د "خراسان" د بڼو تر مېنځ توپير

دا نوم د اوسني افغانستان دغرب پلو خلكو چې اوسيني [[ايران]] کې اوسېږي پرې ايښى دى ځكه پر هغو لمر له دغې خوا څخه ورخاته نو هغو دېته خراسان ووايه" د افغان تاريخپوه [[عبدالشکور رشاد]] لخوا چې زياتوي ، "په خراسان كې هم عين دغه موضوع ده، چې دا كلمه د افغانستان يا د هغه وخت د خراسان غربي يا لوېديځو ګاونډيانو چې د نن ورځې ايران بلل کېږي ورباندې ايښې ده او بله مهمه خبره دا ده، چې [[ياقوت حموي]] د [[شام]] مخور ليكوال، چې [[معجم الادبا]] ،[[ معجم البلدان]] او [[مراصدالاطلاع]] کتابونه يې ليكلي دي، هغه سړي خراسان په څلورو ايالتونو ويشلى دى، يو ايالت يې د ابرشهر په نامه راوړى دى، چې نور خلك بيا لكه [[عبدالحی ګرديزي]] په [[زين الاخبار]] كې هغه [[د هرات ولايت]] په نامه راوړى او په دې هرات، [[بادغيس]]، [[پوشنج]]، د ايران [[طوس]]، چې اوس يې [[مشهد]] بولي، [[قاين]]، [[طبس]] او [[نيشاپور]] شامل و. بل ايالت يې [[بلخ]] و، چې تر [[بدخشان]] پورې دا سيمې په كې شاملې وې خو دوه نور ايالتونه يې له اوسيني افغانستان څخه دباندې و، چې يوه ته يې [[د ماورالنهر ايالت]] وېل، چې په هغه كې بخارا،[[ سمرقند]]، [[تاشكند]] او فرغانه شامل و، او بل يې د مروې ايالت باله، چې په هغه كې له مروې څخه بيا د [[جيحون]] يانې اوسنى آمو تر روده پورې بيا د هرات تر حواشيو او حواليو پورې دا سيمې په كې شاملې وې٬٬ نو د هغه تاريخي خراسان په څلورو ايالتونو كې، دوه ايالته تر افغانستان دباندې دي. چې يو [[د مروې ايالت]] دى، چې هغه اوس په [[تركمنستان]] كې واقع دى او بل د ماورالنهر ايالت دى، چې هغه اوس په اوزبكستان كې دى او د ايران د ختيځې پولې سيمې، چې دا هم په خراسان كې شاملې وې يادې شوي . اوس هم ايرانيان د ستان خراسان په نامه دا سيمه يادوي او مشهد يې، چې پخوا طوس بلل كېده هغه يې اوس مركز دى٬٬ . لدې ښکاري چې خراسان څو خپلواکې سيمې يادې شوي چې د پیر مختلفو ولسونو پرې خپلې واکمنۍ چلولي او بېرته ترې څه پاتې څه ېې پرې ايښي او څه ېې هم وېشلي دي چې د افغانستان بشپړه نوم نه دی پاتې شوی ٬٬