د "چک جمهوریت" د بڼو تر مېنځ توپير
Content deleted Content added
و Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured |
و Typo fixing using AWB |
||
۲ کرښه:
|ولسي نوم = ''Česká republika''
|اوږد دوديز نوم = د چېک جمهوريت
|
|image_flag = Flag of the Czech Republic.svg
|image_coat = Coat of arms of the Czech Republic.svg
۳۴ کرښه:
|area_sq_mi = 30,450 <!--مه يې ليرې کوۍ per [[WP:MOSNUM]]-->
|د اوبو سلنه = 2
|د
|د
|population_estimate_rank = 78th
|د
|د
|د
|د
|د وېش له مخې د
|مذهب = non-believer or no-organized believer (59%), کاتوليک (26,8%)
|د ټول کورني عايداتو کال = 2010
۶۹ کرښه:
|drives_on = right
|cctld = [[.cz]]³
|پيل
|پايڅوړ1 = 30 June 2010 (See [http://www.czso.cz/eng/csu.nsf/informace/aoby091310.doc Population changes]).
|پايڅوړ2 = Rank based on 2009 IMF data.
۷۶ کرښه:
}}
'''د چېک جمهوريت''' ([[چيکی ژبه|په چيکي]]:''Česká republika'')يو صنعتي هېواد دی چې په [[منځني اروپا|مرکزی اروپا]] کې پروت دی. مساحت یی ۷۸۸۶۵ کېلومتره مربع دی او ۱۰۳۳۰۰۰۰ وگړی (نفوس) لری. پایتخت یی [[پراگ]] دی. د چک جمهوریت د اروپا د مشترکو هېوادو غړی دی. د چک جمهوریت په شمال کېله [[پولنډ]] سره، په سوېل کېله [[اتریش]] سره، په لویدیځ کېله [[آلمان]] سره او په ختیځ کېد [[سلواکيا]] له جمهوریت سره
== تاریخ ==
د کلټ قبیلو په ۴۰۰ کال ق.م. کې په [[منځني اروپا|مرکزی اروپا]] کې یو دولت تاسیس کړ. هغه د کلټ قبیله د بویون ( په لاتین: بوهیم ) په نوم یادېږی. د دی لپاره د چېک دولت هم د [[بوهیما]] په نوم یادېږی. په پنځمه پیړی کې سلوانی قبیلې د آسیا څخه مرکزی [[اروپا]] ته راغللې او په بوهیما کې یی سلوانی دولت جوړ کړ. په ۷ پېړۍ کې په بوهیما کې لمړی قوی دولت تاسیس شو. هغه دولت په اوس وخت کې د سامو دولت په نوم یادېږی.
په ۸۳۰ کال کې په بوهیما او موراوا کې یو لوی او قوی دولت تاسیس شو . دغه دولت په اوس وخت کې لوی موراویا په نوم یادېږی. دغه لوی دولت به ۹۰۷ کال کې په پوهیما او موراوا تقسیم شو. د لوی موراوا د تقسیمولو وروسته په بوهیما کې لمړی د چېک دولت د پږېمسل کورنۍ لخوا تاسیس شو.په ۱۰ پېړۍ کې د پږیمسل حکمرانانو موراوا او سلواکېا ونیول. په ۹۷۳ کال کې په بوهیمیا کې د اسقف مقر جوړ شو.
په ۱۲۱۲ کال کې د چېک دولت په چېک پاچایۍ بدله شوه. په ۱۲۵۳ کال کې [[پښيميسل اوتاکار ۲]] چېکی پاچا شو.[[پښيميسل اوتاکار ۲]] د واده او توره په مرسته د چېک پاچایی پراخه وکړه او په دی ډول د چیک پاچایی د اروپا تر ټولو قدرتمن ( پیاوړی ) هېواد شو. مگر پاچا [[پښيميسل اوتاکار ۲]] په ۱۲۷۸ کال کې په
پاچا واتسلاف دوهم پر پولند برید وکړ او په ۱۳۰۰ کال کې د پولند پاچا شو. په ۱۳۰۱ کال کې زوی یی واتسلاف ۳ د اوهری ( [[هنگري|هنگری]] ) پاچا شو او په ۱۳۰۶ کال کې واتسلاف ۳ د خپل پلار تر وفات وروسته د چېک پاچا شو. واتسلاف ۳ په ۱۳۰۶ کال کې په [[اولوموڅ]] کې وژل شو. د پاچا واتسلاف ۳ تر وفات وروسته د چېک پاچایی د [[
د هنگري پاچا شو. واتسلاف ۴ ډېر نالایق او عیاش پاچا وو. واتسلاف یوازې ښکاری کاوه او پېغلې یی خوښی وی. په دی وخت کې یو کشیش چې نوم یی [[یان هوس]] وو په [[پراگ]] کې په یوه کلیسا کې پر کاتولیکې روحانیونو انتقاد وکړ.[[یان هوس]] خلکو ته وویل چې کاتولیکې روحانیونه او چېکې اشرافیان د خدای د دستورونو په مطابق ژوند نکوی او دغه روحانون پر خلکو ظلمونه کوی. پاپ او روحانیونه [[یان هوس]] د مذهبی مشرانو ټولنې ته دعوت کړ. کله چې [[یان هوس]] ټولنې ته ورځی نو روحانیونو هغه ونیو. په ۱۴۱۵ کال کې [[یان هوس]] په اور کې ووژل شو. د یان هوس تر وفات وروسته د چېک په پاچایی کې لوی قیام پېل شو.په ۱۴۲۰ کال کې صلیبی اردو د چېک پاچایی ته ورسېده.
پاچا لودویک یاگیلون په ۱۵۲۶ کال کې په جگړه کې د [[عثماني پېر|ترکې پوځ]] لخوا وژل شو.
په ۱۵۷۳ کال کې د هابسبورگ امپراتور [[رودلف ۲ هابسبورگ|رودلف ۲]] په [[پراگ]] کې خپل مقر جوړ کړ. په دی وخت کې [[پراگ]] د علم او ثقافت مرکز وو. په ۱۶۱۵ کال کې دیرش کلنه جگړه پېل شوه.
۹۵ کرښه:
[[File:Ceska republika - Historicke zeme a soucasne kraje.png|250px|thumb|left|د چېک جمهوريت]]
د چېک جمهوريت په ۱۹۹۳ کال کی جوړه شوه. لمړني ولسمشر یی [[واتسلاف هاول]] شو. په ۱۹۹۹ کال کی چېک جمهوريت د [[ناټو]] عضو شو او په ۲۰۰۴ کال کی د [[اروپایي اتحادیه|اروپایی اتحاديه]] عضو هم شو.
د سیاست سیستیم پارلماني دیموکراسي دی. د چېک [[پارلمان]] د خلکو لخوا انتخابېږی. پارلمان دوې ادارې لري. تر ملی ټول ټاکنو وروسته حکومت د بریالی شوی
== انځورتون ==
Line ۱۰۸ ⟶ ۱۰۷:
|
<gallery perrow ="6">
File:MasarykFotoPrvniPoselstviTGM.jpg|توماس گاریک ماساریک ( لومړی د چکوسلواکېا ولسمشر )
File:Okupace Prahy.gif|نازی پوځ په [[پراگ]] کې ۱۹۳۹
File:T-54A in Prague.jpg|شوروی پوځ په [[پراگ]] کې ۱۹۶۸
Line ۱۱۷ ⟶ ۱۱۶:
|
</gallery>
|