ويکيپېډيا

جي.اي.ايم انسکيمب

ګرتروډ اليزابت مارګريټ انسکيمب (۱۸ مارچ ۱۹۱۹ – ۵ جنوري ۲۰۰۱ز کلونه) زیاتره يې د نوم يادونه د « G. E. M. Anscombe » يا « Elizabeth Anscombe » په ډول کېږي، نوموړې یوه بریتانوۍ تحليلي فیلسوفه وه. هغې د دماغو په فلسفې، کار په فلسفې، منطق په فلسفې، ژبې په فلسفې او اخلاقياتو په موضوعاتو ليکنې کړې دي. هغه د تحليلي توميزم (توميزم پرتليز الهياتي اصول دي چې سينټ تاماس اکويناس ته يې نسبت کېږي) پېژندل شوې څېره، د اکسفورډ سومروايل کالج همکاره او د کمبريج په پوهنتون کې د فلسفې پروفيسره وه.[۲]

جي.اي.ايم انسکيمب
جي.اي.ايم انسکيمب
جي.اي.ايم انسکيمب
د شخص مالومات
زېږون نوم
پيدايښت
مړینه
تابعیت برېتانيا   ويکيډاټا کې (P27) ځانګړنې بدلې کړئ
دين
رکنیت د امریکا د هنرونو او پوهنې اکاډمي   ويکيډاټا کې (P463) ځانګړنې بدلې کړئ
عملي ژوند
ڈاکٹری شاگرد روګر سکروتن   ويکيډاټا کې (P185) ځانګړنې بدلې کړئ
کار/مسلک
کاروونکي ژبه
د کړنې څانګه فلسفه   ويکيډاټا کې (P101) ځانګړنې بدلې کړئ
دندې اکسفورډ پوهنتون   ويکيډاټا کې (P108) ځانګړنې بدلې کړئ
مؤثر شخصیات
سمول کينډۍ لاسوند وګورئ

انسکيمب د «لوډوينګ ويټګينسټاين» محصله وه او په خپل کار کې د باور وړ وګرځېده، د ټولو فلسفي څېړنو تر څنګ يې ګڼ کتابونه چې د هغې له ليکنو اخستل شوي وو، وژباړل او تصحيح کړل. د «نوې اختلافي فلسفه» په عنوان د انسکيمب د ۱۹۵۸ز کال ليکنې د تحليلي فلسفې په ژبه کې د «پايلواخستنې» اصطلاح متعارفه کړه او پر اوسنۍ اخلاقي برترۍ يې بنسټيز اغېز پرېښود. «ډونالډ ډيويډسن» د هغې مونوګراف «intention» (۱۹۵۷) «له ارستو وروسته د کار تر ټولو مهمه څېړنه» بللې ده. او د ارادې، کار او عملي استدلال په تصوراتو کې په پرله پسې ډول فلسفي لېوالتيا په اړوند يې ويل کېدای شي چې بنسټيز محرک يې له همدې اثر څخه اخستل شوی دی.[۳][۴][۵]

ژوند

سمول

انسکيمب د «ګرټروډ اليزابت» (née Thomas) او «کيپټين الین ويلز انسکيمب» کره د ۱۹۱۹ز کال د مارچ په اتلسمه نېټه د ايرلينډ په «ليمريک» کې زېږېدلې وه، چېرې چې د هغې پلار د ايرلينډ د خپلواکۍ د جګړې پر مهال «Royal Welch Fusiliers» (د بریتانيې يو خاص پلی پوځي کنډک) سره مېشت و. مور او پلار دواړه يې په تعلیمي برخه کې فعال وو. مور يې سرښوونکې او پلار يې په «ډولويچ کالج» کې د ساينس او انجنيرۍ د برخې مشر و.[۶][۷]

