حجة الوداع

10 لمريز ۶۳۱زېږديز

د حج نیت

اسلام په ټولو عربو کې خپور شو. یو په بل پسې نږدې ټول قومونه په اسلام مشرف شول. په دې حالاتو کې د الله سبحانه وتعالی له لوري سورة فتح نازل شو، چې په هغه کې صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم ته خبر ورکړل شو، چې اوس یې کار بشپړ شوی، نو بايد ټولو عربو ته د اسلام تعليمات ورسوي. له وتلو مخکې يې د حج اراده وکړه. په مدينه کې اعلان وشو چې دا ځل به رسوال الله صلی اللہ علیہ و اله وسلم پخپله د حج مشري کوي. نو د ټول عربستان مسلمانان باید په دې کې ګډون وکړي. د دې وياړ د ترلاسه کولو لپاره له ټول عربستان څخه زيات شمېر مسلمانان مدينې منورې ته راغلي وو. کله چې د ذوالحلیفې په ځای کې احرام کېښودل شو، هوا د لبیک لبیک په غږونو اورېدله او د توحید د اولادونو سمندر چې ټوپونه وهل، د بیت الله د حج لپاره د مکې په لور روان شول.

رسول الله صلی الله علیه صلی اللہ علیہ و اله وسلم مسلمانانو ته د هرې مرحلې له مناسکو خبر ورکړ، د حج په مناسکو کې پاتې شرکونه ختم شول او له پېړیو وروسته د خالص ابراهیمي سنت سره سم حج ترسره شو. ته په مقام صراف کې پاتې شوې. په مقام ابراهیم کې دوه رکعته لمونځ وکړ او له هغه وروسته یې خلکو ته اسلامي لارښونه وکړه. د توحید او الهي قدرت په اعلانولو سره د صفا غره ته پورته شو او ویې ویل:

"له خدای پرته بل هیڅ لوی ځواک نشته هماغه د عبادت او بندګۍ وړ دی. هغه هیڅ شریک نلري. هماغه د هرڅه واکمن دی او ټولې ستاينې د هماغه لپاره دي هماغه ساه اخيستونکی او سوزوونکی دی. هغه د هر څه کولو توان لري. د هغه پرته بل خدای نشته. خدای خپله وعده پوره کړه او د خپل بنده سره یې مرسته وکړه او په یوازېتوب یې ټولې قبیلې ماتې کړې.»

د صفا له غره وروسته رسول الله صلی الله علیه وسلم د مروه په غره کې د حج طواف او د سعی مراسم ترسره کړل او د ذی الحجې په اتمه نېټه په مقام منی کې پاتې شو.

د الوداع خطبه

بشپړې ليکنې لپاره ولولئ: خطبہ حجۃ الوداع

د حجة الوداع د خطبې ارزښت

1. دا خطبه د ټولو دیني لارښوونو جوهر دی. د پیل ټکی د الله او بنده تر منځ سمه اړیکه روښانه کوي او د نیکۍ لارښوونه کوي.

2. د حجة الوداع خطبه د اسلام د اجتماعي نظم بنسټ جوړوي. ټولنیز مساوات، د نژادي غرور له منځه وړل، د ښځو حقونه، له غلامانو سره ښه چلند، د یو بل د ژوند، مال او عزت احترام، دا هغه بنسټونه دي، چې د اسلام ټولنیز نظام جوړ شوی دی.

3. دې واعظ له سود څخه منعه کړې چې د اقتصادي نابرابرۍ لاره بنده کړي ځکه چې سود د سرمایه دار طبقې لپاره دا فرصت برابروي چې شتمني په خوندي ډول راټول کړي او د دوی ټوله شتمني د سود د پانګې د ترلاسه کولو له امله وي.

4. دې واعظ ډیری مهم حقوقي اصول بیان کړل. د مثال په توګه، د انفرادي مسؤلیت اصول، د میراث په اړه لارښوونه.

5. په سیاسي لحاظ خطبه د اسلام منشور دی. د دې خطبې له لارې ټولې نړۍ ته خبر ورکړل شو چې پر بنسټ به اسلامي حکومت جوړېږي. او په دې اصولو جوړ شوی نظام به د انسانیت لپاره رحمت ثابت شي. په همدې اساس ډاکټر حمیدالله دا د بشریت ستر منشور بللی دی.

6. دا زموږ د خوږ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم موږ ته په کې خطاب شوی دی. طبیعت یې د صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم ته ورته دی. جلالتمآب د هغه په هره خبره کې په دردناکه توګه خپل غږ پورته کړی دی. دا چې ما پیغام رسولی دی نو اړینه ده چې په لوستلو یې زموږ روحونه حیران شي. زموږ جذبه بیداره ده. زموږ زړونه په وهلو پیل شول. او تر ټولو مهمه خبره دا ده چې له خپل چلند څخه توبه وباسئ او د کفري نظامونو د ظلم او ستم له غاړو څخه په ایستلو سره د انسانیت د خیر خواهانو ملاتړ وکړئ. په دې لحاظ دا انقلاب ته بلنه ده.