د "انفلاسيون" د بڼو تر مېنځ توپير
Content deleted Content added
و added Category:اقتصادی مسایل using HotCat |
و clean up, replaced: ← (130), ← (7), ← (3) using AWB |
||
۱ کرښه:
{{وټپوهنه}}
'''انفلاسيون'''
دا هغه
دانفلاسيون له امله ډېر عام
له [[لومړنۍ نړېواله جگړه|لومړي نړېوالې جگړې]] څخه وروسته ډېری هېوادونه د ډډون له ناوړه اغېزو څخه کړېدلي، چې ښه بېلگه يې [[جرمني]] او [[هنگري]] دي. په گران هېواد [[افغانستان]] کې هم د ۱۳۷۱ل.ل او ۱۳۸۱ل.ل کلونو تر مینځ په ډېره لوړه کچه ډډون شتون درلود. ډډون د ټولنې پر هغه وگړو زياته اغېزه لري چې په ټاکلې اندازه عوايد ولري، ځکه چې د ډډون په راتگ سره د عايد (پيسو) په واسطه د څيزونو د رانيولو توان را کميږي. د بېلگې په ډول يو سړی د زرو (۱۰۰۰) افغانيو په اندازه عايد لري، پدې پيسو لس کتابونه چې د هر يوه نرخ سل (۱۰۰) افغانۍ ده اخيستلای شي، څه موده وروسته د ۱۰٪ ډډون په راتگ سره ددغه لسو کتابونو نرخ ۱۱۰۰ ته پورته کيږي، يانې د هر کتاب په نرخ کې لس افغانۍ زياتې شوي، يا په بل عبارت ددغه سړي د عايد چې زر (۱۰۰۰) افغانۍ وه، ارزښت را کم شوی، اوس نه شي کولی چې په دغه پيسو هغه لس کتابونه واخلي.
۱۲ کرښه:
=== د غوښتنې (Demand) زياتېدل ===
ځيني وخت انفلاسيون د تقاضا (غوښتنې) په زياتېدو سره منځ ته راځي. د تقاضا د ډېرېدنې لاملونه زيات دي، د بېلگې په ډول د نفوسو زیاتېدنه، د حکومت د مصارفو زياتېدنه او دې ته ورته نور.
=== د عرضې (Supply) کمېدل ===
کله کله په بازار کې د عرضې کمېدنه ددې لامل گرځي چې انفلاسيون منځ ته راوړي، د بيلگې په ډول څه وخت دمخه چې ايران په خپله خاوره کې د افغان سوداگرو تېل بند وساتل، په افغانستان کې دتېلو نرخونه په لوړه کچه پورته شول، دا ددې لامل وگرځېد چې ټول تولید کوونکي اوهغه کمپنۍ چې تېل د انرژې په توگه کاروي، د خپلو توليداتو نرخونه پورته کړي، تر څو ټاکل شوې گټه تر لاسه کړي، نو نتيجه دا شوه چې په بازار کې انفلاسيون منځ ته راشي.
=== جنگ، موناپولي او احتکار ===
کله چې په کوم هېواد کې جنگ روان وي؛ ټينگ او ثابت حکومت شتون ونه لري، قانون ته د احترام په سترگه نه کتل کيږي، نو په نړېوال بازار کې ددغه هېواد پر پيسو اعتماد او راکړه ورکړه کمیږي. يا په بله اصطلاح ددغه هېواد د پيسو تقاضا راکميږي، هر څوک ددغه پيسو له ساتلو څخه ډډه کوي، ځکه پدې ويريږي که نن دغه حکومت له منځه ولاړ نو دغه پيسې د چلند څخه غورځيږي، نو دا ټول عوامل ددې سبب گرځي چې ددغه هېواد د پيسو ارزښت راکم کړي او انفلاسيون منځ ته راوړي.
۲۴ کرښه:
== د انفلاسيون اغېزې ==
انفلاسيون د منفي اغېزو تر څنگ څه نا څه مثبتې اغېزې هم لري، اقتصاد پوهان د انفلاسيون د اغېزو په اړوند ډول ډول نظرونه لري، موږ دلته د هغه اغېزو يادونه کوو چې په کمه اندازه اختلاف پکې ليدل کيږي.
# د پيسو حقيقي ارزښت کمېدل: د انفلاسيون په راتگ سره د پيسو حقيقي ارزښت راکميږي، دا پدې مانا چې په کومو پيسو چې مخکې يو څيز رانيول کېده اوس نه رانيول کيږي،يا په بله اصطلاح د خلکو سره د اخيستلو توان راکميږي، چې ورسره په بازار کې د څيزونو د نه خرڅلاو له کبله توليد کوونکی خپل توليدات راکموي، په پايله کې بېکاري منځ ته راځي.