انسکيمب د «ساډينهام عالي لېسې» ته ولاړه او بيا په ۱۹۳۷ز کال کې يې د اکسفورډ په «سينټ هاګس کالج» کالج کې انساني ادب (د سترو) ولوست. په ۱۹۳۹ز کال کې هغې ته د شرف په عامه ازموينه کې دويمه درجه ورکړل شوې وه (که څه هم د لرغوني تاريخ ارزونکو په دې برخه کې اندېښنې درلودلې) او په ۱۹۴۱ز کال کې يې د وروستيو ازموينو سند تر لاسه کړ.[۸]

کله چې په ساينډهام عالي ليسه کې وه، انسکيمب په مذهبي لحاظ کاتوليک کليسا ته واوښته. په «سینټ هاګز» کې د زده کړې د لومړي کال پر مهال هغه کليسا ته ومنل شوه او له دې وروسته يې په منظم ډول کاتولیک مذهب عملي کاوه. [۷]

په ۱۹۴۱ز کال کې هغې له «پيټر ګيچ» سره واده وکړ. کاتوليک هم د دې په څېر کاتولیک مذهب منلی و، څوک چې د «ويټګينسټاين» شاګرد او يو پياوړی اکاډميک فيلسوف شو. دوی درې زامن او څلور لوڼې درلودې.[۷]

له اکسفورډ څخه تر فراغت وروسته، انسکيمب ته له ۱۹۴۲ څخه تر ۱۹۴۵ز کال پورې د کمبريج په ناونهام کالج کې د خپلو تکميلي زده کړو لپاره څېړنيزه همکارۍ درجه ورکړل شوې وه. د هغې موخه دا وه چې د «لوډوينګ ويټجينسټاين» درسونو ته حاضره شي. د «ويټجينسټاين» په فلسفه کې د هغې لېوالتيا په پوهنتون کې د زده کړو پر مهال د « Tractatus Logico-Philosophicus» له لوستلو وروسته راپورته شوه. هغې ادعا کوله، کله چې هغې په «بليکويلز» کې دا کتاب پرانيست او ۵.۵۳ برخه يې ولوستله، نو هغې ته له «ويټجينسټاين» سره د زده کړې فکر وروغورځېد، «د يو شي پېژندګلو چې زه يې څرګندونه د يوې نښې د پېژندګلو له لارې کوم، نه دا چې د پېژندګلو لپاره له يوې نښې کار اخلم. د شيانو د توپير څرګندونه زه د نښو په توپير سره کوم». هغه يوه لېواله او شوقي زده کوونکې شوه، دا يې محسوسوله چې د «ويټجينسټاين» درمليزه تګلارې مرسته کړې وه چې هغه له فلسفي ستونزو څخه په داسې لارو چارو وژغوري چې په منظمو دوديزو فلسفي روزنو کې ناشونی و. هغه ليکي:[۷]

د کلونو لپاره مې په چایخانو کې وخت تېراوه، د بېلګې په ډول: شیانو ته به مې په ځير کتل او خپل ځان ته به مې ويل: «زه يوه کڅوړه وينم. خو په حقيقت کې څه وینم؛ زه څه ډول ويلای شم چې دلته له ژیړ خپور رنګ څخه پرته بل څه هم وینم؟، ... ما د تل لپاره له ښکارنده پلوۍ څخه کرکه کوله، خو احساس مې کاوه چې د همدې په لومه کې غورځېدلې یم. له دې څخه د وتلو لاره مې نه لیدله، خو باور مې هم پرې نه درلود. د هغې اړوند ستونزو ته اشاره کول ښه نه و، د بېلګې په ډول: هغه شیان چې «رسل» په کې تېروتنې وموندلې. د هغې پیاوړتيا او مرکزي عصب ژوندی پاتې او په دردمن ډول پاريدلی و. دا په ۱۹۴۴ز کال کې یواځې د ويټجينسټاين په ټولګيو کې و چې ما ولیدل چې دا عصب وتلی دی، يعنې مرکزي فکر «زه په دې پوهه شوم او زه ژيړ  تعريفوم (ويلای شئ) چې په منظم ډول پرې بريد کېږي.

— 

ماوراء الطبيعة او د ذهن فلسفه: د جي.اي.ايم. انسکيمب د فلسفي لیکنو ټولګه، دويم جلد (۱۹۸۱ز کال ) پاڼه: له اومې تر لسمې.

