د "افغانستان" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
ود سمون لنډیز نسته
نښلنونه: د موبايل سمون د موبايل وېب سمون
ياګانې
نښلنونه: د موبايل سمون د موبايل وېب سمون
۳۵ کرښه:
|established_date2 = ١٨٢٣
|established_event4 = {{nowrap|[[د افغانستان واکمنان|واکمنۍ]]}}
|established_date3 =[[ ١٩ اګستاګوست]]، ١٩١٩
|established_event5 = {{nowrap|[[ د افغانستان جمهوریت|لغوه سلطنت]]}}
|established_date4 =[[9 جون|٩ جون]] ١٩٢۶
|established_event6 = [[د افغانستان ډیموکراتیک جمهوریت|کمونیسټ رژیم]]
|established_date5 =[[١٧ جولائژولای]] ١٩٧٣
|established_event7 = [[د افغانستان اسلامی دولت |اسلامي دولت]]
|established_date6 = [[د افغانستان جگړه (۱۹۷۹-۱۹۸۹)|٣٠ اپريلاپرېل ١٩٧٨]]
|established_event8 = [[د افغانستان اسلامي امارت|د طالبانو واکمنۍ]]
|established_date7 = ٢۴ اپريلاپرېل ١٩٩٢
|established_event9 = [[د افغانستان جګړه (۲۰۰۱-۲۰۱۴)|آزاديازادي]]
|established_date8 = ٢٧ سپټمبرسپټامبر ١٩٩۶
|established_event10 = [[د افغانستان اساسي قانون|اوسنۍ اساسي قانون]]
|established_date9 = ٧ اکتوبراکتبر ٢٠٠١
|established_date10 = ۲۶ جنوريژانوري ٢٠٠۴
|area_km2 = ٣٣،٣٣٢،٠۲۵<ref name="Area and
administrative Population">[http://cso.gov.af/en د مرکزي احصایې اداره، افغانستان] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151217003632/http://cso.gov.af/en |date=17 دسمبر ٢٠١۵}}: [http://cso.gov.af/en/page/4722/2012-2-13 Statistical Yearbook 2012–2013] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140117152609/http://cso.gov.af/en/page/4722/2012-2-13 |date=17 January 2014 }}: [http://cso.gov.af/Content/files/Area%20and%20Administrative%20and%20Population.pdf Area and administrative Population] </ref> په ٢٠١٦ کال کې
۵۷ کرښه:
|population_estimate_year = ٢٠١٦
|population_estimate_rank = ۴٠م
|population_density_km2 = ۴٩.٨٨ پر سقواير کيلوميټرکيلومټر
|population_density_sq_mi = 111.8
|population_density_rank = ١۵٠م
|GDP_PPP = ۶۵.٢٩۵ ملیارده ډالرهډولاره
|GDP_PPP_year = ٢٠١٦
|GDP_PPP_rank =
|GDP_PPP_per_capita = ٢،٠٠٠ ډالر
|GDP_PPP_per_capita_rank =
|GDP_nominal = ١٩،۶۵۴ ملياردهمیليارده ډالرهډولاره <ref name=imf2/>
|GDP_nominal_year = ٢٠١۶
|GDP_nominal_per_capita = ۶٠٠ ډالرهډولاره<ref name=imf2/>
|Gini = 29<!-- number only -->
|Gini_year = ٢٠٠٨
۸۳ کرښه:
|utc_offset = ۴:٣٠+ [[هجري لمریز کال |لمریز کال]]
|drives_on = [[#ښي او چپه لاسي ترافیک افغانستان|ښي لاس ته ]]
|calling_code = [[#ټليفونټلفون نمبر په افغانستان کيکې |+٩٣]]
|cctld = [[.af]] [[افغانستان.]]
