ويکيپېډيا

بایوسفیر

بایوسفیر چې د اېکوسفیر په نامه هم پېژندل کېږي، په سراسر نړۍ کې د ټولو ایکوسیستمونو مجموعه ده. همدا راز د ځمکې پر مخ یې د ژوند سیمه هم نومولی شو. بایوسفیر د مادې له نظره کابو تړلی سیستم دی. انرژۍ ته په کتو سره داسې پرانیستی سیستم دی چې د لمریزې انرژۍ فوټوسنټېز په کلني ډول د شاوخوا ۱۳۰ تراواټ په کچه جذبوي. له دې سره سره، دا یو ځان‌تنظیمی سیستم دی چې د انرژۍ تعادل ته نږدې دی. په تر ټولو پراخ بایوفزیولوژيکي تعریف کې بایوسفیر نړیوال ایکولوژیکي سیستم دی چې ټول ژوندي موجودات او له لیټوسفیر، کرایوسفیر، هايډروسفیر او اتومسفیر سره د تعامل په ګډون د ټولو ژوندیو موجوداتو اړیکې یوځای کوي. داسې فرض کېږي چې بایوسفیر تکامل کړی دی چې د ژوندیو موجوداتو د رامنځته کېدو بهیر (د ساده عضوي ترکیباتو په څېر له غیر ژوندیو موادو څخه په طبیعي ډول رامنځته شوي ژوندي موجودات) یا هم (له ژوندۍ مادې څخه رامنځته شوي ژوندي موجودات) لږ تر لږه ۳.۵ میلیارده کاله مخکې پیل شوی دی.[۱][۲][۳][۴]

په یوه ټولیز مفهوم کې بایوسفیرونه هغه تړلي او ځان‌تنظیمي سیستمونه دي چې ایکوسیستمونه لري. په دې کې مصنوعي بایوسفیرونه هم شاملېږي چې «بایوسفیر ۲» او «بایوسفیر ۳» او همدا راز په نورو سیارو او سپوږمیو کې موجود بایوسیفیرونه په کې شاملېږي. [۵]

د ځمکې بایوسفیر سمول

عمر سمول

د ځمکې پر مخ د ژوند لومړني شواهد په ۳.۷ میلیارد کلنو رسوبي ډبرو کې موجود بیوجنیک ګرافیټ دي چې دا ډبرې له لوېديځ ګریلنډ څخه ترلاسه شوې دي؛ او د دې تر څنګ هغه میکروبي فوسیلونه دي چې د لوېدیځي استرالیا په ۳.۴۸ میلیارد کلنو ډبرو کې موندل شوي دي. په ۲۰۱۵ کال کې د ژونديو موجوداتو پاتې‌شوني د لوېديځې استرالیا په ۴.۱ میلیارد کلنو ډبرو کې هم وموندل شول. په ۲۰۱۷ کال کې د کاناډا په نوواګیټوک کمربند کې د ګرمو اوبو د دریڅو په رسوباتو کې فوسیل شوي مایکرو ارګانېزمونه کشف شول چې لرغونوالی یې ۴.۲۸ میلیارد کلونو ته رسېږي او دا د ځمکې پر مخ د ژوندیو موجوداتو تر ټولو لرغوني سوابق دي. دا شواهد څرګندوي چې په ۴.۴ میلیارد کاله مخکې مهال کې د سمندر تر رامنځته کېدو وروسته ژوندي موجودات رامنځته شوي دي او دا هغه مهال دی چې ۴.۵۴ میلیارده کاله مخکې د ځمکې له رامنځته کېدو څخه ډېر لرې نه دی.[۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

پراخوالی سمول

له قطبي کنلګونو څخه نیولې تر استوا پورې د سیارې هره برخه د ژوند ډولونه لري. په مایکروبیولوژۍ کې وروستیو پرمختګونو ښودلې ده چې میکروبونه د ځمکې د سطحې په ژورو کې ژوند کوي او د ټولو میکروبي موجوداتو کتله ښايي په هغو سیمو کې چې د اوسېدو وړ نه دي، د سطحې د ټولو حیواناتو او نباتاتو تر کتلې زیاته شي. د ځمکې پر مخ د بایوسفیر د رښتیني پراخوالي اندازه کول ستونزمن کار دی. الوتونکي معمولاً په ۱۸۰۰ متره (۵۹۰۰ فوټه؛ ۱.۱ مایله) ارتفاعاتو کې الوت کوي او کبان د ۸۳۷۲ مترو (۲۷۴۶۷ فوټو؛ ۵.۲۰۲ مایلو) په اندازه تر اوبو لاندې په پورټوریکو کندو کې ژوند کوي.[۱۶]

