د "اېلېکټرون" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
۷۵ کرښه:
 
=== ۲. بېتا يا بېته وړانګشون يا تشعشع Beta or β radiation ===
۲. بېتا يا بېته يا «بې» يا «باء» وړانګشون يا تشعشع beta or β radiation چې ډېرتر د الکترونوں (انګارليونوں يا انګارلۍ ګانوں يا برېښکانوںبرېښکيوں) څخه جوړ شوي چې منفي (نغوښتشويځ يا نغوښتدي) برقي چاړج (برېښي بار یا انګارليځ پېټی) لري . چې د اَلفا يا د اَلفه يا د «اَلــِــف» د وړانګشون په نسبت (برخئړیک يا پرتلې) کښې ډېرتر واټن (يا مسافې يا فاصلې) ته تللي شي ، مګر که څه هم چې زیانمند وړانګشون کېدَی شي چې وي ، خو اَو مګر بیا هم د اَلفا يا د اَلفه يا د «اَلــِــف» د وړانګشون په نسبت (برخئړیک يا پرتلې) کښې کمتر او لږتر زیان رسوونکی وړانګشون دئ .<br>
البته مګر په فيزيکي (پنځپوهنيځ) ځينې تجرِبي (آزمايښتي) مــُــشاهــَــدوں (ليدکــَــتــِــنوں) کښې يو بــِــل ډَول بېتا يا بېته يا «بې» يا «باء» وړانګشون يا تشعشع beta or β radiation هم راپور شــِــوي يا خــَــبرراوړلي يا ګړېداراوړلي شوي دي چې مثبت (پځيشويځ يا پځيدي) برقي (برېښي يا انګارليځ يا کهربائي) چاړج (يا شارژ يا بار يا پـېـټــَـی يا شــُــحنة) لري ، چې آں ته بېتا يا بېته يا «بې» يا «باء» پېلوپــِــسې (جمع يا مثبت يا پځيشويځ يا پځيدي يا اِيجابي يا زائــِــد) وړانګشون يا تشعشع beta or β plus radiation ويل شوي دي ، اَو په آں کښې د الکترون (انګارليون يا برېښک) ءِ دروندتهيا weight يا منځسټ mass په اندازې (يا مېچ يا کچ) يوه بــِــله ذره (يا برخکلۍ يا بڅرکه) انګېرل شوې چې هماسې د الکترون (انګارلیون يا برېښک) دروندتهیا يا منځسټ ته مساوي (يا برابره يا سياله يا يوڅهياله) دروندتهیا يا منځسټ لرندويه ذره (يا برخکلۍ يا بڅرکه) انګېرله شوې ده ، مګر برقي چاړج (یا برېښي بار يا انګارليځ پـېـټی يا کهربائي شــُــحنة) ئې مثبت (پځيشويځ يا پځيدي) ويل شوي دي ، اَو په آں ډَول بېتا يا بېته يا «بې» يا «باء» پېلوپــِــسې (جمع يا مثبت يا پځيشويځ يا پځيدي يا اِيجابي يا زائــِــد) وړانګشون ته ويل شوي چې په کښې ذرې (برخکلۍ ګانې يا بڅرکي) ئې «پوزيترون» يا positron يا «پــِــځيـدوَرونپــُــځيـدوَرون» ونومــَــوِل شي .
<br>
<br>
 
=== ۳. ګاما يا ګــَــمه وړانګشون يا تشعشع Gamma or γ radiation ===
۳. ګاما يا ګــَــمه وړانګشون يا تشعشع gamma or γ radiation چې د رَڼا يا د نــُــوْر يا د روښنايي په ډَول يو ډَول اِلــِــکترومــَــقناطيسي (يا برېښووُسپــَــنکــَــښيځ يا انګارليومادنيساتيږليځ) يا electromagnetic وړانګشون يا تشعشع دئ چې کــُــتله يا منځسټ يا دروندتهیا نه لري او په سترګېوں هم په آساني نه شي ليدل کېدی مګر لرې واټنوں اَو مسافوں او فاصلوں ته خپرېدلي شي ، اَو فرېکوېنسيان (فرېمانکېدواندتهيا یا پلاڅودِشېبیان د رَپېدوں ئې ، په يوې ثانيې يا پسېکېدوَيمې یا second کښې) ئې د نوْر یا د رڼا يا د روښنايي د هر ډَول رنګانوں د فرېکوېنسيان (فرېمانکېدواندتهيا یا پلاڅودِشېبیان د رَپېدوں ئې ، په يوې ثانيې يا پسېکېدوَيمې یا second کښې) څخه (يا څې) ډېر لـوَړتر دي .