کله چې په کمبريج کې د هغې دنده پای ته ورسېده، د اکسفورډ پوهنتون په «سامرويل» کالج کې د څېړندوی همکارې دنده ورکړل شوه، خو د ۱۹۴۶/۴۷ اکاډميک کال په اوږدو کې، هغه په اونۍ کې يو ځل کمبريج ته هم تله، تر څو د «ويټجينسټاين» په درسونو کې حاضره شي، کوم چې تر ډېره بريده د مذهب د فلسفې په اړه وو. هغه د «ويټجينسټاين» يوه له خوښې وړ محصلينو او د هغه له نژدې ملګرو وګرځېده. «ويټجينسټاين» به هغې ته له مينې څخه د «زوړ سړي» نوم اخيست – (د ری مونک په وينا: ) هغه د «ويټجينسټاين» لپاره يوه استثنا وه چې اکاډميکې ښځې يې نه خوښولې. پر انسکمب د هغه باور چې د نوموړي په ليد پوهېدلې ده، د هغه د فلسفي څېړنو د ژباړې لپاره د نوموړې په ټاکنه کې څرګند شو (د کومې موخې لپاره چې نوموړي انسکمب ته طريقه برابره کړه، تر څو په ويانا کې يو څه وخت تېر کړي او الماني ژبه ښه ياده کړي).[۹][۱۰][۱۱][۱۲]

کله چې په ۱۹۴۷ز کال کې «ويټجينسټاين» له کمبريج ولاړ، بيا هم انسکمب له هغه سره څو ځلې وليدل، همدا راز د ۱۹۵۱ز کال په اپريل کې يې هم کمبريج ته سفر وکړ، څو له نوموړي سره د هغه د مرګ په بستر وګوري. «ويټجينسټاين» د «روش ريس» او «جورج هينريک ون رايټ» تر څنګ انسکيمب هم د خپلې ادبي وصي په توګه وټاکله. په ۱۹۵۱ز کال کې د هغه تر مړينې وروسته انسکيمب د وټجينسټاين د ډېرو خطي نسخو او کتابچو د سمون، ژباړې او خپرولو مسئوليت په غاړه درلود.[۱۳][۱۴]

انسکيمب هم له اختلافاتو ډډه نه کوله. د پوهنتون پر مهال په ۱۹۳۹ز کال کې هغې په دويمه نړيواله جګړه کې د بریتانيې پر ګډون عامه نيوکه وکړه. او په ۱۹۲۶ز کال کې کله چې هغه څېړونکې همکاره وه، هغې د اکسفورډ د دې پرېکړې په وړاندې ناکام اعتراض وکړ چې «هيري ايس. ترومن» ته يې افتخاري سند ورکاوه، د چا په اړه چې هغې ګومان کاوه چې په هيروشيما او ناګاساکي د اتومي بمونو په کارولو سره د ډله یيزې وژنې مرتکب شوی دی. د سند لپاره د ټرومين له نوماندېدو سملاسي وروسته هغې په شخصي ډول په چاپ کړيو پاڼو کې خپل دريځ (کله نا کله يې ناسم تاريخ ښودل کېږي) زیات خپور کړ. په همدې ډول هغې وويل چې: «اينکينيا» (د سند ورکولو مراسمو) ته له تګ بايد وېره ولري «که چېرې د خدای صبر په ناڅاپي ډول پای ته ورسیږي». هغې به د کاتوليک کليسا له خوا د حمل د ممنوعيت مخالف دريځ نيولو څخه دفاع کوله او کله ناکله به د خپلو ملګرو سره په شخړه اوښته. د عمر په وروستيو کې نوموړې د حمل د غورځولو د يو روغتون مخې ته د اعتراض پر مهال ونيول شول او دا هغه مهال و چې په بریتانيا کې د حمل ساقطول قانوني شوي و (دا قانوني کېدل له محدوديتونو سره مل و).[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱]

