تاریخي او سایکروني څېړنه

فعلي او ډایکروني په ژبني څېړنه کي دوه بشپړونکي لیدلوري دي. دژبي فعلي یا دموجوده وخت په اعتبار څېړنه پرته له دې چې تاریخ یې په پام کې ونیول سي ترسره کیږي. دسایکروني ژبپوهني موخه دا ده چې په یوه ځانګړي وخت کې یوه ژبه تشریح کړي. ددې په مقابل کي یوه ډایکرونیک یا تاریخي څېړنه هغه ده چي له تاریخي پلوه دیوې ژبې پراختیا او تکامل په پام کي نیسي اوترڅېړني لاندي یې راولي.

دبیلګي په توګه، د منځنۍ انګلیسي مطالعه - کله چي یاده موضوع په لنډمهاله توګه په کافي ډول په همغږي بڼي پوري محدوده وي - د دې په پوهیدو تمرکز کوي چي څنګه دانګلیسي په تاریخ کي یو ورکړل شوې مرحله په بشپړ ډول فعالیت کوي. ډیکرونیکه څېړنه بیا برعکس، دبېلابیلو مرحلو په پرتله کولو سره د ژبې بدلون مطالعه کوي. دسایکروني او ډایکروني اصطلاحات په عامه توګه دتاریخي ژبپوه فرډینند ډی سوسور سره تړاو لري، چاچي دهمغږي کولو لید سیسټمیک وګاڼه، مګر استدلال یې داوکړ چې دژبي بدلون خورا غیر متوقع دی ترڅو یوسیسټم وګڼل سي.