د "واشنګټن ډي سي" د بڼو تر مېنځ توپير
Content deleted Content added
و صفی الله تګاب د واشنگټن ډي سي مخ واشنګټن ډي سي ته ولېږداوه |
This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project |
||
۱ کرښه:
[[دوتنه:واشنگټن ډي سي.jpg|بټنوک|250px|واشنگټن ډي سي]]
واشنګټن ډي سي چې پخوانی نوم يې د کلمبیا سیمه (District of Columbia) و اوس تش واشنګټن یا یواځې ډي سي هم ورته وايي، د امریکا متحده آیالتونو پلازمېنه ده. دا ښار د پوتوماک سیند پر ختیځه تړانګه موقعیت لري چې د ویرجینا آیالت سره په سوېل لویدیځ او سوېل برخه کې پوله جوړوي، او پاتې برخې یې د مریلنډ ایالت سره سرحد لري. پر دې ښار يې د امریکا د لومړني ولسمشر او بنسټګر جورج واشنګټن نوم اېښی دی، او فډرال سیمې ته ځکه کلمبیا وايي چې دا د دې هېواد د ښځینه تجسم نوم دی. د امریکا د فډرال حکومت او ګڼو نړیوالو سازمانونو د مرکز په توګه، دا ښار د نړۍ یو مهم سیاسي پایتخت دی. د امریکا د ښارونو ترمنځ دا ښار هم ډېر سیلانیان لري، او یواځې په ۲۰۱۶م کال کې ۲۰ میلیونو خلکو لیدنه ورڅخه کړې ده. <ref>{{Cite web|url=https://www.whitehousehistory.org/where-oh-where-should-the-capital-be-white-house-history-number-34|title=Introduction: Where Oh Where Should the Capital Be?|website=WHHA|language=en|access-date=February 24, 2018|archive-date=July 4, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170704031330/https://www.whitehousehistory.org/where-oh-where-should-the-capital-be-white-house-history-number-34|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.dchistory.org/publications/dc-history-faq/|title=Washington, D.C. History F.A.Q.|website=The Historical Society of Washington, D.C.|language=en-US|access-date=March 7, 2018|date=May 27, 2014|archive-date=September 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170910142827/http://www.dchistory.org/publications/dc-history-faq/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost/doc/307230206.html?FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=FEB%2018,%201990&author=David%20S.%20Broder&pub=The%20Washington%20Post&edition=&startpage=&desc=Nation%27s%20Capital%20in%20Eclipse%20as%20Pride%20and%20Power%20Slip%20Away;%20Some%20See%20Descent%20as%20Steep%20and%20Permanent%20but%20Others%20Regard%20It%20as%20Temporary|title=Nation's Capital in Eclipse as Pride and Power Slip Away|last=Broder|first=David S.|author-link=David S. Broder|date=February 18, 1990|website=[[The Washington Post]]|access-date=October 18, 2010|quote=In the days of the Truman Doctrine, the Marshall Plan and the creation of NATO, [Clark Clifford] said, ''we saved the world, and Washington became the capital of the world.''|archive-date=August 10, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150810135311/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost/doc/307230206.html?FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT&type=current&date=FEB%2018%2C%201990&author=David%20S.%20Broder&pub=The%20Washington%20Post&edition=&startpage=&desc=Nation%27s%20Capital%20in%20Eclipse%20as%20Pride%20and%20Power%20Slip%20Away%3B%20Some%20See%20Descent%20as%20Steep%20and%20Permanent%20but%20Others%20Regard%20It%20as%20Temporary|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.thisisinsider.com/most-visited-us-cities-2017-12#6-washington-dc-5|title=The 10 most-visited cities in the US this year|website=Insider|access-date=March 6, 2018|archive-date=March 7, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180307151036/http://www.thisisinsider.com/most-visited-us-cities-2017-12#6-washington-dc-5|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/washington/news/2017/05/09/d-c-breaks-another-domestic-tourism-record.html|title=D.C. breaks another domestic tourism record|last=Cooper|first=Rebecca|date=May 9, 2017|website=www.bizjournals.com|publisher=Washington Business Journal|access-date=February 24, 2018|archive-date=June 16, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170616160832/http://www.bizjournals.com/washington/news/2017/05/09/d-c-breaks-another-domestic-tourism-record.html|url-status=live}}</ref>
د امریکا د اساسي قانون پر بنسټ دا فډرال سیمه د کانګرس د ځانګړي واک لاندې ده، نو ځکه دا سیمه نه د کوم ایالت برخه ده (او نه هم پخپله کوم ایالت دی). د ۱۷۹۰م کال د جولای په ۱۶مه نېټه د استوګنې قانون (Residence Act) لاسلیک شو چې له مخې يې د هېواد د ختیځ ساحل سره نږدې د پوټوماک سیند پر غاړه د هېواد پلازمېنه جوړېږي. په ۱۷۹۱م کال د ملي پلازمېنې په توګه د واشنګټن ښار بنسټ کېښودل شو، او کانګرس خپله لومړنۍ غونډه هلته په ۱۸۰۰م کال کې ترسره کړه. په ۱۸۰۱ کال کې، دا سیمه، چې وړاندې د مریلنډ او ویرجنیا برخه وه (په ګډون د جورج ټاون او الکساندریا د ورسپارلو)، د فډرال سیمه په توګه په رسمیت وپېژندل شوه. په ۱۸۴۶م کال کې، کانګرس د ویرجنیا ایالت د الکساندریا برخه بېرته ورکړه؛ په ۱۸۷۱م کال کې، کانګرس د سیمې د پاتې برخه لپاره یو واحده ښاري اداره رامنځته کړه. د ۱۸۸۰یمو کلونو څخه راپدېخوا په ایالت د دې ښار د بدلولو لپاره هڅې روانې وې چې په وروستیو کې هم دې خوځښت ډېر پرمختګ درلود او په کال ۲۰۲۱ کې د استازو جرګې داسې لایحه تصویب کړه چې له مخې يې دا ښار د یوه ایالت حیثیت غوره کوي. <ref>{{Cite news|last=Cochrane|first=Emily|date=2021-04-22|title=House Approves D.C. Statehood, but Senate Obstacles Remain|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/04/22/us/politics/dc-statehood-vote.html|access-date=2021-04-23|issn=0362-4331|archive-date=April 23, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210423034126/https://www.nytimes.com/2021/04/22/us/politics/dc-statehood-vote.html|url-status=live}}</ref>
دا ښار په مربع ګانو وېشل شوی چې د کانګرس ودانۍ يې په منځ کې پرته ده او ۱۳۱ سیمې لري. د ۲۰۰۰م کال د سرشمېرنو له مخې، د دې ښار نفوس ۶۸۹۵۴۵ تنه و چې د امریکا شلم ګڼمېشتی ښار دی او د ویومېنګ او وېرمونټ په نامه د امریکا د ددو ایالتونو د ګډ نفوس څخه ډېر خلک پکې اوسېږي. د مریلنډ او ویرجنیا د اطرافو څخه واشنګټن ته د تلونکو راتلونکو خلکو نفوس چې ورډېر کړې، نو په واشنګټن کې د کاري ورځو پر مهال نفوس له یو میلیون څخه اوړي. واشنګټن (د مریلنډ، ویرجنیا او لوېديځې ویرجنیا د ځينو برخو په شمول) د امریکا شپږمه ستره مرکزي سیمه ده چې د ۲۰۱۹ کال د اټکل له مخې ۶,۳ میلیونه وګړي پکې اوسېږي. <ref name="U.S. Department of Commerce">{{cite web|title=Washington-Arlington-Alexandria, DC-VA-MD-WV|url=https://www.census.gov/population/www/cen2000/migration/metxmet/a47900.html|website=U.S. Census Bureau|publisher=U.S. Department of Commerce|access-date=April 12, 2017|archive-date=April 19, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120419231809/http://www.census.gov/population/www/cen2000/migration/metxmet/a47900.