د "مونجو دېړو" د بڼو تر مېنځ توپير

[[دوتنه:Mohenjodaro Sindh.jpeg|left|thumb|350px|د موینجو دېړو لرغونی ښار]]

دا سیمه د [[سېند]] له یو بل مهم منځي [[هړپه]] څخه ۴۰۰ میلو په واټن کې پرته ده. دا ښکار د اټکل له مخې ۲۶۰۰ مخزېږد کې ودان شوې او په ۱۷۰۰ مخزېږد کال د نامالومو لاملونو له لامله وېجاړ شو. مګرمگر ځیني لرغونپوهان پدې ګروههگروهه دي چې د سېند د سیند مخ-بدلون، سېل، بهرني یرغل یا زلزلې مهم لاملونه کېدای شي.

مګرمگر یو لړ پوهان پدې ګروههگروهه دي چې دا خبره ناسمه ده چې ددې لرغونی سمیې کندنې او موندنه د [[سر جان مارشل]] لخوا ترسره شوې. دوی وايي چې د هندي نیمې وچې له وېش نه مخکې هندي لرغونپوه آر کې بهنډر په ۱۹۱۱زېږد کال دا سیمه موندلې وه. د موین جو دېړو ساتندویه ټولنې رییس حاکم شاه بخاري وایي چې "د لومړی ځل لپاره آر کې بهنډر د بودیزم د سپېڅلي مقام په توګهتوگه دې تاریخي سیمې ته پام وکړ، چې له هغې څخه یوه لسیزه وروسته سر جان مارشل دلته راغی او ددې ځای کیندنې یې پیل کړی." <ref>[http://jareeda.iucnp.org/janmar2006/aksi.htm/ جریدہ]</ref>

دا ښار په ډېر منظمه توګهتوگه ودان شوې وو، کوڅې یې پراخه او نېغې وی، او د باراني اوبو لپاره منظمه د وتو لاره وه. د اټکل له مخې تر ۳۵۰۰۰ پورې وګړيوگړي پکې اوسېدل.

لرغونپوهانو په وینا دا ښار ۷ ځله وران او بیا ودان شوی، چې ددې وېجاړي وجه د سېند سیند سیلاوونه ګڼلگڼل شوي.