ابن هيثم
ابن هيثم څوک ده ؟
ليکنه ''عبدالواجد نياﺯى''
ابو على محمد بن حسن بن هيثم بصرى د موډرن نور علم پيژندنى پلار.
چې اروپا کې الحازن په نوم پيژندل کيږي د کامره مخترع، فزيک پوه، رياضى پوه او نور پيژندونکې وه. ابن هيثم ۹۶۵ م بصره کى نړۍ ته سترګې پرانستي. چى مشهوره کتاب يى المناظر په ۱۰۱۱ _ ۱۰۲۱ م کال ليکلى دى. او د فلسفه، الهيات او طب، په اړه هم ليکلى دى. او نړۍ کى لومړنې عالم وه چى د غږ سرعت يى محاسبه کړ، د ځمکې کره انداﺯه کړه او له نيوټن څخه ۷۰۰ کاله مخکې د نور خواص بيان کړى وو. ابن هيثم ﺯيار او کوښښ وه چى هغه نه بعد کامره، د عکاسى کامره او پروژکټور جوړ شو. ابن هيثم ډيره کوښښ د نور علم پيژندنې کى کړى، يوه رساله يى نور پيژندنه کى وليکله او ﺫره بين يى اختراع کړ. په ۱۰۴۰ م کال په ۷۶ کالو په عمر قاهره کى دى نړۍ څخه سترګې پټي کړى.
۵۹۲۳۹ شميره سياره د ابن هيثم په نوم نمول شوې ده او د سپوږمې يوه اتشفشانې دانه چى په لاتيني نوم الحاﺯن (Alhazen) په نوم نمول شوي ده.
آثار
ابن هيثم ۲۰۰ آثار لرې. چې ۲۰ ستورو پيژندنې او نجوم په اړه دي.
ابن هيثم د ځينو کتابونو نومونه
- المناظر
- مقالة فی التحلیل والترکیب
- میزان الحکمة
- تصویبات علی المجسطی
- مقالة فی المکان
- التحدید الدقیق للقطب
- رسالة فی الشفق
- کیفیة حساب اتجاه القبلة
- المزولة األفقیة
- شکوک علی بطلیموس
- مقالة فی قرسطون
- إکمال المخاریط
- رؤیة الکواکب
- مقالة فی تربیع الدائرة
- المرایا المحرقة بالدوائر
- تکوین العالم
- مقالة فی صورة الکسوف
- مقالة فی ضوء النجوم
- مقالة فی ضوء القمر
- مقالة فی درب التبانة
- کیفیات الاظلال
- مقالة فی قوس قزح
- الشکوک فی الحرکة المتعرجة
- التنبیه علی ما فی الرصد من الغلط
- ارتفاعات الکواکب
- اتجاه القبلة
- نماذج حرکات الکواکب السبعة
- نموذج الکون
- حرکة القمر
- مقالة مستقصاة فی االشکال الهاللیة
- الحرکة المتعرجة
- رسالة فی الضوء
- رسالة فی المکان
- تأثیر اللحون الموسیقیة فی النفوس الحیوانیة
- اختالف منظر القمر
- أصول المساحة
- أعمدة المثلثات
- المرایا المحرقة بالقطوع
- شرح أصول إقلیدس
- رسالة فی مساحة المسجم المکافی
- خواص المثلث من جهة العمود
- القول المعروف بالغریب فی حساب المعامالت
- قول فی مساحة الکرة
- الجامع فی أصول الحساب
- کتاب فی تحلیل المسائل الهندسیة
عبدالواجد نیازی