د "ماغزه" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
و ربات: انتقال 1 پیوند میانویکی به d:q1073 در ویکیداده
و Typo fixing using AWB
۱ کرښه:
[[Image:Chimp Brain in a jar.jpg|thumb|alt=A brain floating in a liquid-filled glass jar. Yellowing of the handwritten labels on the jar give the object an antique appearance.|یو [[چيمپانژي]] ماغزه]]
'''ماغزه''' چې په عربي يې دماغ او په [[يوناني (ژبه)|يوناني]] ژبه يې ''encephalon'' بولي، د ژوو د بدن تر ټولو اهمه برخه ده. په ژوو کې ماغزه د [[منځني عصبي غونډال]] د کنټرول مرکز دی چې د فکري قوې مسؤل ګڼلگڼل کېږي. په ډېريو ژويو کې ماغزه پورته د سر په کوپړه کې خوندي شوي او په همدې توګهتوگه د اهمو حسونو لکه د [[ليدنې]] وسيلې، د [[اورېدلو]]، د [[خوند]] او [[وږم]] حسونو ته لنډ پراته دي. که څه هم ټول [[شمزۍ لرونکي ژوي]] ماغزه لري، خو بل لور ته [[بې شمزۍ ژوي]]، يا خو يو منځني ماغزه لري او يا هم د يو ډول [[ګېنګليانگېنگليان]] يا عصبي رښتو غونډ لري. ساده ژوي لکه [[اسفنج]] بيا هېڅ ماغزه نه لري. ماغزه له حد نه ډېر پېچلې عضوه ده. د ساري په توګهتوگه انساني ماغزه له ۱۰۰ بيليونو نه هم ډېر نيورانونه لري او هر يو يې له ۱۰۰۰۰ نه ډېرو نورو نيورانونو سره تړلي دي.
 
== کتنه ==
[[دوتنه:Brain Mri nevit.svg|thumb|د ماغزو د MRI يو انځور]]
په ډېريو ماغزو کې په توکيز ډول دوه توپيرونه ترسترګوترسترگو کېږي چې يو يې [[خړ رنګهرنگه توکي]] او بل يې [[سپين رنګهرنگه توکي]] دي. خړ رنګهرنگه توکي د نيورانونو د سلولونو جوسې جوړوي، خو سپين رنګهرنگه توکي بيا د رښتو او [[آکزون]]ونو نه جوړ دي او همدا وروستي، نيورانونه د يو بل سره تړي. آکزونونه بيا د غوړنو سلولونو نه جوړې ټوټې باندې پوښل شوي چې د ميالين ([[اوليګوډېنډروګليالاوليگوډېنډروگليال]] سلولونه)په نامه يادېږي، همدا بيا د ماغزو سپين رنګهرنگه توکو ته د هغوی ځانګړیځانگړی رنګرنگ ورکوي. د ماغزو باندنۍ پټ خړ رنګهرنگه توکي جوړوي چې د [[سرېبرل کورټېکس]] په نامه يادېږي. د ماغزو په دننه ژوره برخه کې، د سپين رنګهرنگه توکو جارګیجارگی ([[فاسيکولس|فاسيکولي]]، د رښتو لارې)، خړ رنګهرنگه توکي ([[هسته (نيورواناتومي)|هسته]]) او تشځايونه او ([[وېنټريکولر غونډال|وېنټريکلز]]) چې په [[سرېبروسپاينل مايع]] ډک دي، شامل دي.
 
== د مازغو بېلابېلې برخې ==
[[دوتنه:Vertebrate-brain-regions small.png|300px|مېنځ،_center]]
مازغو کې الله د انسان د ټول بدن کنټرول اېښودی دی۔لکه کله کله تاسې خوشحاله شئ کله خفه شئ ،کله ناجوړه شئ نو ستاسې بدن ته تکليف وي،همدارنګېوي،همدارنگې د ژوند ټول کارونه ستاسې مازغه کوي۔ د مازغو د حفاظت لپاره قدرت د مازغو نه تېرچاپېره هډوکی جوړ کړی کوم ته چې کوپړئ (skull) ويلي کيږي۔کوپړئ کې دننه مازغه د نقصان رسيدلو نه بچ وي۔ماغه ټول په درې برخو کې وېشل شوي دي:
# فوربرېن (Forebrain)
# ميډبرېن (Midbrain)
۱۷ کرښه:
فور برېن د مازغو له ټولو لويه برخه ده۔ ددې برخې مهمې حصې تهېلامس (Thalamus)، هائپوتهېلامس (Hypothalamus) او سيريبرم (Cerebrum) دي۔
=== تهېلامس ===
د تهېلامس کار د بدن د ټولو برخو څخه د رګونورگونو په لاره پيغامونه اخيستل او ددې نه علاوه تهېلامس په لاره انسان درد هم محسوسوي۔
=== هائپوتهېلامس ===
هائپوےهېلامس د تهېلامس څخه لږ کوز وي او ددې سائز د يو بادام هومره وي۔ددې برخې کار د درد،خفګان،خوشحالۍدرد،خفگان،خوشحالۍ محسوسول دي۔
=== سيريبرم ===
سيريبرم د فوربرېن له ټولو لويه برخه ده د دې کار د انسان غوښې،فکرونه او سوچونه،هوښيارتوب او جذبات کنټرول کول دي
 
 
 
 
== نور ولولئ ==
Line ۳۰ ⟶ ۲۷:
* [[ژونکه]]
 
[[وېشنيزه:ماغزه ]]
 
 
 
 
 
 
 
[[وېشنيزه:ماغزه ]]
[[وېشنيزه:مرکزي عصبي غونډال]]
[[وېشنيزه:عصبپوهنه]]
"https://ps.wikipedia.org/wiki/ماغزه" نه اخيستل شوی