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Journal|first=Matt Vasilogambros, National|date=2013-12-30|title=D.C. Has More People Than Wyoming and Vermont, Still Not a State|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2013/12/dc-has-more-people-than-wyoming-and-vermont-still-not-a-state/437661/|access-date=2020-11-23|website=The Atlantic|language=en-US|archive-date=January 18, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210118052028/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2013/12/dc-has-more-people-than-wyoming-and-vermont-still-not-a-state/437661/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/data/tables/time-series/demo/popest/2010s-total-metro-and-micro-statistical-areas.html|title=Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas Population Totals and Components of Change: 2010–2019|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=April 2019|access-date=April 18, 2020|archive-date=June 16, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200616024757/https://www.census.gov/data/tables/time-series/demo/popest/2010s-total-metro-and-micro-statistical-areas.html|url-status=live}}</ref>
د امریکا د فدرال حکومن درې قوې د دې سیمې په مرکز کې پرتې دي: کانګرس (مقننه)، ولسمشر (اجرایه) او ستره محکمه (قضایه). واشنګتن د ګڼو ملي یادڅلو او موزیمونو کوربه دی چې ډېری يې د نېنشل مال په شاوخوا سیمه کې موقعیت لري. پدې ښار کې ۱۱۷ بهرني سفارتونه او د ډېرو نړیوالو سازمانونو، سوداګریزو اتحادیو، غیرانتفاعي سازمانونو، لابي ډلو او د مسلکي انجمونو مرکزي دفترونو دی، لکه د نړیوال بانګ ګروپ، د پیسو نړیوال صندوق، د امریکايي ایالتونو سازمان، د امریکا د تقاعد شویو وګړو اتحادیه، نېشنل جیوګرافیک ټولنه، د بشري حقونو کمپاین، مالي نړیوال شرکت او د امریکا سور صلیب.
له ۱۹۷۳م کال راهیسې دا سیمه د یوه منتخب ښاروال او د شورا د ۱۳ غړو لخوا اداره کېږي. کانګرس د ښار عام و تام صلاحیت لري او کولای شي ځايي قوانین له منځه یوسي. د ډي سي اوسېدونکي د استازو جرګې ته یو پلاوی هم ټاکي خو په سنا کې د دې سیمې استازی نشته. د دې سیمې رایه ورکوونکي د امریکا د اساسي قانون د درویشتم تعدیل سره سم چې په کال ۱۹۶۱ کې قانوني شو، د ولسمشرۍ د ټاکوونکو شورا درې غړي غوره کوي.
== تاریخ ==
کله د ۱۷مې پېړۍ په لومړیو کې اروپایانو له دې سیمې څخه لیدنه کوله نو دلته د پوټوماک سیند پر غاړه ځمکو کې د الګونکویان ژبې د پیسکاتاوې خلکو (چې کونوی هم ورته وایي) ګڼې قبیلې اوسېدلې. د ناکوتکتانک په نامه یوه ډله (یا لکه چې کاتولیک مبلغین يې ناکوستاینز بولي) په ننۍ کلمبیا سیمه کې د اناکوستیا سیند شاوخوا اوسېدله. د اروپايي استعمارګرانو او ګاونډیو قبیلو تر منځ شخړو د پیسکاتاوې خلک کډه کولو ته مجبور کړل چې ځینې يې په ۱۶۹۹ کال کې د مریلنډ له پاینټ آف راکس سره نږدې مېشته شول. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=BaJrnQEACAAJ|title=Ancient Washington: American Indian Cultures of the Potomac Valley|last1=Humphrey|first1=Robert Lee|last2=Chambers|first2=Mary Elizabeth|date=1977|publisher=George Washington University|isbn=9781888028041|access-date=March 6, 2018|archive-date=January 26, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210126020432/https://books.google.com/books?id=BaJrnQEACAAJ|url-status=live}}</ref>
د هغه په ۴۳م فډرالیست کې چې په جنوری ۲۳، ۱۷۸۸ نېټه خپور شو، جېمز مډېسن استدلال کوي چې فډرال حکومت د خپل ځان ساتلو او خوندیتابه لپاره د پلازمېنې مسولې ادارې ته اړتیا لري. پنځه کاله وړاندې، د هغو سرتېرو یوه باڼد چې معاشونه يې نه وو اخیستی، د کانګرس ودانۍ محاصره کړه، پداسې حال کې چې نورو غړو يې په فلادلفیا کې غونډه درلوده. د ۱۸۷۳م کال د پنسلوانیا دا سرپورته کولو پېښه د دې لامل شوه چې ملي حکومت باید د خپل امنیت په پار پر هېڅ ایالت تکیه ونه کړي. <ref>{{Cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5Q81AAAAIAAJ|year=1892|archive-url=https://web.archive.org/web/20161118202557/https://books.google.com/books?id=5Q81AAAAIAAJ|archive-date=November 18, 2016|access-date=June 16, 2015|chapter=IV. Washington Becomes The Capital|page=66|location=Dayton, OH|publisher=United Brethren Publishing House|title=Centennial History of the City of Washington, D.C.