, Elaine (January 30, 2011). "Dagmar Wilson dies at 94; organizer of women's disarmament protesters". Los Angeles Times.

[14] Laurie Ouellette (May 1, 1999). "Inventing the Cosmo Girl: class identity and girl-style American dreams". Media, Culture & Society. Mcs.sagepub.com. 21 (3): 359–383. doi:10.1177/016344399021003004. S2CID 143024139.

[15] DuBois and Dumenil. Through Women's Eyes: An American History Since 1865. (Bedford; St Martin's, New York)

[16] Epstein, Cynthia Fuchs (1988). Deceptive Distinctions: Sex, Gender, and the Social Order. New Haven: Yale University Press.

[:12-17] Hunt, Michael (2014). The World Transformed: 1945 to the Present. New York: Oxford University Press. pp. 220, 221. ISBN 978-0-19-937102-0.

[18] Sweet, Corinne (February 7, 2006). "Betty Friedan". The Independent. London.

[19] CBCtv. "Betty Friedan: Women". YouTube. Archived from the original on 2021-12-21. نه اخيستل شوی July 20, 2012.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]