د "بوټی" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
Addbot (خبرې اترې | ونډې)
و Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q756 (translate me)
د سمون لنډیز نسته
۱ کرښه:
{{Taxobox
| name = ګلگل کوونکی بوټي
| fossil_range = {{fossil range|Early Cretaceous|0|[[Early Cretaceous]] — [[Recent]]}}
| image = Sweetbay Magnolia Magnolia virginiana Flower Closeup 2242px.jpg
۲۴ کرښه:
}}
 
'''بوټی''' يا بوټي هغه ژوندی اورګانیزمونهاورگانیزمونه دی چی د Plantae اړوند دی. بوټي خپله انرژی د د لمړ د وړانګووړانگو څخه د یو پروسی په ترځ کی چی فوتوسنتیز نومیږی اخلی. پدی برخه کی په خاصه توګهتوگه یو اورګانیلاورگانیل د کلوروفیل په نامه فعالیت کوی، چی کلوروپلاست لری او دهغه له کبله د پانو ته شین رنګرنگ ورکوی. ځینی بوټي پرازیتی دی او په کافی اندازه کلوروفیل نلری ، او دپرازیتو بوټيو په ډله کی راځی.
 
هغه علم چی بوټي مطالعه کوی د [[بوتانی]] په نامه سره یادیږی.‌
 
د بوټيو احصایه په دقیقه توګهتوگه سره ستونزمنه ده مګرمگر په ۲۰۱۲ کی داسی ویل کیده چی د بوټي سپشزونه ۳۰۰ څخه تر ۳۱۵ زرو پوری رسیږی چی پدی ډله کی تر ټولو ډیره برخه یی تخم لرړنکو بوټیو نیولی ده. چی تعداد یی ۲۶۰ څخه تر ۲۹۰ زره ته رسږی.
 
== پېژندنونه ==
=== د بوټی لپاره معاصر تعریفونه ===
نباتات د ژوندیو موجوداتو د ډلی څخه ډیر مهم جز بلل کیږی او د تاریخ په اوږدو کی د حیواناتو سره جوغت یوځای ګروپگروپ بندی شوی دی.‌ البته د لمړی ځل لپاره دا طبقه بندی ارسطو د میلاد څخه ۳۸۴ کاله د مخه کړی وه. او پدی نژدی وختونو کی د لینس لخوا د یو عالم په ډول وپیژندل شول،
 
نو نبات په علمی ډول سره عبارت د هغه ژوندی جسم څخه دی چی د خاصو او مشخصو خواصو لرونکی دی،‌کثیرالحجروی جوړښت لری، په خپل ترکیب کی سلولوز لری او د فوتوسنتیز د ترسره کولو وړیتا لری.
 
کله چی د نبات په هکله غږیږو نو د اورګانیزمونواورگانیزمونو په یو خاص ګروپگروپ یا ټکسون باندی دلالت کوی چی معمولا یو له لاندی حالاتو ځانته غوره کولی شی:
{| class="wikitable"
|-
! نوم !! تر پوښښ لاندی ساحه !! تشریح
|-
| دخاوری په سر بوټی چی د امبریو فایت او میتا فایت په نامه سره هم یادیږی. || د نباتاتو عالم || پدی ګروپگروپ کی لیورورت ،‌هورن ورت ، موسس او نور واسکیولر نباتات او فوسیلی نباتات شامل دی.
|-
| شنه بوټی چی د ویریدی پلانتی ،‌ویریدی فایتا او کلوروفایتا په نمونو سره هم یادیږی || دنباتاتو عالم || پدی ګروپگروپ د ځمکی په سر شنه بوټی شامل دی.‌پدی برخه کی شړاوی او سټون ورت هم شامل دی.‌دی ګروپگروپ ته دا نوم په جولای د ۲۰۱۱ کی ورکړل شو. دا ټول هغه ژوندی اورګانیزمونهاورگانیزمونه دی چی د a او b کلوروفیل او پلاستیدونه لری چی نشایته ذخیره کړی. دا ژوندی موجودات سلولوزی حجروی دیوال لری.
|-
| آرکایوپلاستیدا یا پلاستیدا یا پریموپلانتا په نمونو هم یادیږی || د نباتاتو عالم || پدی ګروپگروپ کی سره الجی، او ګلوکوفاتیاگلوکوفاتیا شامل دی.
|}
 
۵۱ کرښه:
الجی یو دمهمو ژوندیو موجوداتو څخه دی چی د فوتوسنتیز په مرسته خپل خواړه تیاروی. تر ټولو مهمه نمونه یی د اوبو شړاوی دی چی د اوبو د نباتاتو په نوم سره هم یادیږی.‌
 