# د انفلاسيون په راتگ سره بسپنه او پانگه اچونه کميږي چې د اقتصاد پر ودې منفي اغېزه لري.
۳۰ کرښه:
==د اقتصاد پوهانو له نظره==
همدارنګه
===( کرودر ) انفلاسيون داسي تعريف کړى :===
انفلاسيون هغه حالت
===د کلبورن په نظر ===
انفلاسيون هغه حالت دى چې د ډېرو پيسو پواسطه لږ اجناس خريداري کيږي . په خلص ډول دانفلاسيون لنډ مفهوم په لاندې ډول بيانولى
#
#
#
==په پرمختيايي هېوادونو کې دانفلاسيون
===۱- د تقاضا د فشار په و جه انفلاسيون===
دغه انفلاسيون هغه وخت رامينځته کيږي کله چې تقاضا د عرضې څخه زياته شي
تقاضا دمختلفو وجوهاتو له امله
===۲- د توليدي مصارفودفشار له امله انفلاسيون===
د اډول انفلاسيون دتوليددلګښت دزياتوالي له امله
A – که چېرته دکارګرانو اتحادي منظمي وي دقيمتونو د لوړوالي په وجه لوړ مزدونه
B- هغه لويې تصدۍ، چې په با زاربا ندې اثر غورځولى شي
C-
===۳- ساختماني انفلاسيون ===
1 - د تقاضا د زياتوالي اويامصارفو د زياتوالي د انفلاسيون څخه علاوه
ليکن برعکس په ځينو هغو سکتورونو کې چې اجناسو ته تقا ضا لږه شي نو ورسره قيمتونه او مزد نه کميږي .
د دې نظريي په اساس
هغه اجناس چې تقاضايې کمه شي په قيمتونو کې يې دکموالي هيڅ ميلان نه ليدل کېږي
===٤- د کرنسۍ له امله انفلاسيون===
که په يو هېواد کې دپيسو دمقدار دزياتوالي له امله په مسلسل
===٥ – د اعتباري پيسو انفلاسيون===
1که په يوهېواد کې د بانکونو د زياتو قرضونو د ورکولو له امله انفلاسيون رامينځته شي، نو دغه ډول انفلاسيون ته د اعتباري پيسو انفلاسيون ويل کېږي.
===٦ – د بويجې د کسر په وجه رامينځته کيدونکى انفلاسيون:===
اکثره وختونه کله چې دحکومت په بوديجه کې کسر رامينځته شي، پدې مانا چې عوايد يې نظر مصارفو ته کم شي؛ نوپدې صورت کې حکومت دبويجي دکسر دپوره کولو لپاره نوي بانک نوټونه چاپوي ، چې پدې سره تقاضا زياتيږي اود انفلاسيون درامېنځته کيدو سبب ګرځي
===٧ – ازاد
که چېرته په قيمتونو کې په مسلسل ډول اضافه والى رامينځته
دپروفيسور ملټن فريډمن له نظره ازاد انفلاسيون هغه وخت ښکاره کېږي، کله چې قيمتونه
===٨- خفيف انفلاسيون===
که په يو هېواد کې په
===٩ – شديد انفلاسيون===
کله چې په يو هېواد کې په ډير سرعت
== د انفلاسيون کنترول ==
لکه چې مخکې مو يادونه وکړه چې انفلاسيون د زياتو پيسو د نشرولو په نتيجه کې منځ ته راځي، نو مرکزي بانک د انفلاسيون د راکمولو لپاره کوښښ کوي چې هغه پيسې چې د عامو خلکو په واسطه کارول کيږي؛ را کمې کړي. د پيسو د راکمولو لپاره ډول ډول لارې کارول کيږي د بېلگې په توگه د ذخيرې د نسبت زياتول (مرکزي بانک د نورو تجارتي بانکونو څخه يوه اندازه پيسې اخلي تر څو په راتلونکي کې دغه تجارتي بانک د ستونزو او خطرونو څخه وژغوري)، د بانډونو کارول، او دې ته ورته نور.
== سرچینې ==
{{د اقتصاد پوهه}}
له تاند ټکی کام څخه
[[وېشنيزه:اقتصاد]]
[[وېشنيزه:د پیسو ډډون| ]]
[[وېشنيزه:اقتصادی مسایل]]
|