د "رغاوه" د بڼو تر مېنځ توپير

[[Fileدوتنه:Gdp-and-labour-force-by-sector.png|thumbnail|320px|right|[[Gross domestic product|GDP]] composition of sector and labour force by occupation. The green, red, and blue components of the colours of the countries represent the percentages for the agriculture, industry, and services sectors, respectively.]]

Industry in the sense of manufacturing became a key sector of production and labour in [[Europe]]an and [[North America]]n countries during the [[Industrial Revolution]], which upset previous [[mercantile]] and [[feudal]] economies through many successive rapid advances in technology, such as the [[steel]] and [[coal]] production. It is aided by technological advances, and has continued to develop into new types and sectors to this day. Industrial countries then assumed a [[capitalism|capitalist]] economic policy. [[Railroad]]s and [[Steamboat|steam-powered ships]] began speedily establishing links with previously unreachable world markets, enabling private [[company (law)|companies]] to develop to then-unheard of size and [[wealth]]. Following the [[Industrial Revolution]], perhaps a third of the world's economic output is derived from manufacturing industries—moreindustries—more than [[agriculture]]'s share.

[[Fileدوتنه:Clark's Sector Model.png|right|thumb|400px|[[Colin Clark|Clark]]'s Sector Model (1950)]]

== Industry sectors and classification ==

=== ISIC ===

صنعت د پرمختللی ټولنی په تشکېل کښی رغنده ونډه لری .تردی چه په امنېت او د سالم ادارې تشکېل په جوړښت کښی غوښن رول ترسره کوی . امنېت لومړېتوب لری ، که اقتصادی وده ؟ دا ېو بنسټېز سوال دی چه ډول ډول شننی ورباندی کېږی .

زماپه آند، هر څو که امنېت د ګران هېواد د وېاړلۍ اولس ېوه لرغونی هېله او ارمان دی .تردی چه دډېرو پوهاندو په آند بېله امنېته پر مختګ ناشونی دی .دوی واېی چه ، په کور دننه او دباندېوال پانګه وال به بېله امنېته په هېڅ ډول پانګونې ته تن کښی نږدی . او بی له پانګونی دتجارت، صنعت او په ځانګړی ډول د خصوصی سکتور (private sector) په برخه کښ پرمختګ ناشونی دی . که څه هم دا ېو بنسټېز ه خبره ده ، خوز ماپه آنداقتصادی وده ځکه لومړېتوب لری چی دمځکی پر سر شته حقاېق په ګوته کوی ، چه افغانی ټولنه او هېواد په تارېخی توګه ناآرامه سېمه اوسېدلی ده . بېا درو لسېزو جګړو زموږ پر نفسېاتو ډېری بدی اغېزی شېندلې دی . ځوان کهول مو پرته له جګړی نور څه نه پېژنی . ددی پر ځاېی چی جنګ جګړی زموږ د ټولنی ېو نه بېلېدونکې برخه وګرځې باېد چې دېو سرسرې حل پر ځاې د تل پاتې حل په لټه کښی شو .اوس سوال دادی چی آخر هغه کوم درمل دی چه ددی وېاړلی اولس درد به په دوا شی . او مرور امنېت به بېرته خپل ټاټوبی ته راستون شی .

که څه هم چه د جنګ مفکوره په بشپړه توګه مردوده نده ، بلکه اوسنی پرمختللی نړی هم په ځېنو وختونو کښې جنګ د نېکو ارښتونو د لاسته راوړلو لپاره اړېن ګرځولۍ دی خوباېد چی موخی ېی په ډاګه وی .مګر په اقتصادی رغاونه کښی ېواځی خارېجی پانګونه په پوره ډول د ترقی تضمېن نشی ورکولای په تېره هغه پانګونه چی په غېر پېداواری برخو کښی وکارول شی . ولی چه ډېر هېوادونه د دباندنی بی انډوله پانګونی او پورونو له لاسه د مرګ کندی ته د پرېوتو په حال کښی دی . چه پاکستان ېی ېوه ژوندی بېلګه ده . دا دروسته ده، چه په ځانګړی ډول کورنی پانګه د جاېدادونو او ځمکو د راکړی ورکړی پرځاېی باېد په صنعت کښی وکارول شې .چی سرماېه له بی ګټی (غېرپېداواری) ارتکازه څخه وژغورل شی ، او هم ټولنه لانوره د جاېدادی ، زمېنداری، او د خانې ملکې په دودېز مسابقت کښی د ډوبېدو څخه وژغورل شی .ولې چه بېا پداسی ټولنېز جوړښت کښی د جمهورېت ډېموکراسی ، او د ښځو د پاره دبرابری پراساس د حقوقو اعاده کول تش په توره د وخت تېرول دی . اوس راځو اصلی موضوع ته :

په بنسټېز ډول په نړی کښی دری ډول صنعتونه ترسترګو کېږی چه لدی سره هېوادونه هم پر دری برخو وېشل شوی دی . مانا دا چه ترقی ېافته ترقی پزېر اوغېرمترقی [ د درېمی نړی هېوادونه] .