بېلابېل ژوندي موجودات د ځمکې د بایوسفیر په هره برخه کې ژوند کوي چې په خاوره کې، د ګرمو اوبو په چینو کې، تر ځمکه لاندې په لږ تر لږه ۱۹ کیلومتره (۱۲ مایله) ژورو ډبرو کې، د سمندر په ژورو برخو کې او په لږ تر لږه ۶۴ کیلومتره (۴۰ مایله) لوړ اتومسفیر کې موندل کېږي. مایکرو ارګانېزمونه په خاصو شرایطو کې د بېرونۍ فضا له تشیال څخه لیدل شوي دي. د خاورې او لاندې سطحې د ټول باکتریایي کاربن اندازه ۵ x ۱۰۱۷ ګرامه اټکل شوې ده. له یوکاریوټ مایکرو ارګانېزمونو پرته د پروکاریوټي مایکرو ارګانېزمونو کتله چې باکتریاوې په کې شاملېږي، ښايي (د بایوسفیر د ټولې کتلې چې له ۱ تر ۴ ټریلیونه ټنه اټکل کېږي) ۰.۸ ټریلیونه ټنه کاربن وي. بروفیل سمندري میکروبونه څه باندې ۱۰۰۰۰ متره (۳۳۰۰۰ فوټه؛ ۶.۲ مایله) لاندې په ماریانا کندو کې موندل کېږي چې دا د ځمکنیو سمندرونو تر ټولو ژووره نقطه ده. د یو حجروي موجوداتو ډولونه د ماریانا کندې په ډېرو ژورو برخو یا «چلنجر کنده» کې موندل شوې دي چې ژوروالی یې ۱۱۰۳۴ متره (۳۶۲۰۱ فوټه؛ ۶.۸۵۶ مایله) دی. نورو څېړونکو اړوندې څېړنې وړاندې کړې دي او وايي چې مایکرو ارګانېزمونه په ۵۸۰ متره (۱۹۰۰ فوټه؛ ۰.۳۶ مایله) ژورو ځایونو کې د ډبرو دننه او د متحدو ایالتونو د شمالي سواحلو په سمندرونو کې تر سمندر ۲۵۹۰ متره (۸۵۰۰ فوټه؛ ۱.۶۱ مایله) لاندې وده کوي؛ همدا راز د جاپان په سواحلو کې بیا تر سمندر لاندې په ۲۴۰۰ متره (۷۹۰۰ فوټه؛ ۱.۵ مایله) ژورو ځایونو کې وده کوي. د تودوخې ځینې میکروبونه په سویډن کې د ځمکې په قشر کې په ۵۰۰۰ متره (۱۶۰۰۰ فوټه؛ ۳.۱ مایله) ژورو کیندل شویو هستو کې له هغو ډبرو څخه استخراج شوي دي چې د تودوخې درجه یې د ۶۵ او ۷۵ سانتي ګراد (۱۴۹ تر ۱۶۷ فارنهایټ) تر منځ وه. تودوخه د ځمکې په قشر کې د ژوروالي له زیاتېدو سره لوړېږي. د تودوخې د ډېرېدو چټکتیا له ګڼو عواملو سره تړاو لري چې د قشر ډول (قاره‌يي قشر د سمندري په مقابل کې)، د ډبرې ډول، جغرافیايي موقعیت او دا ډول نور عوامل یې د بېلګې په توګه یادولی شو. تر ټولو لوړه پېژندل شوې تودوخه چې د میکروبي موجوداتو ژوند په کې ممکن دی، ۱۲۲ سانتي ګراد (۲۵۲ فارنهایټ) درجې ده او دا احتمال موجود دی چې په ژور بایوسفیر کې د ژوند حد د مطلق ژوروالي پر ځای د تودوخې په مرسته وټاکل شي. د ۲۰۱۴ کال د اګسټ میاشتې په ۲۰مه نېټه ساینس‌پوهانو د یوه داسې مایکرو ارګانېزم شتون تایید کړ چې د انترکتیکا تر کنلګونو ۸۰۰ متره (۲۶۰۰ فوټه؛ ۰.۵۰ مایله) لاندې ژوند کوي. یو څېړونکی په دې اړه وايي: "میکروبونو په هر ځای کې پیدا کولی شو. دوی له شرایطو سره په کلکه تطابق کوي او په هر ځای کې چې وي ژوندي پاتې کېدای شي."[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]