|first3=John|last3=Wooldridge|first2=William Bensing|last2=Webb|first1=Harvey W.|last1=Crew|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://thomas.loc.gov/home/fedpapers/fed_43.html|title=The Federalist No. 43|access-date=September 5, 2011|last=Madison|first=James|work=The Independent Journal|publisher=Library of Congress|archive-date=August 23, 2011|archive-url=https://www.webcitation.org/619ldujGz?url=http://thomas.loc.gov/home/fedpapers/fed_43.html|url-status=dead}}</ref>
د اساسي قانون د لومړۍ مادې اتمه فقره د سیمې ادارې ته (چې ټوله ۱۰ میله مربع نه کېږي) دا اجازه ورکوي چې د مشخصو ایالتونو لخوا د ځمکو سپارلو او د کانګرس لخوا د منلو په صورت کې، دا سیمه د امریکا د حکومت مرکز جوړېږي. له دې سره سره، اساسي قانون د پلازمېنې د جوړېدو ځای مشخص کړی نه دی. د ۱۷۹۰م کال په پخلاینه کې، مډېسن، الکسانډر همېلټن او توماس جیفرسن هوکړه وکړه چې فډرال حکومت به د انقلابي جګړو څخه پاتې شوي پورونه پرې کوي خو په بدل کې به يې په جنوبي امریکا ایالتونو کې یوه نوې ملي پلازمېنه جوړوي.<ref>{{cite web|url=https://www.archives.gov/exhibits/charters/constitution_transcript.html|title=Constitution of the United States|access-date=July 22, 2008|publisher=[[National Archives and Records Administration]]|archive-date=August 23, 2011|archive-url=https://www.webcitation.org/619lcYTKt?url=http://www.archives.gov/exhibits/charters/constitution_transcript.html|url-status=live}}</ref><ref name="Crew124">{{cite book|last1=Crew|first1=Harvey W.|last2=Webb|first2=William Bensing|last3=Wooldridge|first3=John|title=Centennial History of the City of Washington, D.C.|publisher=United Brethren Publishing House|year=1892|location=Dayton, OH|url=https://archive.org/details/bub_gb_5Q81AAAAIAAJ|page=[https://archive.org/details/bub_gb_5Q81AAAAIAAJ/page/n131 124]}}</ref>
=== بنسټ ===
په جولای ۹، ۱۷۹۰ نېټه، کانګرس د اوسېدو قانون تصویب کړ چې له مخې يې په پوټوماک سیند د ملي پلازمېنې جوړول ومنل شول. د پلازمېنې کره ځای د ولسمشر جورج واشنګټن لخوا ټاکل کېده ځکه همدا دغه لایحه د جولای میاشتې په ۱۶مه نېټه لاسلیک کړه او په قانون بدله شوه. د مریلنډ او ویرجنیا ایالتونو لخوا په هبه شوې ځمکه کې فډرال سیمه په مربع بڼه جوړه شوه چې هر لوري يې ۱۰ میله (۱۶ کیلومټره) اندازه درلوده او په ټوله کې ۱۰۰ میله مربع کېدله. <ref name="Crew89">{{cite book|last1=Crew|first1=Harvey W.|last2=Webb|first2=William Bensing|last3=Wooldridge|first3=John|title=Centennial History of the City of Washington, D.C.|publisher=United Brethren Publishing House|year=1892|location=Dayton, OH|url=https://archive.org/details/bub_gb_5Q81AAAAIAAJ|pages=[https://archive.org/details/bub_gb_5Q81AAAAIAAJ/page/n96 89]–92}}</ref>