ېوه مشهوره مقوله ده ، چی ضرورت د اېجاد مور ده . د خپل معنېوت او او درندوالی له اړخه دا مقوله دساېنس په ډګرکښی داوسنی پر مختګ اصلی بنسټ تشکېلوی . نړېوالو جنګی رقابتونو دا اوسنی ټول پرمختګونه شونی کړل . ‌په ننی نړی کښی دازادی او خپلواکی تصور ېواځی او ېواځی د ساېنسی پرمختګ ، او لدی لېاری په مالی لهاز په غښتلی توب پوری تړلی دی .هغه هېوادونه چی ساېنسی صنعتی مېنوفېکچر لری .اود نړی د مېګاټکنالوجی ضرورتونه پوره کوی هغه ترقی ېافته هېوادونه دی . نقال او د ترقې ېافته هېوادونو تقلېد کونکی چی د اېجاد شوېو ټګنالوجوېو په تنوع او اړخېز کولو کښی ېی برېالېتوب ترلاسه کړی وی ، ددوهمی درجی هېوادونه ګڼل کېږی . چه دچېن هېواد ېی ښه بېلګه ده .ددرېمی نړی هېوادونه هغه ناورېن وهلی هېوادونه چی په خپل منځی جګړو اخته وی او ېا هم دساېنسی اېجاداتی تقلېد پرځای ېواځی دمترقی هېوادونو د دود او فرهنګ تقلېد کوی . چی دا پخپله ېو وارېداتی عمل دی چه په اقتصادی ډول ناوړه اغېزی لری . هغه د چاخبره دېن او دنېا دواړه پکښی په زېان وی . کوم هېوادونه چی ساېنسی ېعنی علمی بصېرت ولری هغه هېڅکله اسمانی ناورېنونو ېاانسانی افتونو ندی پر ګونډو کړی چه ژوندی بېلګه ېی جاپان دی .

افغانستان هم لدی کتاره ندی وتلی . زموږ ګران هېواد چی په معنوی لهاز په لوېو هوسېلو سپېڅلو ملی ولولو او هماسو باندی ساتل شوی دی ، په مادی لهاز هم ددی جوګه کېدلای شی چی دګران هېواد د سپېڅلی بېرق نه جوړ مونو ګرامونه ېی په نړېوالو مارکېټونو کښی دلوړو ارزښت لرنکېو توکېو پر پاکټونو وګورو . [ترهغو دی الله [ج ] موږ ته مرګ نه راولی [لېکوال ] .خو ددی لپاره ډېر ګړندی او انقلابی ګامونو ته اړتېا ده .

دنړی په صنعتی ډګر کښی انقلابونه ،اوبېا انقلابونو ته لېوالتېا هره ګړی ترسترګو کېږی . نو اوس که دخپلو دی صلاحېتونو او دنړی ددی ضرورتونو ادراک وکړو . نوبېاددنېاهېڅ ېو ځواک زموږ امنېت نشی خرابولای .

دابه سره منو چی د ازادی او دازادی ساتلو مفهوم له ېوه مخه بدل شوی دی . که دا نه منو نو ددودېزی ازادی دساتلو او لاسته راوړلو اوزار او لاری چاری خوبیله شکه چی توپېر کړی دی .

دافغانستان اوسنی نړېواله ننګه او پاملرنه که په درست ډول پکار راوړل شی نو زه باور لرم چی د سلو کلونو مزل به په کال ووهو ، کنه نو دنورو طلاېی چانسونو غوندی خدای مه کړه دا چانس هم له لاسه ورنکړو .

دافغانستان هر وګړی نور پدی حال کښی خپل هېواد لېدل نه غواړی . خو افسوس له نادانی ځېنی وروڼه دملی نوامېسو په سودا بوخت دی . او ځېنی نور ېی داسلام ترمقدس نوم لاندی لانور په نړی کښی بی پته کوی . داسلام د مقدس نظام دپلی کولو لپاره خو هم اخر هېدېره نه بلکه انسانی ژوندی وجود پکار دی .هېواد او داراضی وجود پکار دی . پر ملی نوامېسو او منافعو باېد هېڅ کله سودا ونکړو .

** '''امان الله حلېم شملزاېی'''