د "چک جمهوریت" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
و Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured
و Typo fixing using AWB
۲ کرښه:
|ولسي نوم = ''Česká republika''
|اوږد دوديز نوم = د چېک جمهوريت
|ټولګړیټولگړی نوم = د چېک جمهوريت
|image_flag = Flag of the Czech Republic.svg
|image_coat = Coat of arms of the Czech Republic.svg
۳۴ کرښه:
|area_sq_mi = 30,450 <!--مه يې ليرې کوۍ per [[WP:MOSNUM]]-->
|د اوبو سلنه = 2
وګړووگړو اټکل = 10,515,818
وګړووگړو د شمېر د اټکل کال = 2010<sup>1</sup>
|population_estimate_rank = 78th
وګړووگړو شمېر = 10,230,060
وګړووگړو د شمېر کال = 2001
وګړووگړو ګڼهگڼه ګونه_km2گونه_km2 = 133
وګړووگړو ګڼهگڼه ګونهگونه په هر متر² کې = 341 <!--مه يې ليرې کوۍ per [[WP:MOSNUM]]-->
|د وېش له مخې د وګړووگړو ګڼهگڼه ګونېگونې = 77th
|مذهب = non-believer or no-organized believer (59%), کاتوليک (26,8%)
|د ټول کورني عايداتو کال = 2010
۶۹ کرښه:
|drives_on = right
|cctld = [[.cz]]³
|پيل ګڼگڼ = [[Telephone numbers in the Czech Republic|+420]]<sup>4</sup>
|پايڅوړ1 = 30 June 2010 (See [http://www.czso.cz/eng/csu.nsf/informace/aoby091310.doc Population changes]).
|پايڅوړ2 = Rank based on 2009 IMF data.
۷۶ کرښه:
}}
 