تر ۱۹۴۶ز کال پورې په سامرويل کالج کې پاتې شوه، په ۱۹۷۰ز کال کې د کامبريج پوهنتون کې د فلسفې پروفيسره وټاکل شوه او انسکيمب دلته په ۱۹۸۶ز کال کې تر تقاعد پورې يې خدمت وکړ. هغه په ۱۹۶۷ز کال کې د بريتانوي اکاډمۍ د همکارې په توګه وټاکل شوه او په ۱۹۷۹ز کا ل کې د هنرونو او علومو امریکايي اکاډمۍ بهرنۍ ویاړمنه (افتخاري) غړې شوه.[۲۲]

سرچينې

سمول
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پیوستون : 120712016  — د نشر نېټه: ۲۷ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
  2. ↑ Boxer, Sarah (2001-01-13). "G. E. M. Anscombe, 81, British Philosopher". The New York Times (په انګليسي). ISSN 0362-4331. نه اخيستل شوی 2019-06-17.
  3. ↑ "Ninety-four pages & then some: Roger Teichmann interviewed by Richard Marshall". 3:16 (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2021-06-14. Anscombe's paper was rightly credited with having helped start up the renewed interest in Aristotelian ethics, an interest which produced what is now often called 'virtue ethics'.
  4. ↑ Wiseman, Rachael (2015-01-01). "Anscombe's Intention". Jurisprudence. 6 (1): 182–193. doi:10.5235/20403313.6.l.182 (inactive 28 February 2022). ISSN 2040-3313.{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of فبروري 2022 (link)
  5. ↑ Stoutland, Frederick (2011). "Introduction: Anscombe's Intention in Context". Essays on Anscombe's Intention. Anton Ford, Jennifer Hornsby, Frederick Stoutland. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. pp. 1–22. doi:10.4159/harvard.9780674060913.intro. ISBN 978-0-674-06091-3. OCLC 754715004.
  6. ↑ کينډۍ:Cite ODNB
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ Teichman, Jenny (2003). Thompson, F.M.L (ed.). Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe, 1919–2001 (PDF). Proceedings of the British Academy, Volume 115 Biographical Memoirs of Fellows, I (په انګليسي). British Academy. doi:10.5871/bacad/9780197262788.001.0001. ISBN 978-0-19-175421-0.
  8. ↑ Teichmann, Roger (2008). "Introduction". The Philosophy of Elizabeth Anscombe. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-153845-2. OCLC 269285454. The philosophy examiners wanted to give her a First ... but the ancient history examiners would agree to this only on condition that she showed a minimum knowledge of their subject in a viva voce (oral) examination. Anscombe's performance ... was less than spectacular... To the last two questions she answered 'No', these being 'Can you give us the name of a Roman provincial governor?' and (in some desperation) 'Is there any fact about the period you are supposed to have studied which you would like to tell us?' The examiners cannot have been well pleased, but somehow or other ended up being persuaded by the philosophers ... As Michael Dummett writes in his obituary ... 'For the [ancient historians] to have yielded, her philosophy papers must have been astonishing'.
  9. ↑ Drury, M. O'C. (Maurice O'Connor) (21 September 2017). The selected writings of Maurice O'Connor Drury : on Wittgenstein, philosophy, religion and psychiatry. Hayes, John (Professor of Philosophy). London. pp. 407–409. ISBN 978-1-4742-5636-0. OCLC 946967786.
  10. ↑ Monk, Ray. (1990). Ludwig Wittgenstein : the duty of genius (1st American ed.). New York: Free Press. pp. 497–498. ISBN 0-02-921670-2. OCLC 21560991.
  11. ↑ Driver, Julia (2018), "Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe", in Zalta, Edward N. (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2018 ed.), Metaphysics Research Lab, Stanford University, نه اخيستل شوی 2019-06-19
  12. ↑ The Oxford handbook of Wittgenstein. Kuusela, Oskari., McGinn, Marie. Oxford: Oxford University Press. 2011. pp. 715 (fn.2). ISBN 978-0-19-928750-5. OCLC 764568769.{{cite book}}: ساتل CS1: نور موارد (link)
