Content deleted Content added
|
|
|
'''لورښود''' ([[انگرېزي ژبه|په انگرېزی]]: ''Compass'') یو ابتدایي لوری ښوونکې اله ده چی د جغرافي د لوريو د مالومولو لپاره ترې کار اخيستل کېږي. دا اله د ځمکې د مغناطیسی ډگر په مرسته او نغوتې سره د شمالي قطب لوری ښيي. <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Compass</ref>
==تاريخ==
قطب نمالورښود په ۲۰۶ ق.م. کی په [[د خلکو جمهوري چين|چين]] کی د خان د حکمرانانو په وخت کی اختراع شوه. دغه قطبدا نمالورښود د مقناطیسی [[اوسپنه|اوسپنی]] څخه د څمڅه په شکل جوړه شوي وسیله وله چی لاستی یی جنوب ته اشاره کاوه. خو په دی وخت کی دغه وسیله یوازې د غیب وینو (پېش گویی) لپاره کارېدله. د جنوبی سونگ په امپراطوری دوره کی داسی قطب نما جوړه شوه چی د اوبو په سطح باندی ولاړه وه. د قطب نما په باب لومړنی يادونه په هغه [[کتاب]] کی ليدل کيږی چی د ميلاد نه ٣ مه پيړۍ دمخه د چين د مشهور متفکر هان فی له خوا ليکل شوی وو. ور پسی د جنوبی سونگ په امپراطوری وخت کی يعنی ٧ سوه کاله دمخه قطب نما عموميت پيدا کړ ٠ قطب نما لومړی په بحر پيمايی کی استعماليده ٠ په تاريخی اسنادو کی ليکل شوی چی له ١٠٩٩ م کال نه تر ١١٠٢ م کاله پوری چينايانو په بحری تگ راتگ کی قطب نما استعمالوله. يو بل مثال دا وو چی يو چينی تجار د کوريا څخه خپل وطن ته د ستنيدو نه وروسته په خپل سفری يادداشت کی ليکلی چی ماښام بيړۍ په بحر کی نشي پاتی کيدای خو په شپه د ستورو سره سم حرکت کوی ٠ که [[شپه]] تپه تياره او اٌسمان وريځ وی نو د قطب نما په وسيله د بيړۍ تگ لاره تشخيص کولی شي.دا په بحر پيمايی کی د قطب نما د استعماليدو لومړی يادونه ده. په ۱۳ پېړی کی قطب نما [[آسیا]] او [[اروپا]] ته پراخه شوی وه. په ۱۳۰۰ کال کی په اروپا کی وچ قطب نما جوړه شوه. دغه وسیله د مغناطیسی ستن، شیشه ای بوکس او گلباد څخه جوړه شوه. دغه قطب نما په ۱۷۵۰ کال کی د Gowin Knigh لخوا عصري شوه. په ۱۸۰۳ کال کی Francis Crow د مایع یوه قطب نما جوړه کړه. لمړنی دقیقی جیروسکوپی قطب نما په ۱۹۰۸ کال کی جوړه شوه چی د [[لومړنۍ نړېواله جگړه|لومړنۍ نړېواله جگړې]] پر ختم باندی آغېزه درلودله.<ref>https://dspace.vutbr.cz/xmlui/bitstream/handle/11012/2294/BP_Petr_Pilch.pdf?sequence=1</ref>
==د قطب نما ډولونه==
* اساسی قطب نما د قطب نمانونو څخه تر ټولو پخوانی ډول دی.
|