=== فنګسونهفنگسونه ===
فنګسونهفنگسونه چې د قارچونو،پنجیانو په نومونو سره هم یادیږي تر دې مهاله تر سل زره زیاتې نوعې Species پیژندل شوي دي چې تقریباً د نړۍ په ټولو برخو کښې ژوند کوي. زیات شمیریې په وچ چاپیریال کښې يواځې ځولومړني (ابتدايي) ډولونه یې په اوبو کښې ژوند کوي. د فنګسونوفنگسونو په هکله د ډیرو معلوماتو په خا‍طر په [[فنګوسونهفنگوسونه]] باندی ټک کیکاږۍ.
 
== تنوع ==
ژوندی موجودات په یو لوړ تعداد سره تنوع لرونکی دی. نباتات یو دهغه ژوندیو موجوداتو له ډلی څخه دی چی ډیره تنوع لری. د ویریدی پلانتی ګروپگروپ تقریبا ۳۰۰۰۰۰ نوعی تخمین کړی دی. چی پدی برخه کی ۸۵ څخه تر ۹۰ سلنه یی ګلگل کوونکی نباتات دی.‌په لاندی جدول کی ځینی آمار د نباتاتو دتنوع په هکله
{| class="wikitable"
|-
! غیر رسمی ګروپگروپ !! د ګروپگروپ یا ډیویژن نوم !! عادی نوم !! د سپیزونو یا انواعو تعداد !! د غیررسمی ګروپونوگروپونو تعداد
|-
| شین الجی || کلورفایتا || شین الجی کلورفایت || ۳۸۰۰ - ۴۳۰۰ || ۸۵۰۰
۷۴ کرښه:
| پټریدوفایت || پتریدوفایتا || فرن او آس لکۍ || ۱۱۰۰۰ || -
|-
| ګلگل کونکی نباتات|| سیاکاډوفایتا || سیکاډ ||۱۶۰ ||-
|-
| ګلگل کونکی نباتات || ګینکوفایتاگینکوفایتا || ګینکوگینکو || ۱ || -
|-
| ګلگل کونکی نباتات || پینوفایتا ||کونیفر || ۶۳۰ || -
|-
|ګلگل کونکی نباتات || جینیتو فایتا || جینیتوفایت ||۷۰ || -
|-
| ګلگل کونکی نباتات || مګنولیوفایتامگنولیوفایتا || ګلگل کوونکی نباتات || ۲۵۸۶۵۰ || ۲۶۰۰۰۰
|}
=== تدريجي بشپړتابه ===
۸۸ کرښه:
 
=== امبريوفايت ===
هغه نباتاتو چی تر ټولو زموږ لپاره پیژندل شوی دی هغه کثیرالحجروی د خاوری په سر ژوندی موجودات دی چی امبریو فایت په نوم سره یادیږی. دا نباتات د پاڼو ،‌ساقی او ریښی د یو تکمیل او بشپړ سیستم څخه منځ ته راغلی دی.‌ددی ګروپگروپ ډیر کمی غړی د برایو فایت په نوم سره هم یادیږی.
 
دا ټول نباتات ایوکاریوټیک حجری لری، حجروی دیوال لری چی د سلولوز‌ څخه جوړ شوی دی او خپله انرژی د فوتوسنتیز له لاری اخلی.
 
=== فوسيل ===
په نباتی فوسیلونوکی چی تر اوسه پیدا شوی دی د نبات ریښی ،‌پانی،‌ تخمونه ، پولن ،‌سپور او فایتولیتس او امبر چی فوسیلی ریزن ته وایی پیدا شوی دی.‌ دا فوسیلونه په خاوره ، ریګونوریگونو او بحری ترسباتو کی موندل شوی دی.
 
== جوړښت،‌ وده او برار ==
نبات اکثره جامده د اتموسفیر څخه تشکیل شوی ده. نباتات د لمر د انرژۍ څخه استفاده کوی چی کاربن دای اکساید اخلی او په نتیجه کی اکسیجن آزادوی. اوبه د خاوری څخه اخلی اوپه پایله کی ساده قندونه جوړوی چی د نبات د ساختمان د تشکیل لامل ګرځیگرځی.
 
نباتات کیدای چی پرازیت هم وی چی ځبله د فوتوسنتیر عملیه نشی تر سره کولی او د نورو نباتاتو څخه خپل خواړه اخلی. د نبات غذا معمولا د خاوری له لاری صورت نیسی.
"https://ps.wikipedia.org/wiki/بوټی" نه اخيستل شوی