په دې قلمرو کې له وړاندې شته دوه استوګن ځایونه شامل شول: د ماریلنډد د جورج ټاون بندر چې په ۱۷۵۱م کال کې جوړ شو او د ویرجنیا د الکساندریې بندري ښار چې په ۱۷۴۹م کال کې جوړ شو. د ۱۷۹۱ او ۱۷۹۲ په بهیر کې، د انډریو ایلیکاټ په مشرۍ یو ټیم چې د الېکاټ د وروڼو جوزیف او بنجامین او افریقايي-امریکايي ستورپېژندونکي بنجامین بنېکېر پکې و، د دې فډرال سیمې د پولو سروې وکړه او په هر میل کې سرحدي ډبرې کېښودې. اوس هم ډېری هغه ډبرې شتون لري. <ref>{{cite web|url=http://www.nps.gov/history/nr/travel/Wash/dc15.htm|title=Georgetown Historic District|access-date=July 5, 2008|publisher=[[National Park Service]]|archive-date=July 2, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080702044337/http://www.nps.gov/history/nr/travel/wash/dc15.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alexandriahistorical.org/history.html|title=Alexandria's History|access-date=April 4, 2009|publisher=Alexandria Historical Society|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090404012136/http://www.alexandriahistorical.org/history.html|archive-date=April 4, 2009}}</ref><ref>{{cite book|last=Bordewich|first=Fergus M.|title=Washington: the making of the American capital|year=2008|publisher=HarperCollins|isbn=978-0-06-084238-3|pages=76–80|url=https://books.google.com/books?id=kKKMJ7Rqta8C|access-date=June 16, 2015|archive-date=September 5, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905234220/https://books.google.com/books?id=kKKMJ7Rqta8C|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.boundarystones.org/|title=Boundary Stones of the District of Columbia|publisher=BoundaryStones.org|access-date=May 27, 2008|archive-date=December 27, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141227000000/http://www.boundarystones.org/|url-status=live}}</ref>
دا نوی فډرال ښار د جورج ټاون ختیځ لوري ته د پوټوماک پر شمالي تړانګه جوړ شو. د ۱۷۹۱م کال د سپټمبر په نهمه نېټه، درېیو کمېشرانو د هغې پلازمېنې د جوړولو څخه څارنه کوله چې نوم يې د ولسمشر واشنګټن په درناوی، د واشنګټن ښار اېښودل شوی و. <ref>{{cite web|url=https://www.senate.gov/artandhistory/history/minute/The_Senate_Moves_to_Washington.htm|title=The Senate Moves to Washington|access-date=July 11, 2008|date=February 14, 2006|publisher=[[United States Senate]]|archive-date=July 5, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705105922/https://www.senate.gov/artandhistory/history/minute/The_Senate_Moves_to_Washington.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ghostsofdc.org/2013/07/24/washington-dc-district-of-columbia/|title=Why Is Washington, D.C. Called the District of Columbia?|last=Tom|date=July 24, 2013|website=Ghosts of DC|language=en-US|access-date=February 20, 2019|archive-date=February 20, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190220124034/https://ghostsofdc.org/2013/07/24/washington-dc-district-of-columbia/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|last1=Crew|first1=Harvey W.|last2=Webb|first2=William Bensing|last3=Wooldridge|first3=John|url=https://books.google.com/books?id=5Q81AAAAIAAJ&pg=PA101|title=Centennial History of the City of Washington, D.C.|publisher=United Brethren Publishing House|place=Dayton, OH|page=101|year=1892|access-date=June 1, 2011|archive-date=January 26, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210126020434/https://books.google.com/books?id=5Q81AAAAIAAJ&pg=PA101|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Get to Know D.C.|url=http://www.historydc.org/aboutdc.aspx|publisher=Historical Society of Washington, D.C.|access-date=July 11, 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100918042009/http://www.historydc.org/aboutdc.aspx|archive-date=September 18, 2010}}</ref>
== سرچينې ==
[[وېشنيزه:واشنگټن ډي سي]]
| |||