د "ابن رشد" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
Addbot (خبرې اترې | ونډې)
و Bot: Migrating 76 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q39837 (translate me)
د سمون لنډیز نسته
۱ کرښه:
[[دوتنه:Ibn rushd1.jpg|left|thumb|200pxبټنوک|ابن رشد]]
محمد بن احمد بن رشد اندلسی چې ۱۱۱۲هجری سپوږمیز کال په ننۍ اسپانیا کې زېږېدلې دی. او په ۱۹۸هجری سپوږمیز کال مړ شوې.
 
== زده کړې ==
علامه ابن رشد د خپل پیر په ټولو علومو لاسبری وو. په رنځپوهنه کې د جالینوس ټول علم ده خپل کړې وو. دده فلسفه د ارستو د فلسفې شننه او لنډیز دواړه وو. دده ستورپوهنه له مجسطي څخه ترلاسه کړې وه. فقه یې د مالکي مسلک فقه وه، چې دده د هم پيرو(هم عصرو) څخه وو. پدې توګهتوگه ده داسې کوم نوی علم منځته ندې راوړی، او نه یې د کوم نوي شي بنست اېښې دی. البته دې په خپلو هم پيرو کې د تنقیدي قوت له لامله ډېر ستر ځای درلود، چې دده مثال نه د هغه په پیر کې لیدل کېده، او نه هم له هغې څخه وروسته پیدا شوې. ددې کار ښکارندوي د ابن رشد لخوا د بطلیموس د ستورپوهنې نقد دی.
لدې څخه پرته هم ابن رشد د داسې بنسټونو او اصولو بنستیز افکار هم لیدل کېږي، چې د دارنګهدارنگه لوړو افکارو پنځونه له غښتلي عقلونو څخه شونې ده او بس. (وګورﺉ،وگورﺉ، د ارستو مابعد الطبیعاتو د مقالاتو تلخیص،لومړی قسم، ۱۳مه برخه)
 
== دندې ==
ابن رشد د قضا په سپېڅلې دنده هم د ډېېرې مودې لپاره پاتې شوې.ابن رشد
محمد بن احمد بن رشد اندلسی ۱۱۱۲هجری سپوږ میز کال په ننۍ اسپانیا کې زېږېدلې. او په ۱۹۸هجری سپوږمیز کال مړ شوې دی . ابن رشد خپلې زده کړې د حقوق او رنڅپوهنې په ځانګوځانگو کې ترسره کړې. او د ډېرې مودې لپاره د سویل او کوردوبا\قرتبه په ښارونو کې پاتې شوې دی.
ابن رشد د قضا په سپېڅلې دنده هم د ډېرې مودې لپارهپه غاره درلود . ابن شد ځینی ځانگړی فلسفی عقاید درلوده لکه دا چی هغوی د بقای ماده و د خدای تعالی سره د یو بل ابدی شی باندی اعتقاد در لوده. هغه ویله چی کله نا کله فلسفه د دین سره تضاد او تناقض پیدا کوی .
ابن رشد یوه سنی مسلمان او مالکی مذهبه و خو دخپل د فلسفی عقایدو په جرم د دینی عالمانو له خوا په کفر با ندی تورن سوی و. د اروپای او عیسوی مذهبی عالمانو (پاپانو) له خوا هم په کفر تورن سوی و. په غربی هیوادنو کی د هغوی فلسفه د ( ابن رشدیسم ) او یا ( اوروئسیسم ) په نامه نو میالی سوی دی . هغه کوشش کوله چی د ارسطویی فلسفه پر اسلام با ندی تطبیق کری . خو هغه خپله د قران شریف په باب ځانگړی فکرونه در لو ده چی د هغوی د (فصل المقال )په کتاب کی را غلی دی . ځنی کسان وایی چه د اسلام له نظره دغه یوه کفر کونکی کتاب دی .
په هره توگه ابن رشد په نړیوال کچه کی یوه نامتو او مشهور فیلسوف دی . د جرمنی مشهور لیکوال (دانته) په خپل نومیالی کتاب کی چی د ( الهی کمدی ) په نا مه مشهور دی ابن رشد نه په ډېره درناوی سره یا دونه کړی دی . او همدا رنگه د غربی هیوا دونو نومیالی نقاشان د هغوی لرغونی انځورونه جوړرکړی دی . چی دوه انځورونه یی هم دلته راوستل سوی دی . سربیره پر دا د هغوی د ژوند په باب ډېر کتا بونه او ناولی لیکل سوی دی او شاهین یوسف د هغوی د ژوند سینمایی فیلم هم جوړرکړی دی . په 8318 عیسوی کال کی په اسمان کی یوه کوچنی سیاره هم د دوی په نوم باندی نوماند سو . ( مهندس داود عطایی قندهاری )
 
== د ابن رشد فلسفي تګلارهتگلاره ==
د ابن رشد په فلسفه کې په عمومي توګهتوگه دده له اسلافو او هم پیرو عرب فیلسوفانو تعلیمات لیدل کېږي. مګرمگر یواځې دا اغیزې ندي، چې دده په فکري اړخ یې اغیزمن کړې، لکن د ارستو د فلسفې اغیز هم نشو ردولای، البته په دې افکارو کې یې د نوي اپلاتوي نظریاتو زیاتونه کړې.
د عرب فیلسوفانو دا ځانګړتیاځانگړتیا ده، چې دوي د ارستو په ښوونو کې د (عقول دوایر)یا کرویات ور زیات کړي، چې د عالم او لومړي متحرک ترمنځ لیدل کېږي، او د (انبثاق) نظریه یې هم عامه کړې ده. لدې خبرې څخه ددوي موخه دا وه، چې ټول کایناتو صدور د څښټن ذات دی، او ددې نظریې شننه یې داسې کړې، چې لومړې محرک د خوځښت اتصال لومړي ځل لپاره له ټولو نږدې کُری څخه کېږي. لدې څخه وروسته هغې ته نږدې کُرې څخه، په همدې توګهتوگه په تدریجي توګهتوگه عالم ارضي سره د هغې اړیکې...
 
