د "گړپوهنه" د بڼو تر مېنځ توپير
Content deleted Content added
د سمون لنډیز نسته |
د سمون لنډیز نسته |
||
۲ کرښه:
'''ګړپوهه''' يا صرف(morphology) د نومونو او فعلونو له اوړون(ګردان) سره تړاو لري. له دې پلوه د يوې يوازېنۍ کره يا معياري پښتو پر وړاندې ګړنۍ يا ګړدودي پښتو بې کچه توپيرونه لري او په دې توګه ډېرليکوال، او رسنوال (ژورنالېستان)، په تېره خبريالان او وياندان له بېلابېلو ګړدودي وارينټونو سره خورا زياته ژبنۍ ګډوډي(انارشي) رامنځته کوي.
1) نومونه څلور ډوله يا ډلې دي: څيزنوم يا اسم، ستاينوم يا صفت، شمېرنوم يا عدد، نومځری يا ضمير. په دوی کې ضمير تر ټولو زيات لوی او کوشني ډولونه لري.
Line ۵۱ ⟶ ۵۳:
1) داچې پښتو له ګرامري پلوه يوه ځانساتې (محافظه کاره) ژبه ګڼل کېږي، او ډېرې زړې تاريخي ځانګړتياوې يې خوندي ساتلې، نو فعلي ګردان يا صرف يې زښت زيات پراخ و پېچلی دی او د ګڼو بې قاعده ګيو ترڅنګه ډېره ګړدودي رنګارنګي لري، لکه د فارسي((رسيد)) پر وړاندې: ورسېد،ورسېده، ورسېدو، ورسېدلو، أورسېدو، أورسېدلو، ورسېدئ، ورسېدلئ.
Line ۵۹ ⟶ ۶۳:
2) له معياري پښتو سره يوشمېر ناولده او ناروږدي ليکوال او رسنوال نوم اَري(له نومو رغېدلي) فعلونه د تېرمهال(ماضي) غوندې په وسمهال(حال) کې هم په لوی لاس ترکيبوي او ګرانوي، لکه:
مخامخېږي، مخامخوي.............................مخامخ کوي، مخامخ کوي... ▼
(سره) مخېږي، مخوي.................................مخ کېږي، مخ کوي... ▼
بوختيږي، بوختوي....................................بوخت کېږي، بوخت کوي... ▼
لاسليکېږي،لاسليکوي............................... لاسليک کېږي، لاسليک کوي... ▼
اټکلېږي، اټکلوي......................................اټکل کېږي، اټکل کوي... ▼
ځوانېږي، ځوانوي......................................ځوان کېږي، ځوان کوي... ▼
پيلېږي، پيلوي...........................................پيل کېږي، پيل کوي... ▼
ناروغېږي، ناروغوي..................................ناروغ کېږي، ناروغ کوي... ▼
رنځورېږي، رنځوروي................................رنځور کېږي، رنځور کوي... ▼
زيانېږي، زيانوي.......................................زيان کېږي، زيان کوي... ▼
کړکېچنېږي- کړکېچنوي.............................کړکېچن کېدل- کړکېچن کول... ▼
زيانمنېږي، زيانمنوي.................................زيانمن کېږي، زيانمن کوي... ▼
اغېزمنېږي، اغېزمنوي................................اغېزمن کېږي، اغېزمن کوي... ▼
اندېښمنېږي، اندېښمنوي............................اندېښمن کېږي، اندېښمن کوي... ▼
ځواکمنېږي، ځواکمنوي...............................ځواکمن کېږي، ځواکمن کوي... ▼
ځوانمرګېږي، ځوانيمرګوي...........................ځوانيمرګ کېږي، ځوانيمرګ کوي... ▼
کمزورېږي، کمزوروي ...................................کمزور کېږي، کمزور کوي... ▼
زورورېدل- زورورول......................................زورور کېدل- زورور کول... ▼
ښکرورېدل- ښکرورول ...................................ښکرور کېدل- ښکرور کول... . ▼
{| class="wikitable"
|-
! کره !! ناکره
|-
|-
|-
| ګډوډېږي، ګډوډوي|| ګډوډکېږي،ګډوډکوي
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|-
|}
همداسې نورکنسوننټ پای او يا سيمي واوېل(ی) پای صفتونه، په بله وينا، هغه صفتونه چې پر يوه کنسوننټ (consonent) او يا (لږو ډېر) سيمي واوېل (y) پای ته رسي، لکه: خپل، بډای، ځای، لوی، بوی، توی...:
| |||