'''د چېک جمهوريت''' ([[چيکی ژبه|په چيکي]]:''Česká republika'')يو صنعتي هېواد دی چې په [[منځني اروپا|مرکزی اروپا]] کې پروت دی. مساحت یی ۷۸۸۶۵ کېلومتره مربع دی او ۱۰۳۳۰۰۰۰ وگړی (نفوس) لری. پایتخت یی [[پراگ]] دی. د چک جمهوریت د اروپا د مشترکو هېوادو غړی دی. د چک جمهوریت په شمال کېله [[پولنډ]] سره، په سوېل کېله [[اتریش]] سره، په لویدیځ کېله [[آلمان]] سره او په ختیځ کېد [[سلواکيا]] له جمهوریت سره ګډېگډې پولې لری. [[پراگ]]، [[برنو]]( Brno )، [[اوستراوا]]( Ostrava )، [[اولوموڅ]]( Olomouc ) او [[پلزن]]( Plzeň ) تر ټولو لوی ښارونه دی. د لابې سیند تر ټولو اوږد سیند دی. د چک جمهوریت صنعتی هېواد دی مګرمگر په دغه هېواد کشې عصری [[کرهڼه]] هم شته.
== تاریخ ==
د کلټ قبیلو په ۴۰۰ کال ق.م. کې په [[منځني اروپا|مرکزی اروپا]] کې یو دولت تاسیس کړ. هغه د کلټ قبیله د بویون ( په لاتین: بوهیم ) په نوم یادېږی. د دی لپاره د چېک دولت هم د [[بوهیما]] په نوم یادېږی. په پنځمه پیړی کې سلوانی قبیلې د آسیا څخه مرکزی [[اروپا]] ته راغللې او په بوهیما کې یی سلوانی دولت جوړ کړ. په ۷ پېړۍ کې په بوهیما کې لمړی قوی دولت تاسیس شو. هغه دولت په اوس وخت کې د سامو دولت په نوم یادېږی.
په ۸۳۰ کال کې په بوهیما او موراوا کې یو لوی او قوی دولت تاسیس شو . دغه دولت په اوس وخت کې لوی موراویا په نوم یادېږی. دغه لوی دولت به ۹۰۷ کال کې په پوهیما او موراوا تقسیم شو. د لوی موراوا د تقسیمولو وروسته په بوهیما کې لمړی د چېک دولت د پږېمسل کورنۍ لخوا تاسیس شو.په ۱۰ پېړۍ کې د پږیمسل حکمرانانو موراوا او سلواکېا ونیول. په ۹۷۳ کال کې په بوهیمیا کې د اسقف مقر جوړ شو.
په ۱۲۱۲ کال کې د چېک دولت په چېک پاچایۍ بدله شوه. په ۱۲۵۳ کال کې [[پښيميسل اوتاکار ۲]] چېکی پاچا شو.[[پښيميسل اوتاکار ۲]] د واده او توره په مرسته د چېک پاچایی پراخه وکړه او په دی ډول د چیک پاچایی د اروپا تر ټولو قدرتمن ( پیاوړی ) هېواد شو. مگر پاچا [[پښيميسل اوتاکار ۲]] په ۱۲۷۸ کال کې په جګړهجگړه کې د اتریش د اردو لخوا ووژل شو. زوی یی واتسلاف دوهم په ۱۲۸۳ کال کې چېکی پاچا شو.
پاچا واتسلاف دوهم پر پولند برید وکړ او په ۱۳۰۰ کال کې د پولند پاچا شو. په ۱۳۰۱ کال کې زوی یی واتسلاف ۳ د اوهری ( [[هنگري|هنگری]] ) پاچا شو او په ۱۳۰۶ کال کې واتسلاف ۳ د خپل پلار تر وفات وروسته د چېک پاچا شو. واتسلاف ۳ په ۱۳۰۶ کال کې په [[اولوموڅ]] کې وژل شو. د پاچا واتسلاف ۳ تر وفات وروسته د چېک پاچایی د [[لوگزامبورگ|لوگزامبورگ]] د حکمرانانو لاس ته ورغله. په ۱۳۴۴ کال کې په [[پراگ]] کې د لوی اسقف مقر تاسیس شو. په ۱۳۴۶ کال کې کارل څلورم د چېک پاچا شو. پاچا کارل څلورم د چېک تر ټولو مشهور پاچا وو. [[کارل ۴]] په [[پراگ]] کې یو مشهور پوهنتون تاسیس کړ. په اوس وخت کې دغه پوهنتون د کارل [[پوهنتون]] په نوم یادېږی او دغه پوهنتون په مرکزی اروپا کې تر ټولو زوړ پوهنتون دی. پاچا [[کارل ۴]] په پراگ کې هم یو مشهور پل جوړ کړ. په اوس وخت کې دغه پل د کارل د پل په نوم يادېږی او د پراگ تر ټولو مشهور یادگار دی. د پاچا [[کارل ۴|کارل]] د حکومت په وخت کې [[پراگ]] د چېک د پاچایی او د مقدس روم دامپراطوری پایتخت شو. پاچا [[کارل ۴|کارل څلورم]] دوه زامن لرل. د کارل ۴ تر وفات وروسته زوی یی واتسلاف څلورم چېکی پاچا شو او زوی یی زیکموند
د هنگري پاچا شو. واتسلاف ۴ ډېر نالایق او عیاش پاچا وو. واتسلاف یوازې ښکاری کاوه او پېغلې یی خوښی وی. په دی وخت کې یو کشیش چې نوم یی [[یان هوس]] وو په [[پراگ]] کې په یوه کلیسا کې پر کاتولیکې روحانیونو انتقاد وکړ.[[یان هوس]] خلکو ته وویل چې کاتولیکې روحانیونه او چېکې اشرافیان د خدای د دستورونو په مطابق ژوند نکوی او دغه روحانون پر خلکو ظلمونه کوی. پاپ او روحانیونه [[یان هوس]] د مذهبی مشرانو ټولنې ته دعوت کړ. کله چې [[یان هوس]] ټولنې ته ورځی نو روحانیونو هغه ونیو. په ۱۴۱۵ کال کې [[یان هوس]] په اور کې ووژل شو. د یان هوس تر وفات وروسته د چېک په پاچایی کې لوی قیام پېل شو.په ۱۴۲۰ کال کې صلیبی اردو د چېک پاچایی ته ورسېده. مګرمگر دغه اردو په [[پراگ]] کې د قیامکوونکې لخوا ماته وخوړله. په ۱۴۵۸ کال کې یرژی پودیبراد چېکی پاچا شو. په ۱۴۷۱ کال کې پولندی پاچا د یرژی پودیبراد تر وفات وروسته چېکی پاچا شو. په ۱۴۷۵ کال کې لمړی چېکي چاپخانه جوړ شوه. په ۱۵۱۶ کال کې لودیک یاګېلونیاگېلون د چېک پاچا شو.
پاچا لودویک یاگیلون په ۱۵۲۶ کال کې په جگړه کې د [[عثماني پېر|ترکې پوځ]] لخوا وژل شو.
په ۱۵۷۳ کال کې د هابسبورگ امپراتور [[رودلف ۲ هابسبورگ|رودلف ۲]] په [[پراگ]] کې خپل مقر جوړ کړ. په دی وخت کې [[پراگ]] د علم او ثقافت مرکز وو. په ۱۶۱۵ کال کې دیرش کلنه جگړه پېل شوه.
۹۵ کرښه:
[[File:Ceska republika - Historicke zeme a soucasne kraje.png|250px|thumb|left|د چېک جمهوريت]]
د چېک جمهوريت په ۱۹۹۳ کال کی جوړه شوه. لمړني ولسمشر یی [[واتسلاف هاول]] شو. په ۱۹۹۹ کال کی چېک جمهوريت د [[ناټو]] عضو شو او په ۲۰۰۴ کال کی د [[اروپایي اتحادیه|اروپایی اتحاديه]] عضو هم شو.
د سیاست سیستیم پارلماني دیموکراسي دی. د چېک [[پارلمان]] د خلکو لخوا انتخابېږی. پارلمان دوې ادارې لري. تر ملی ټول ټاکنو وروسته حکومت د بریالی شوی ګونډگونډ له خوا ټاکل کېږی.د چېک جمهوریت یو [[ولسمشر]] لری چې د ۲۰۱۲ کال څخه د خلکو لخوا ټاکل کېږی.
 
 
== انځورتون ==
Line ۱۰۸ ⟶ ۱۰۷:
|
<gallery perrow ="6">
File:MasarykFotoPrvniPoselstviTGM.jpg|توماس گاریک ماساریک ( لومړی د چکوسلواکېا ولسمشر )
 
File:Okupace Prahy.gif|نازی پوځ په [[پراگ]] کې ۱۹۳۹
 
File:T-54A in Prague.jpg|شوروی پوځ په [[پراگ]] کې ۱۹۶۸
Line ۱۱۷ ⟶ ۱۱۶:
 
|
 
</gallery>