== له مړينې وروسته اغیزې ==
[[دوتنه:Averroes closeup.jpg|thumb|فرسک [[د آتن ښوونځې]] د [[رافائل]] اثر، د انځور هغه برخه چې ابن رشد پكېپکې شتون لري]]
* د ابن رشد مجسمه تر نن ورځې پورې د اسپانيا په كرتبېکرتبې (قرتبه)‌ ښار كېکې شته.
* [[رافائل]]، د اېټاليې نامتو انځورګرانځورگر ابن سينا په خپلو انځورونو كېکې انځور كړېکړې.
* دانته په خپل مشهور كتابکتاب "الهی كامډيکامډي" كېکې ده ته اشاره كويکوي.
* خورخه لوئیس بورخس يو لنډه كيسهکيسه د "د ابن رشد لټون" كېکې ليكيليکي: چې دده په لټه كېکې د كاميډيکاميډي او تراژيدۍ په لټۀ كېکې دى.
* جیمز جویس په خپل مشهور كتابکتاب [[اولیس]] كېکې ده ته په لنډ ډول اشاره كويکوي.
* او شخصیت اصلی فیلم "سرنوشت" به کارگردانی یوسف شاهین است.
* دده په نامه په اسمان كېکې يوه سياره "۸۳۱۸ ابن رشد" نومول شوې ده.
 
== اهم كتابونهکتابونه ==
* د [[ارستو]] د كتابونوکتابونو شرحې او لنډيزونه:
{|border=0
|
* [[د ما بعد الطبيعة كتابکتاب شرحه او لنډيز]] (ال[[ميتافيزياء]]).
* [[د البرهان يا الأورغنون د كتابکتاب شرحه او لنډيز]].
* [[د المقولات شرحه]] ([[قاطيفورياس]]).
* [[تلخيص كتابکتاب الأخلاق]].
* [[د السماع الطبيعي كتابکتاب لنډيز]].
* [[شرح كتابکتاب النفس]].
* [[د كتابکتاب القياس شرحه]].
|
 
او د مهمو ليكنوليکنو څخه يې يو څو په لاندې ټول دي:
* [[مقالة في العقل]].
* [[مقالة في القياس]].
* [[مقالة في اتصال العقل المفارق بالإنسان]].
* [[مقالة في حركةحرکة الفلكالفلک]].
* [[مقالة في القياس الشرطي]].
|
 
== نور نامتو كتابونهکتابونه ==
* [[كتابکتاب مناهج الأدلة]] ، چې د فقهې او د كلامکلام علم څخه بحث كويکوي.
* [http://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF_-_%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84 كتابکتاب فصل المقال فيما بين الحكمةالحکمة و الشريعة من الاتصال] ، وهو من المصنفات الفقهية والكلاميةوالکلامية.
* د [[تهافت التهافت]] كتب،کتب، چې د ابن رشد لخوا د [غزالي]] د [[تهافت الفلاسفة]] كتابکتاب په رد كېکې ليكلليکل شوې.
|}
* کتاب الکليات.
* كتاب الكليات.
* كتابکتاب "التحصيل" د علماو د مذهبونو د اختلاف په اړه.
* كتابکتاب "الحيوان".
* كتابکتاب "المسائل" په فلسفه كېکې.
* كتابکتاب "بداية المجتهد ونهاية المقتصد" په فقه كېکې.
* كتابکتاب "جوامع كتبکتب أرسطاطاليس" په طبيعياتو او الهياتو كېکې.
* كتابکتاب "شرح أرجوزة ابن سينا" په رنځپوهنه كېکې.‏
 
== سرچينې ==
[http://www.persianbook.net/structure/viewpoint.php?bid=59&start=160 آی کتاب] (برداشت آزاد)
 
 
 
 
{| class="toccolours" style="margin: 0.5em auto; clear: both; font-size: 100%; text-align: center;"
|-
! style="background:gold; font-size: larger;" | [[:categoryوېشنيزه:مسلمان فیلسوفان|مسلمان فیلسوفان]]
|-
| [[دوتنه:Ibn rushd1.jpg|90px|]]
|-
|[[يعقوب كنديکندي]] | [[ابن سینا بلخي]] | [[ابن عربي]] | [[ابي نصر الفارابي]] | [[غزالي]] | [[ابن خلدون]] | [[ابن رشد]] | [[ابن طفیل]] | [[علامه اقبال]] | [[سيد جمال الدين افغاني]]| [[حمزه شينواری|امير حمزه شينوارې]] | [[امام فخر الدين رازي]] | [[رابعه بلخي]] | [[غني خان]] | [[ابو الاعلى مودودي]] | [[شاه ولي الله]] | {[[سېد محمد طباطبايي]] | [[عمر خيام]] |[[ابن مسكویمسکوی]] | [[سېد حسن نصر]] | [[جلال الدین رومي]] |[[شقیق بلخي]] | [[شېخ الاشراق سهروردي]]
|-
|}