  13. ↑ Teichman, Jenny (2003). Thompson, F.M.L (ed.). Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe, 1919–2001 (PDF). Proceedings of the British Academy, Volume 115 Biographical Memoirs of Fellows, I (په انګليسي). British Academy. doi:10.5871/bacad/9780197262788.001.0001. ISBN 978-0-19-175421-0.
  14. ↑ Driver, Julia (2018), "Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe", in Zalta, Edward N. (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2018 ed.), Metaphysics Research Lab, Stanford University, نه اخيستل شوی 2019-06-19
  15. ↑ MEYERS, DIANA TIETJENS (2008). "Anscombe, Elizabeth". The Oxford encyclopedia of women in world history. Smith, Bonnie G. (ed.). Oxford [England]: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-514890-9. OCLC 167505633. Anscombe ... opposed Britain's entry into World War II on the grounds that fighting the war would certainly involve killing noncombatants. When Oxford decided to award the U.S. president Harry Truman an honorary degree in 1956, Anscombe protested vigorously, arguing that the atomic bombing of innocent civilians at Hiroshima and Nagasaki disqualified him for such an honor.
  16. ↑ "Elizabeth Anscombe // de Nicola Center for Ethics and Culture // University of Notre Dame". ethicscenter.nd.edu. نه اخيستل شوی 2019-05-06. Anscombe ... was a vigorous opponent of the use of nuclear weapons and led a protest of Oxford's awarding a degree to President Harry Truman on the grounds that a mass-murderer should not be so honored. She was also a fierce opponent of abortion; on one occasion late in her life, she had to be dragged bodily by police away from a sit-in at an abortion clinic.
  17. ↑ Wiseman, Rachael (2016). "The Intended and Unintended Consequences of Intention" (PDF). American Catholic Philosophical Quarterly. 90 (2): 207–227. doi:10.5840/acpq201622982. نه اخيستل شوی 2019-06-17. On 1st May 1956, Oxford University's Convocation ...considered nominations for honorary degrees ... One of the nominations was Harry S. Truman ... Anscombe ..."caused a small stir" ... by arguing that the nomination should be rejected on the grounds that Truman was guilty of mass murder ... Anscombe's speech did not persuade ...The House was asked to indicate its attitude toward the nomination, and showed overwhelming support. ... On 20th June, Truman was awarded his honorary degree
  18. ↑ "Professor G E M Anscombe". The Daily Telegraph (په انګليسي). 2001-01-06. ISSN 0307-1235. Archived from the original on 12 January 2022. نه اخيستل شوی 2019-06-19. In the autumn of 1939, while still an undergraduate, she and a friend wrote a pamphlet entitled The Justice of the Present War Examined. In this, Elizabeth Anscombe argued that while Britain was certainly fighting against an unjust cause, it was not fighting for a just one. ... Subsequently, the Catholic Archbishop of Birmingham told the two students to withdraw the pamphlet because they had described it as Catholic without getting a Church licence.
  19. ↑ Gormally, L. – Kietzmann, C. – Torralba, J. M., Bibliography of Works by G.E.M. Anscombe, Seventh Version – June 2012 The date in CP is "1957" and there is no date in the original pamphlet. However, according to the facts it must have been published in 1956. The Honorary Degree was conferred on June 20th. 1956 and the Bodleian stamp of the pamphlet is "11 July 1956". See Torralba, J. M., Acción intencional y razonamiento práctico según G.E.M. Anscombe, Pamplona: Eunsa, 2005, pp. 58-61.
  20. ↑ "G. E. M. Anscombe "Mr. Truman's Degree"". 1956. نه اخيستل شوی 2019-06-17.
  21. ↑ "Rare Pics Surface of Elizabeth Anscombe Arrested for Blocking Abortion Clinic". ChurchPOP (په انګليسي). 2016-10-18. نه اخيستل شوی 2019-06-13.
  22. ↑ "Book of Members, 1780–2010: Chapter A" (PDF). American Academy of Arts and Sciences. نه اخيستل شوی 19 April 2011.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=جي.اي.ايم_انسکيمب&oldid=278627" نه اخيستل شوی