د "اقتصاد" د بڼو تر مېنځ توپير

له ډیره پخوا څخه د انسانانو په منځ کې په انفرادي ډول سره د توکو تولید، ویشنه او خدمتونو دود درلود، چې دا د وټې ځیني ډولونه دی، وټه پراخیدله لکه څنګه چې ټولنې پراخیدلې او نورې سره جړیدلې. کله چې [[سومر]] د راګړې ورکړې او پیسو پر بنسټ په لمړۍ ځل وټیز پرمختګ رامنځ ته کړ او بیا [[بابلیان|بابلیانو]]و او شاوخوا نورو نږدی ښارونو کې یې له دوی نه وروسته زوړ وټیز غونډال نور هم پراخه کړ چې نن زمونږ په اند قواعد او قوانین، په پورونو او نورو وټیزو کړنو کې، په سوداګریزو کړنو او خصوصي ملکیتونو پورې اړوند حقوفي قراردانونه او قانوني کودونه.<ref name=Sheila>Sheila C. Dow (2005), "Axioms and Babylonian thought: a reply", ''Journal of Post Keynesian Economics'' '''27''' (3), p. 385-391.</ref>

څو پیړۍ وروسته د [[میخی لیک|میخي لیک]] په رامنځته کیدو سره، او د لیکلو په کارلو سره لکه پور/ اداینه او شته توکي دا په لمړۍ ځل کابو ۲۶۰۰ کاله مخکې له میلاده د پیغامونو او لیکونو استول [[تاریخ]] ،افسانه،،[[افسانه]]، شمیر[[شمېر پوهنه]] ، ستور پیژندنه[[ستورپیژندنه]] او په نورو حرفوي مخینو کې، لارې چې خصوصي ملکیتونه وویشي کله چې وغواړي... په پور باندې د ګټې شمیر... د مالکیت او مالي تاوان د جبران اړوند قوانین کله چې توکو زیان یا کس ته فزیکي ضرر ورسیږي... جریمه د سرغړونو په صورت کې... او د پيسو د تاوان جبران کول او نورې سر غړونې چې دا په تاریخ کې لمړنۍ کره قانون وو.<ref name="Sheila"/>