د "تور ويلني" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
Darios (خبرې اترې | ونډې)
د سمون لنډیز نسته
۲۴ کرښه:
|-
|}
'''تور ويلنيويلنی''' ([[لاتين ژبه|په لاتين]]: ''Mentha piperita'') د څو کلنه یوکلن درملي بوټيبوټی ديدی چیچې په اروپا او آسيااسيا کې شتهراشنه کېږي. نوموړينوموړی بوتي پرتهبوتی له درملنې نهپرته په سينگارسينگار، کي کارېږيخوړو او پهڅښاک خواړوکې اود څښاکوخوند کېښه زياتېږيوالي لپاره کارول کېږي.
 
==تاريخ==
د تاریخپوهانو په نظر چې په مصر کې په اهرام کې یې د تور ويلني پاڼې پيدا کړي، نو وايي چې تور ويلنی د لرغونو درملو بوټو څخه ديدی چیچې په لرغوني مصر کې ۳۰۰۰ کاله مخکې کارشويکارول ووشوی و. خو دغه بوټيبوټی په لرغوني يونان او روم کیکې هم کارېده. په اروپا کیکې تور ویلنيویلنی د درمل په توگه د ۱۸ پېړی څخه راهیسیراهیسي کارول کارېږيکېږي.
د تاریخ پوهانو په نظر چي په مصر کی په اهرام کې یی د تور ويلتي پانې پيدا وکړل، نو وايي چې
 
تور ويلني د لرغونو درملو بوټو څخه دي چی په لرغوني مصر کې ۳۰۰۰ کاله مخکې کارشوي وو. خو دغه بوټي په لرغوني يونان او روم کی هم کارېده. په اروپا کی تور ویلني د درمل په توگه د ۱۸ پېړی څخه راهیسی کارېږي.
==توصيف==
تور ویلنيویلنی د نعناعیانونعناګانو څخه ديدی چیچې د Lamiaceae په کورنی او د ويلني په جنس پورې اړه لري.
د تور ولينېوليني ساقه څلور كنجهكونجه او ارغواني ته ورته سور رنگ لري او د ساقې په مخ په هره گنډه كې دوه متقابلې پاڼې خارجېږي.
د تور ويلني پاڼې بيضوى ډوله ،ډوله، تېره څوكه او غاښوره ( دندانه ) لرونكې دي. گلان يې د نعناعیانونعناعګانو په ډول پورې اړه لري، كېداى شي چې سره ،سره، ارغواني او يا سپين وي.
نوموړې بوټي په معتدلو او لمر درلودونكو ځايونو كې ښه وده كوي او د سرطان ( چنگاښ ) د مياشتې نه تر اسد( زمري) مياشتې پورې گلان نيسي . منتا پي پريتا ( Mentha piperita) يو يوناني ( هبريد) محصول دى چې د اولسمې پېړۍ په اواخرووروستیو كې د مشهور انگليسي بوټي پېژندونكي ( جي. رى) په وا سطه تشريح شو . او دا سېداسې ښكاري چې د نعناع ټول ډولونه چې اوس مهال كرل كېږي. پكېپه كې شامل دي . تور ويلنيويلنی په پراخه پيمانه په [[اروپا|ا روپااروپا]] ، د [[آسيا|اسيا]] په سهېلسوېل ختيځ ،ختيځ، شمالي او جنوبي [[امريکا لويه وچه|امريكا]] اوستراليا كې كرل كېږي. او په وحشي او خپل سر ډول هم راټوكېږي . تور ويلنی یو شمېر طبيعي توکې لکه [[مېنټول]] (۵۰ ٪)، مېنتهون (۱۰ ٪)، پيپېروټ، ټانين، فلافونويډونه، اسېټيک اسيډ لري.
 
==تور ويلني په طب کیکې==
د پخواني طب له نظره تور وِیلنی نسبتا وچ او گرم دى، تور ويلني غاز ماتوونكى دى او د گېډي او كولمو گاز را كموي، گېډه ( معده) قوي كوي ،كوي، د معدې درد تسكينوي، د ويروس قوي ضد ځانگړنې ( خواص) لري چې كولاى شي د د انفلونزا ( گريپ) د عامل ويروس ،ويروس، سنوزيت، د ستوني درد، د رېزش له كبله التهاب ،التهاب، د تناسلي آلې د تب خال سره مقابله وكړي او هغو ي له پښو وغورځوي. همدارنگه د والگي په درملنه كې گټور دى او د ستونې د درد د لرې كولو لپاره يي غړغړه كولاى شۍشئ.
 
==تور ويلني په طب کی==
د پخواني طب له نظره تور وِیلنی نسبتا وچ او گرم دى، تور ويلني غاز ماتوونكى دى او د گېډي او كولمو گاز را كموي، گېډه ( معده) قوي كوي ، د معدې درد تسكينوي، د ويروس قوي ضد ځانگړنې( خواص) لري چې كولاى شي د د انفلونزا ( گريپ) د عامل ويروس ، سنوزيت، د ستوني درد، د رېزش له كبله التهاب ، د تناسلي آلې د تب خال سره مقابله وكړي او هغو ي له پښو وغورځوي. همدارنگه د والگي په درملنه كې گټور دى او د ستونې د درد د لرې كولو لپاره يي غړغړه كولاى شۍ.
 
 
[[وېشنيزه:بوټي]]
[[وېشنيزه:یوناني بوټي]
[[وېشنيزه:خواړه]]
[[وېشنيزه:شفا بښونکي نباتات]]