|religion = [[اسلام]]
۸۹ کرښه:
|official_website = {{URL|http://www.afghanistans.com//}}
}}
'''افغانستان''' ([[پښتو]] / [[فارسي ژبه|دري]]: ''افغانستان'') چې په رسمي توگه '''د افغانستان اسلامي جمهوريت''' په نوم ياديږي، په [[غر|غرونو]] کې کلابند يو [[هېواد]] دی چې د [[آسيااسيا]] د [[لويه وچه|لویې وچې]] په څلورلارې کې پروت دی. په ټولگړې توگه دا هېواد د [[منځنۍ اسيا]] يوه برخه ده،‌ خو کله ناکله بيا په داسې سيمې څرگند شوی چې نه په [[منځنی ختيځ|منځني ختيځ]] او نه پر [[سوېلي اسيا]] پورې تړلې ده،‌ او دا پدې چې دغه سيمه د منځني ختيځ او سوېلي اسيا سره [[هڅوب|هڅوبيز]]، [[ژونپوهنه|ژبتوکميز]] او [[ځمکپوهنه|جغرافيکي]] اړيکې لري. دا هېواد په لوېديځ کې له [[ايران]] سره،‌ په سوېل او ختيځ کې له [[پاکستان]] سره،‌ په شمال ختيځ کې له [[چين]] سره، په شمال کې له [[تاجکستانتاجېکستان]]، [[اوزبکستانازبېکستان|اوزبكستانازبېكستان]] او [[تورکمنستانترکمنستان|توركمنستانتركمنستان]] سره گډې پولې لري.
 
په ۱۷۴۷ زېږدیز كال كې افغانستان د لومړي ځل لپاره د [[احمد شاه بابا]] له خوا د دولت په توگه اعلان او د هغه پولې مالومېمعلومې شوې. افغانستان د لوېديځ او ختيځ په څلورلارې کې پروت د بېلابېلو قومونو او کلتورونوکولتورونو کور دی. دا يو ډېر لرغونی هېواد دی او د تاريخ له نظره دا يو لوی سوداگريز مرکز پاتې شوی او په همدې توگه په بېلابېلو وختونو کې دبېلابېلو قوتونو له خوا تر يرغل لاندې راغلی او لوټ تالان شوی دی. د [[تاريخ]] په اوږدو کې دا سيمه د فارس، مقدونيانو، عربانو، مغولو، ترکانو، او يونانيانو لخوا نيول شوی. نوی افغانستان د لومړي ځل لپاره د درېيم افغان-انگليس جگړې وروسته په ١٩١٩ کال کې د يوه خپلواک هېواد په توگه هغه وخت راڅرگند شو کله چې بهرنيانو د افغانستان په چارو کې لاسوهنه پرېښوده. په دغه هېواد د روسيې د يرغل وروسته، په هېواد کې بد امني، خپلمنځي جگړې د يوولسم د سېپتمبرسپټامبر د پېښې نه وروسته د امريکا يرغل د دغه هېواد تاريخ ويجاړ کړ.
 
ددغو ناخوالو په پايله کې اوس افغانستان د بيا ودانېدو په لوري روان دی، دا يوه داسې هڅه ده چې د اوږدمهالې جگړې او د هغه ويجاړيو چې د کلونو کلونو وسله والو نښتو په نتيجه کې منځ ته راغلې ځواب ووايي او همدا نوی حکومت هم د ملت په يووالي کې او د هېواد د بيا جوړولو په درشل کې خپل گامونه پورته کړي، خو لا تر اوسه پورې نه دی بريالی شوی چې په هېواد کې په بشپړه توگه امن او ورورگلوي راولي. افغانستان د خورا ډېرو ستونزو سره مخامخ دی، د نړېدلي اقتصادي نظام نه رانيولې، د ميلیونونو مهاجرينو د بېرته ستنېدو پورې، د مخدره توکو قاچاق، د جنگسالارانو شته والی او په شته حکومت کې د بېلابېلو سياسي گوندونو مخالفتونه، دا ټول هغه لاملونه دي چې د اوسمهال حکومت ورسره لاس او گرېوان دی او همدا ټولې ستونزې دي چې د يوويشتمې پېړۍ د افغانستان څرگندونه کوي.