سرچينې سمول

  1. ↑ Nealson, Kenneth H.; Zeki, S.; Conrad, Pamela G. (1999). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Life: past, present and future"]. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences 354 (1392): 1923–1939. doi:10.1098/rstb.1999.0532. PMID 10670014. 
  2. ↑ "Biosphere" in The Columbia Encyclopedia, 6th ed. (2004) Columbia University Press.
  3. ↑ Campbell, Neil A.; Brad Williamson; Robin J. Heyden (2006). Biology: Exploring Life. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-13-250882-7. مؤرشف من الأصل في ۰۲ نومبر ۲۰۱۴. د لاسرسي‌نېټه ۱۴ سپټمبر ۲۰۰۸. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  4. ↑ (په 3 October 2013 باندې). Earth's Oxygen: A Mystery Easy to Take for Granted. The New York Times.
  5. ↑ "Meaning of biosphere". WebDictionary.co.uk. WebDictionary.co.uk. د اصلي آرشيف څخه پر ۰۲ اکتوبر ۲۰۱۱ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۲ نومبر ۲۰۱۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  6. ↑ Ohtomo, Yoko; Kakegawa, Takeshi; Ishida, Akizumi; Nagase, Toshiro; Rosing, Minik T. (8 December 2013). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks"]. Nature Geoscience 7 (1): 25–28. doi:10.1038/ngeo2025. Bibcode: 2014NatGe...7...25O. 
  7. ↑ (په 13 November 2013 باندې). Oldest fossil found: Meet your microbial mom. AP News.
  8. ↑ Noffke, Nora; Christian, Daniel; Wacey, David; Hazen, Robert M. (8 November 2013). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia"]. Astrobiology 13 (12): 1103–24. doi:10.1089/ast.2013.1030. PMID 24205812. Bibcode: 2013AsBio..13.1103N. 
  9. ↑ (په 19 October 2015 باندې). Hints of life on what was thought to be desolate early Earth. Excite. Mindspark Interactive Network
  10. ↑ Bell, Elizabeth A.; Boehnike, Patrick; Harrison, T. Mark et al. (19 October 2015). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon"]. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 112 (47): 14518–21. doi:10.1073/pnas.1517557112. PMID 26483481. Bibcode: 2015PNAS..11214518B.  Early edition, published online before print.
  11. ↑ Dodd, Matthew S.; Papineau, Dominic; Grenne, Tor; Slack, John F.; Rittner, Martin; Pirajno, Franco; O'Neil, Jonathan; Little, Crispin T. S. (2 March 2017). "Evidence for early life in Earth's oldest hydrothermal vent precipitates". Nature 343 (7643): 60–64. doi:10.1038/nature21377. PMID 28252057. Bibcode: 2017Natur.543...60D. http://eprints.whiterose.ac.uk/112179/1/ppnature21377_Dodd_for%20Symplectic.pdf. Retrieved 19 February 2019. 
  12. ↑ (په 1 March 2017 باندې). Scientists Say Canadian Bacteria Fossils May Be Earth's Oldest. The New York Times.
  13. ↑ Ghosh, Pallab (1 March 2017). "Earliest evidence of life on Earth 'found". BBC News. مؤرشف من الأصل في ۰۲ مارچ ۲۰۱۷. د لاسرسي‌نېټه ۰۲ مارچ ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. ↑ (په 1 March 2017 باندې). Canadian bacteria-like fossils called oldest evidence of life. Reuters.
  15. ↑ (په 19 October 2015 باندې). Hints of life on what was thought to be desolate early Earth. Excite. Mindspark Interactive Network
  16. ↑ Campbell, Neil A.; Brad Williamson; Robin J. Heyden (2006). Biology: Exploring Life. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-13-250882-7. مؤرشف من الأصل في ۰۲ نومبر ۲۰۱۴. د لاسرسي‌نېټه ۱۴ سپټمبر ۲۰۰۸. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  17. ↑ University of Georgia (25 August 1998). "First-Ever Scientific Estimate Of Total Bacteria On Earth Shows Far Greater Numbers Than Ever Known Before". Science Daily. مؤرشف من الأصل في ۱۰ نومبر ۲۰۱۴. د لاسرسي‌نېټه ۱۰ نومبر ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  18. ↑ Hadhazy, Adam (12 January 2015). "Life Might Thrive a Dozen Miles Beneath Earth's Surface". Astrobiology Magazine. مؤرشف من الأصل في ۱۲ مارچ ۲۰۱۷. د لاسرسي‌نېټه ۱۱ مارچ ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. ↑ Fox-Skelly, Jasmin (24 November 2015). "The Strange Beasts That Live In Solid Rock Deep Underground". BBC Online. مؤرشف من الأصل في ۲۵ نومبر ۲۰۱۶. د لاسرسي‌نېټه ۱۱ مارچ ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. ↑ Zhang, K. Dose; A. Bieger-Dose; R. Dillmann; M. Gill; O. Kerz (1995). A. Klein, H. Meinert, T. Nawroth, S. Risi, C. Stride. [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "ERA-experiment "space biochemistry""]. Advances in Space Research 16 (8): 119–129. doi:10.1016/0273-1177(95)00280-R. PMID 11542696. Bibcode: 1995AdSpR..16..119D. 
  21. ↑ Horneck G; Eschweiler U; Reitz G; Wehner J; Willimek R; Strauch K. (1995). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Biological responses to space: results of the experiment "Exobiological Unit" of ERA on EURECA I"]. Adv. Space Res. 16 (8): 105–18. doi:10.1016/0273-1177(95)00279-N. PMID 11542695. Bibcode: 1995AdSpR..16..105H. 
  22. ↑ Staff (2014). "The Biosphere". Aspen Global Change Institute. مؤرشف من الأصل في ۱۰ نومبر ۲۰۱۴. د لاسرسي‌نېټه ۱۰ نومبر ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. ↑ Takamia (1997). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Microbial flora in the deepest sea mud of the Mariana Trench"]. FEMS Microbiology Letters 152 (2): 279–285. doi:10.1111/j.1574-6968.1997.tb10440.x. PMID 9231422. 
  24. ↑ "National Geographic, 2005". مؤرشف من الأصل في ۲۲ اگسټ ۲۰۱۲. د لاسرسي‌نېټه ۱۸ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  25. ↑ Choi, Charles Q. (17 March 2013). "Microbes Thrive in Deepest Spot on Earth". LiveScience. مؤرشف من الأصل في ۰۲ اپرېل ۲۰۱۳. د لاسرسي‌نېټه ۱۷ مارچ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  26. ↑ Glud, Ronnie; Wenzhöfer, Frank; Middelboe, Mathias; Oguri, Kazumasa; Turnewitsch, Robert; Canfield, Donald E.; Kitazato, Hiroshi (17 March 2013). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "High rates of microbial carbon turnover in sediments in the deepest oceanic trench on Earth"]. Nature Geoscience 6 (4): 284–288. doi:10.1038/ngeo1773. Bibcode: 2013NatGe...6..284G. 
  27. ↑ Oskin, Becky (14 March 2013). "Intraterrestrials: Life Thrives in Ocean Floor". LiveScience. مؤرشف من الأصل في ۰۲ اپرېل ۲۰۱۳. د لاسرسي‌نېټه ۱۷ مارچ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  28. ↑ (په 15 December 2014 باندې). Microbes discovered by deepest marine drill analysed. BBC News.
  29. ↑ Szewzyk, U; Szewzyk, R; Stenstrom, TR. (1994). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Thermophilic, anaerobic bacteria isolated from a deep borehole in granite in Sweden"]. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA 91 (5): 1810–1813. doi:10.1073/pnas.91.5.1810. PMID 11607462. Bibcode: 1994PNAS...91.1810S. 
  30. ↑ Fox, Douglas (20 August 2014). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Lakes under the ice: Antarctica's secret garden"]. Nature 512 (7514): 244–246. doi:10.1038/512244a. PMID 25143097. Bibcode: 2014Natur.512..244F. 
  31. ↑ Mack, Eric (20 August 2014). "Life Confirmed Under Antarctic Ice; Is Space Next?". Forbes. مؤرشف من الأصل في ۲۲ اگسټ ۲۰۱۴. د لاسرسي‌نېټه ۲۱ اگسټ ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  32. ↑ Choi, Charles Q. (17 March 2013). "Microbes Thrive in Deepest Spot on Earth". LiveScience. مؤرشف من الأصل في ۰۲ اپرېل ۲۰۱۳. د لاسرسي‌نېټه ۱۷ مارچ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=بایوسفیر&oldid=284965" نه اخيستل شوی