د "هرات" د بڼو تر مېنځ توپير

د هرات سیمه د ۵۵۰ کال عیسوي سنی مخکې تر ۳۳۰ کال پورې [[د هخامنشیانو واکمني|د هخامنسیانو]] د حکمرانانو په لاس کې وه. [[د هخامنشیانو واکمني|د هخامنشیانو]] حکمران [[کوروش ۲]] هرات ته د ''هرایوا'' نوم ورکړ. د ''هرایوا'' ولایت د هري ( په [[لرغونې پاړسي|لرغونې پارسي]] کې ''هریا'' ) د سیند په اساسی نومول شوی دی چې په [[لرغونې پاړسي|لرغونې پارسي]] کې طلایی اوبو یا زرینو اوبو معني لري. په ۳۳۰ کال عیسوي سنی مخکې کې ستر سکندر د هخامنشیانو وروستی حکمران ته ماته ورکړه او د هرات په سیمې کې یی نوي ښار جوړ کړ چې د آرتاکوآنا (Artacoana- Ἀρτακόανα) په نوم یادېده. د اسکندر تر وفات وروسته د سېلوکوس نیکاتور نوي حکمران شو. په ۳۰۵ کال عیسوي سنی مخکې کې سېلوکوس نیکاتور پر پنجاب برید وکړ مګرمگر پوځ یی ماته وخوړله او هرات د [[هندوستان|هندوستانی]] راجا (پاچا) چندر گپت لاس ته ورغۍ. په ۱۶۷ کال عیسوي سنی مخکې هرات اشکانیانو حکمرانانو لاس ته ورغۍ. د ۲۲۶ کال څخه تر ۶۵۲ هرات [[د ساسانیانو واکمني|د ساسانیانو]] حکمرانان په لاس کې وو. [[د ساسانیانو واکمني|د ساسانیانو]] حکمرانان هرات ته د هارېو نوم ودکړل.

د ۶۵۰ کال څخه تر ۱۲۲۱ کال پورې هرات د لوي [[خراسان]] د حکمرانانو په لاس کې وو. په ۱۲۲۱ کال کې د چنګزچنگز خان پوځ [[افغانستان]] ته ورسېده او هرات د [[چنګېزچنگېز خان]] په امر خراب شو. په ۱۳۸۰ کال کې هرات د [[ګوډگوډ تېمور|تیمور لنګلنگ]] لاس ته ورغۍ او هرات د کرتیان کورنۍ مرکز شو. په ۱۵۰۷ کال کې هرات د [[ازبکان|ازبکانو]] لخوا ونیول شو. په دې وخت کې صفوي امپراطور شاه اسماعیل پر [[ازبکان|ازبکانو]] برید وکړ او په ۱۵۱۰ کال کې هرات د صفوی پوځ لخوا ونیول شو. د ۱۷۲۵ کال څخه تر ۱۷۳۶ کال پورې هرات د هوتکی کورنۍ په لاس کې وو. په ۱۷۴۷ کال کې [[احمد شاه بابا]] هرات لاس ته راوړ.

په ۶۰ کلونو کې په هرات کې د امریکایی انجنیرانو لخوا هوایی ډګرډگر جوړ شو. دغه هوایی ډګرډگر د ۱۹۷۹ کال ځخه تر ۱۹۸۹ کال پورې د شوروي پوځ په لاس کې وو. تر جګړېجگړې وروسته اسماعیل خان د هرات والي شو. په ۱۹۹۵ کال کې [[طالبان]] هرات ته ورسېدل.

په ۲۰۰۱ کال کې د هرات جګړهجگړه پېل شوه او هرات د امریکایی پوځ، د شمال د اتحادیی او د ایران [[د سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ځواک|د سپاه پاسداران انقلاب]] په ګډگډ عملیات سره د [[طالبان|طالبانو]] ځخه آزاد کړل شو.